جمال‌الدین اصفهانی، محمد بن عبدالرزاق
| نام | جمال‌الدین محمد بن عبدالرزاق اصفهانی |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | عبدالرزاق |
| متولد | |
| محل تولد | اصفهان |
| رحلت | 588ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE18790AUTHORCODE |
جمال‌الدین محمد بن عبدالرزاق اصفهانی (متوفی 588ق)، از شعرای قرن ششم هجری و صاحب دیوان اشعار.
نام وی محمد، لقبش جمال‌الدین و اسم پدرش، عبدالرزاق بود. ابن راوندی در «راحة الصدور»، بدین نام تصریح داشته و می‌گوید: «جمال‌الدین محمد عبدالرزاق الاصفهانی رحمه‌الله در وصف جهان و اهل روزگار خویش، قصیده گفته است». شمس‌الدین محمد بن قیس رازی در «المعجم» می‌نویسد: «جمال‌الدین محمد بن عبدالرزاق را در نعت پیغمبر(ص) قصیده ترجیع هست و الحق سخت نیکو آمده». جمال‌الدین نیز خطاب به خود، فرماید:
«محمد ای سره مرد آب‌خواه و دست بشوی/ که روی فضل سیه گشت و کار جود ببود»[۱].
ولی تذکره‌نویسان متأخر به اشتباه افتاده و گمان کرده‌اند عبدالرزاق اسم اوست، چنانکه هدایت در «ریاض العارفین» می‌نگارد: «جمال اصفهانی قدس‌سره اسمش عبدالرزاق و در فضایل و کمالات یگانه آفاق بوده». نیز در «مجمع الفصحاء» می‌نویسد: «جمال‌الدین اصفهانی بجمال‌الدین عبدالرزاق مشهور است». امین احمد رازی در «تذکره هفت اقلیم» گوید: «جمال‌الدین عبدالرزاق از اکابر طبقه شعرا بوده و نظم و نثرش عذوبت سلسبیل، فرات و نیل داشته جزالت باسلاست آمیخته و لطافت با متانت جمع آمده». اما از گفتار امین احمد معلوم نمی‌شود که آیا عبدالرزاق را نام جمال‌الدین می‌دانسته یا نام پدر وی. نیز از گفتار امین مشهود است که از استاد جمال‌الدین در آن زمان که تقریبا ماه یازدهم هجری است، نثری هم علاوه بر شعر در دست بوده ولی در این زمان چیزی یافت نمی‌شود[۲].
جمال‌الدین به ظاهر لقب سیدالشعرایی هم داشته، چنانکه فرماید:
زفر نام تو لفظ رهی قلاده چرخ
ز مدح تو لقب بنده سید الشعرا[۳].
زاد بوم وی، شهر اصفهان است و عشق وطن و حب زاد بوم، بیش از آنچه تصور شود، او را در نهاد بوده، چنانکه در مدح اصفهان فرماید:
دیدی تو اصفهان را آن شهر خلد پیکر
آن سدره مقدس آن عدن روح پرور[۴].
رحلت او را بعضی از نویسندگان، مانند محمد اقبال هندوستانی، در سال 588ق معنی کرده‌اند[۵].
==پانویس ==
منابع مقاله
اصفهانی، جمال‌الدین محمد بن عبدالرزاق، «دیوان کامل استاد جمال‌الدین محمد بن عبدالرزاق اصفهانی»، حسن وحید دستگردی، کتابخانه سنایی، چاپ دوم، 1362.