المنهل الروي في الطب النبوي صلی‌الله‌عليه‌و‌سلم
| نام کتاب | المنهل الروي في الطب النبوي (صلی الله علیه و آله و سلم) |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | ابن طولون، محمد بن علی (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 141/5 /پ4الف2 |
| موضوع | پزشکی اسلامی - احادیث |
| ناشر | المطبعة العزیزیة |
| مکان نشر | حیدرآباد - هند |
| سال نشر | 1407 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE12568AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى:
«المنهل الرّوى فى الطب النبوى» تأليف محمد بن طولون دمشقى (متوفى 953ق) از جمله نگاشته‌هاى گرانقدر و با ارزش در حوزه طب روايى است.
در نگارش طب‌هاى روايى معمولاً به دو شيوه عمل شده بعضى همانند حافظ ابونعيم اصفهانى با ذكر سند و بعضى ديگر همانند سيوطى و ذهبى اسانيد روايات را ذكر ننموده‌اند تنها به نقل منابع اكتفاء نموده‌اند. ابن طولون به شيوه دوم عمل نموده و تنها به ذكر منابع روايى بسنده نموده است.
از سوى ديگر او احاديثى را جمع‌آورى نموده كه به نظرش پسنديده و سودمند است و از ذكر احاديثى كه آثار كذب و جعل در آنها ظاهر بوده اجتناب نموده است. (المنهل الرّوى، ص2).
ساختار:
كتاب در ساختار از كتب طبى پيروى مى‌كند يعنى مؤلف روايات طبى را بر اساس ساختار و فهرست مطالب نگاشته‌هاى طبى تدوين و تنظيم نموده است.
وى در ابتداء به تشويق در آموزش طب و ذكر احاديثى دراين‌باره مى‌پردازد. و پس از آن مطالب مورد نظرش را در چند بخش ارائه مى‌كند كه بخش ادويه مفرده آن به ترتيب حروف الفبا تنظيم شده است.
گزارش محتوا:
كتاب المنهل الروى از نگاشته‌هاى سودمند و مفيد در حيطه طب روايى است. مؤلف آن دانشمندى آشنا به مباحث روايى است. از سوى ديگر با طب و كتاب‌ها و مباحث طبى آشناست.
اين ويژگى‌ها باعث شده كتاب المنهل الروى اثرى سودمند براى مشتاقان طب سنتى باشد. همچنين طرز طرح مباحث الگويى مطلوب است براى آنان كه قصد نگارش طب‌هاى روايى را دارند. البته از آنجا كه مؤلف، عالمى سنى مذهب است بالطبع رواياتى را نقل مى‌نمايد كه در كتب اهل سنت آمده است و چه بسا بعضى از آنها چه از لحاظ سندى و چه از لحاظ دلالى مورد پذيرش عالمان شيعه قرار نگيرد.
نويسنده پس از نقل رواياتى درباره تشويق به علم طب، مباحث اركان، اخلاط، مزاج، اعضاء و سته ضروريه را بر اساس روايات نقل مى‌كند.
مبحث بعدى در كتاب ذكر ادويه و اغذيه مفرده‌اى است كه در روايات آمده است، كه مؤلف اين اغذيه و ادويه را بر اساس حروف الفبا ذكر مى‌كند.
در ادامه اين مبحث، ذكر ادويه مركبه (قرابادين) است. مبحث بعدى، بحث بيمارى‌ها و علاج آنها است كه از بيمارى سر شروع شده و با مبحث بيمارى‌هاى عمومى پايان مى‌پذيرد.
در پايان نيز مؤلف به ذكر فوائد متفرقه‌اى كه از روايات پيرامون پزشكى استخراج مى‌شود مى‌پردازد اين مباحث عبارتند از:
1. پرهيز از مداواى با نجاسات.
2. پرهيز غذايى.
3. حكايتى از هارون الرشيد پيرامون بيمارى بدون دوا.
وضعيت كتاب:
كتاب به همت حافظ عزيز بيك مدير گروه انوار المعارف هندوستان تصحيح و تحشيه شده است و در سال 1407ق (1987م) منتشر شده است.
محقق در ابتداى مقدمه‌اى پيرامون زندگى ابن طولون و كتاب المنهل الروى او نگاشته است. پاورقى‌هاى او نيز بيشتر به تصحيحات و تخريجات احاديث اختصاص دارد. در بعضى از پاورقى‌ها نيز معنى واژه‌ها و يا عبارتى توضيح داده شده است. فهرست مطالب و منابع كتاب در انتهاى اثر آمده است.
منابع مقاله:
مقدمه و متن كتاب