هدایت، مهدیقلی
| نام | هدایت، مهدیقلی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مخبر السلطنه هدایت |
| نام پدر | عليقلى‌خان |
| متولد | 1242 ش |
| محل تولد | |
| رحلت | 1334 ش |
| اساتید | |
| برخی آثار | خاطرات و خطرات؛ توشه‌ای از تاریخ شش پادشاه و گوشه‌ای از دوره زندگی من |
| کد مؤلف | AUTHORCODE04017AUTHORCODE |
حاج مهديقلى هدايت پسر عليقلى‌خان مخبرالسلطنه و نوه رضاقلى‌خان هدايت است
ولادت
در سال (1280 ق) متولد شد و پس از فراگرفتن مقدمات در (1295 ق) براى تحصيل عازم آلمان گرديد. وى در (1297) به ايران مراجعت كرده و به تكميل مطالعات خود در رشته زبان فارسى و عربى پرداخت و در فراگرفتن فن موسيقى سعى بليغ كرد.
در (1303) به سمت معلم زبان آلمانى در دارالفنون مشغول به كار شد و در (1311) با سمت پيشخدمتى خاص ناصرالدين شاه، رسما وارد خدمات دولتى گرديد. در (1316) به رياست اداره پست و گمرك و تلگراف‌خانه تبريز منصوب و در اواخر همان سال از سمت خود استعفا داده و عازم تهران شده و به رياست مدرسه علمیه و سرپرستى مدارس ديگر نيز تعيين گرديد. وى در مسافرت دوم مظفرالدين شاه به فرنگ بنا به ميل ميرزا على‌اصغرخان امين السلطان به قافله پيوست.
پس از صدور فرمان مشروطيت، به اتفاق برادرش مرتضى قلى‌خان صنيع‌الدوله، حاج محتشم‌السلطنه، حسن اسفنديارى و ميرزا حسن‌خان پيرنيا (مؤتمن الملك) مأمور تهيه قانون انتخابات شد و انتخابات دوره اول قانونگذارى را انجام داد. وى در اولين كابينه قانونى ايران به رياست سلطان على‌خان وزير افخم، به وزارت معارف منصوب شد و قبل از اينكه مجلس شوراى ملى ايران به دستور محمدعلى‌شاه و به دست لياخوف روسى به توپ بسته شود به حكومت آذربايجان منصوب شد.
پس از شروع جنگ‌هاى داخلى آذربايجان، قورخانه دولتى را به ملت تسليم كرد و عازم اروپا شد و مشوق و محرك عليقلى‌خان سردار اسعد به بازگشت به ايران گرديد كه بالاخره او را روانه ايران كرد كه با كمك محمدولى خان سپهسالار تنكابنى در (1327ق) تهران را فتح كردند.
پس از فتح تهران به دست آزاديخواهان مجددا به حكومت آذربايجان منصوب شد و تا شعبان (1329 ق) مدت دو سال تمام در اين سمت باقى بود. سپس استعفا كرده و عازم اروپا گرديد و در اواخر همان سال مقارن با اولتيماتوم روسيه به ايران، وارد تهران شد و در شعبان (1330 ق) به حكومت فارس منصوب شده و تا ذيقعده (1333 ق) در فارس خدمت كرد.
در (1338 ق) در دولت ميرزا حسن‌خان مشيرالدوله ابتدا به سمت وزير دارایى به كار مشغول شد و مانع دخالت آرميتاژ اسميت مستشار انگليسى در امر ماليه گرديد. در همان سال كه مصادف با قيام شيخ محمد خيابانى بود براى مرتبه سوم به حكومت آذربايجان مأمور گرديد. پس از پايان كار شيخ محمد خيابانى، گرفتار كودتاى لاهوتى شده و پس از شكست كودتا از راه قفقاز به تهران مراجعت كرد.
وى در سال (1341ق) در كابينه ميرزا حسن‌خان مستوفى‌الممالك به وزارت فوايد عامه منصوب گرديد و در (1306ش) مأمور تشكيل كابينه شده و تا (1312)؛ يعنى شش سال متوالى در اين سمت انجام وظيفه كرد.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.