جورابچی، محمدتقی

جورابچی، محمدتقی

نام	جورابچی، محمدتقی
نام‎های دیگر	محمدتقی بن حسن جورابچی
نام پدر	حاج حسن
متولد	1868م برابر با 1285ق
محل تولد	تبریز
رحلت
اساتید
برخی آثار	حرفی از هزاران که اندر عبارت آمد: خاطرات حاج محمد تقی جورابچی، وقایع تبریز و رشت 30 - 1324ه.ق
کد مؤلف	AUTHORCODE00576AUTHORCODE

محمدتقى جورابچى (متولد 1285ق- تبریز)، بازرگانی تبریزی، نویسنده کتاب حرفى از هزاران كه اندر عبارت آمد

ولادت

در 13 صفر 1285ق در تبریز به دنیا آمد. آن چه درباره او مى‌دانیم، برگرفته از كتاب «حرفى از هزاران كه اندر عبارت آمد»، خاطراتش به قلم خود اوست.

وى بازرگانى از تبریز بود كه پدرش حاج حسن و اجدادش نیز بازرگان بودند. حاج محمدتقى از نظر شخصى و حرفه‌اى به نسب‌نامه‌اش مباهات مى‌كند و این را هم فرض مسلم خود مى‌داند كه همانند آن‌ها مشغول تجارت باشد.

محمدتقى در میان پنج خواهر و چهار برادرش از همه بزرگ‌تر بود. نویسنده اشارات محدودى هم به شجره مادرى خود دارد. اشاره‌هاى او به خواهران و برادرانش هم به اختصار است؛ اگر چه درباره برادرانش اطلاعات بیشترى به نسبت خواهرانش مى‌دهد. در خاطرات همچنین اشارات اندكى به روند ازدواج اعضاى خانواده شده است، سواى این واقعیت كه تقریباً تمامى خواهرانش به عقد دیگر بازرگانان درآمدند، و نیز اشارات بسیار اندكى به ویژگى‌هاى زندگى در خانه در متن خاطرات آمده است. براى حاج محمدتقى، صحبت درباره زنان خانواده یا مسائل زندگى خانوادگى، از قسم موضوعاتى نبودند كه كسى به طور عادى درباره آن‌ها و براى خواندن دیگران بنویسد. چند سال پس از نوشته شدن خاطرات متن آن، به یك روحانى نشان داده شد تا بر آن دفتر تقریظ بنویسد و به این ترتیب تأئید و تبرک مذهبى بگیرد.

او براى خانواده، تحصیل، اخلاق خوب، ایمان و اعتقاد، و موفقیت تجارى ارزش قائل است. با این همه، اشاره نویسنده خاطرات، به علاقه و گرایش برادر جوان‌ترش حاج رضا، به شعر و ادب معلوم نمى‌كند كه آیا شخص دیگرى هم در خانواده وجود داشته كه داراى علایق ادبى باشد یا خیر. همچنین شاهد دیگرى در این متن نیست كه نشان دهد، برادران جورابچى سوادى بیش از سطح سواد سنتى مكتب‌خانه‌اى كسب كرده باشند. حاج محمدتقى اصولا در مورد آموزش، كه ماهیتش موضوع مباحث مشروطه‌خواهانه بود، صحبتى نمى‌كند، مگر در مواقعى كه مى‌خواهد، بگوید كه شخصى از خانواده به انتخاب یا به ضرورت درس را رها كرده و به بازار رفته است. در متن خاطرات هم هیچ نشانى از این كه خود او نوشته‌هایى به غیر از متون مذهبى را مى‌پسندیده وجود ندارد. در بسیارى از بازرگانان ایرانى، مانند خاندان جورابچى، معمولا سواى آرمان‌هاى سیاسى‌اى كه ابراز می‌كردند، در قبال حمایت از جنبش مشروطه، توقعات اقتصادى مشخصى هم داشتند. چنین توقعاتى، شامل برقرارى یك نظام منطقى‌تر اخذ مالیات، مسیرهاى به سامان‌تر تجارى (چیزى كه در اثناى انقلاب كلا از دست رفته بود)، و بازداشتن متنفذان محلى از گرفتن پول زور از آنان بود.