واحدالعین اصفهانی، اسماعیل
اسماعيل بن محمدسميع درب کوشکی اصفهانى، مشهور به واحدالعين، از شاگردان آخوند ملا على نورى و از بزرگان حكمت و فلسفه در عصر خود بوده است.
| نام | واحدالعین اصفهانی، اسماعیل بن محمدسمیع |
|---|---|
| نام‌های دیگر | اصفهانی، اسماعیل بن سمیع |
| نام پدر | محمدسمیع |
| متولد | |
| محل تولد | اصفهان |
| رحلت | 1277ق یا 1281ق یا 1271ق یا 1243ق |
| اساتید | ملا على نورى |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE22036AUTHORCODE |
ولادت
از زندگى‌نامه ايشان مطلب زيادى در دست نيست؛ تاریخ ولادت ایشان در منابع نیامده است، چون از یک چشم نابینا بود به واحد العین ملقب شد.
حاج ملاهادی سبزواری او را ذوالعیون یا ذوالعینین نامیده، زیرا به نظر وی، ملا اسماعیل در علوم معقول و منقول چشمانی باز داشته است.
رفع یک اشتباه
ظاهرا در سده 13، دو حكيم در اصفهان زندگى مى‌كرده‌اند كه از نظر اسمى با هم تشابه داشته‌اند و همين سبب شده است كه برخى اين دو تن را يک نفر بدانند. آقاى صدوقى سها در اين زمينه مى‌نويسد: «در سده سيزدهم به اصفهان دو حكيم هم‌نام مى‌زيسته‌اند و اين هم‌نامى و هم‌روزگارى و هم‌ولايتى سبب شده است كه برخى از متأخرين آن دو تن را يک تن بينگارند و على‌اى‌حال عبارت مى‌بوده‌اند از: نخست، آخوند ملا اسماعيل واحدالعين كه به‌خلاف قول مشهور در باب سال رحلت او كه مضبوط است به 1277، ساليانى چند پيش از آن؛ يعنى قبل از 1246 كه سال وفات آخوند ملا على نورى بوده باشد، وفات يافته بوده است و دومين، حاج ملا اسماعيل بن محمدجعفر درب کوشکی اصفهانی (متوفاى 1304)».
ظاهرا حاج ملا اسماعيل بن محمدجعفر درب کوشکی اصفهانی، شاگرد ملا اسماعيل واحدالعين و ميرزا حسن نورى بوده است. در «تذكرة القبور» آمده است كه: «حاج ملا اسماعيل درب كوشكى فرزند محمدجعفر حكيم فيلسوف از علماى معقول و از اجله حكما و مدرسين و استاد مرحوم آقا سيد ابوالقاسم دهكردى و در روز جمعه 15 شوال سال 1304 وفات يافته و در تخت فولاد روبه‌روى سكوى اژه‌اى‌ها مدفون گرديد؛ خود از شاگردان ملا اسماعيل واحدالعين و ميرزا حسن نورى و ديگران بوده است»[۱]
وفات
در مورد سال وفات ايشان اختلاف نظر وجود دارد؛ به‌عنوان مثال مؤلفان «ريحانة الأدب»، «الذريعة» و «أعلام الشيعة» تاريخ وفات وى را 1277ق نگاشته‌اند.
استاد آشتيانى، وفات او را 1281ق و در جايى ديگر 1271ق و استاد همايى، تاريخ وفات او را حدود 1243ق، مى‌داند.
آثار
از جمله تأليفات ملا اسماعيل اصفهانى رساله «شرح الحكمة العرشية» است كه شرحى مزجى بر عرشيه ملا صدرا و در پاسخ به اشكالات احسائى بر عرشيه نوشته شده است[۲]
پانويس
منابع مقاله
كردى اردكانى، احسان، گزارش مصحح: معرفى رساله شرح الحكمة العرشية حكيم ملا اسماعيل اصفهانى، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله كتاب ماه فلسفه، شهريور 1391، شماره 60، به آدرس:
http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/912753.