خورشید در بند: دیوان عمادالدین نسیمی

خورشید دربند، دیوان اشعار عمادالدین نسیمی است که به کوشش محمدرضا مرعشی، منتشر شده است.

خورشید در بند: دیوان عمادالدین نسیمی
پدیدآوران	نسیمی، عمادالدین (نویسنده) مرعشی، محمدرضا (به کوشش)
ناشر	کتاب نمونه
مکان نشر	ایران- تهران
سال نشر	قرن 13
چاپ	یکم
موضوع	شعر فارسي - قرن 9ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏/‎‏د‎‏9 / 5641 PIR

آنچه باعث اهمیت کتاب می‌شود، توجه به این نکته است که آثار نسیمی یکی از بهترین نمونه‌های شعر غنایی آن دوره محسوب می‌گردد. آنچه ویژه تمام آثار وی می‌باشد، همانا روح پرشور و هیجان‌انگیزی است که از عشق مفرط به آزادی بشر و تقدیس عمیق شخصیت انسانی سرچشمه می‌گیرد.

تذکره‌نویسان شعر نسیمی را از نظر محتوای آن، که مبتنی بر بینش مکتب حروفیه است، مورد بررسی قرار داده‌اند. در حقیقت شکل و فرم در شعر فارسی نسیمی، تحت‌الشعاع مضمون قرار دارد. بدیهی است که این خصیصه، مطلق نیست و شعر نسیمی زیبایی‌های بدیعی خود را دارد.

نسیمی علاوه بر زبان فارسی، به ترکی و عربی نیز شعر ساخته است. برخی اشعار ترکی او بیشتر مورد تحسین قرار گرفته است، تا جایی‌ که او را «نخستین شاعر بزرگ در زبان ترکی غربی (آذری) می‌دانند» و معتقدند که دوره کلاسیک ادبیات آذری با نام نسیمی آغاز می‌شود. او نخستین شاعری است که دیوانی پرحجم به این زبان، ترتیب داده است. در زبان ترکی نیز حصه مهمی از اشعار را به تبلیغ آرمان‌های حروفی حصر کرده است.

شعر بومی نسیمی را بیشتر از جهت بدعت‌گذاری او در توجه به انسان در لیریسم آذری و ملل هم‌جوار ستوده‌اند؛ چرا که «انسان» در مرکز دایره خلاقیت هنری او قرار دارد و ازاین‌روست که در شعرش شور و حال زندگی موج می‌زند.

از نکات جالب توجه در شعر نسیمی، تأثیر و تضمینش از اشعار حافظ است؛ به‌طوری که معلوم است جوانی نسیمی، مقارن با اوج و تکامل حافظ در عرصه شعر و هنر بوده است. اگرچه هنوز درباره علاقه و همبستگی این دو شاعر بزرگ به همدیگر سندی و مکتوبی در دست نیست، ولی نسیمی در بعضی از اشعارش، به شعر حافظ اشاره می‌کند. حتی او غزلی به‌عنوان جواب، در مقابل غزل معروف حافظ به نام «غم مخور» سروده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.