عبدالعلی نطنزی کاشانی، محمدحسن بن احمد
عبد علیشاه کاشانی (1232ق- 1302ق/1263ش)، عارف و شاعر قرن سیزدهم قمری، صاحب دیوان اشعار.
شیخ المشایخ حاج ملا محمد حسن نطنزی کاشانی، ملقب به عبد علیشاه، فرزند حاج ملا احمد و نوه دختری حاج ملا احمد فاضل نراقی، در سال 1232ق در کاشان دیده به جهان گشود[۱].
وی تحصیلات خود را در کاشان، نزد پدر و برادرش میرزا ابوتراب و حاج سید محمدتقی پشت‌مشهدی (متوفی 1258ق) و دیگر استادانی که بیشتر تربیت یافتگان فاضل نراقی بودند، در مدرسه سلطانی و خارج از آن آغاز کرد و فقه، اصول، فلسفه، حکمت و دیگر علوم تداول زمان خود را آموخت و به اخذ درجه اجتهاد نایل آمد[۲].
شرکت در جلسات درس حاج سید محمدتقی او را به سوی عرفان متوجه ساخت و به قول خویش «دانست که هر ظاهری را باطنی لازم است، طالب راه حق و مشتاق خدمت بزرگان سلاسل فقر گردید»[۳].
وی ابتدا عازم کرمان شد و از محضر حاج سید محمدعلی سیرجانی کرمانی منیرعلیشاه، بهره بسیار برد و بعد از آن به کاشان بازگشت و به تدریس و ارشاد مشغول بود تا این که در حدود سال 1270ق با توجه به سخن منیرعلیشاه که قبلا در کرمان به او گفته بود که باید برای طی مراحل بعدی به شیراز برود، رهسپار آن دیار شد و به خدمت حاج زین‌العابدین میرزاکوچک شیرازی رحمتعلی‌شاه رسید و تقریبا هفت سال به دستور وی، ریاضت کشید و به تزکیه نفس پرداخت و از رحمتعلی‌شاه لقب «عبدعلیشاه» و خرقه و اجازه یافت[۴].
سرانجام این عارف بزرگ، در روز یکشنبه 15 ربیع‌الثانی 1302ق برابر با بهمن 1263ش در کاشان بدرود زندگی گفت و در نزدیکی منزلش در بقعه خواجه تاج‌الدین جنب مسجد آقابزرگ، مدفون گردید[۵].
آثار و فعالیت‌های وی عبارتند از:
- دیوان اشعار حدود 4000 بیت شامل قصیده، غزل، مسمط، ترجیع‌بند و رباعی؛
- چاپ کتاب شرح فصول الحکم قیصری؛
- منتخب مرصاد العباد شیخ نجم‌الدین دایه؛
- تدریس در مدرسه سلطانی کاشان؛
- احداث بقعه ملا محمدمحسن فیض کاشانی[۶].
پانویس
منابع مقاله
کاشانی، عبدعلیشاه، «دیوان عبدعلیشاه کاشانی مولانا حاج محمد حسن»، تصحیح حسن عاطفی، کاشان، مرسل، 1378.