تاريخ النور السافر عن أخبار القرن العاشر
تاريخ النور السافر عن أخبار القرن العاشر، اثر محی‌الدین عبدالقادر بن شیخ بن عبدالله عیدروسی، ذکر تاریخ وفات علما و بزرگان، از سال 901ق، تا 1000ق، همراه با ذکر برخی از حوادث و ماجراهای شگفت، می‌باشد که به زبان عربی و در سال 1012ق، نوشته شده است.
| تاريخ النور السافر عن أخبار القرن العاشر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عيدروس، عبدالقادر بن شيخ (نویسنده) |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 1985م , 1405ق |
| موضوع | اسلام - تاريخ
اسلام -- سرگذشت نامه کشورهاي اسلامى - تاريخ - قرن ??ق. - سال شمار کشورهاي عربي - تاريخ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DS 35/63 /ع9ن9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب با خطبه نویسنده آغاز و مطالب به‌صورت سال‌شمار، از سال 901ق، تا سال 1000ق، می‌باشد.
نویسنده در این کتاب، به ذکر تاریخ وفات علما، صلحا، قضات، ادیبان، ملوک و اعیانی که به تاریخ وفاتشان دست یافته، پرداخته است و در برخی موارد، حوادث و اتفاقات خاص و نادری که برای هریک اتفاق افتاده و یا شعر یا نظم معروفی که به وی منسوب بوده را ذکر نموده است. وی در انتخاب افراد، ترتیب خاصی را، به‌غیر ترتیب زمانی، مد نظر نداشته؛ به‌گونه‌ای که برخی از این افراد، اهل مصر، شام، حجاز، یمن، روم، هند، مشرق‌زمین و مغرب، می‌باشند[۱].
گزارش محتوا
در خطبه، توضیحاتی پیرامون روش کار نویسنده، ارائه شده است.
شیخ عبدالرحمن بن علی بن صالح ابوزید مکودی فاسی مکی، شارح «الأجرومية»، اولین کسی است که تاریخ وفاتش، ذکر شده است. وی در سال 901ق، وفات یافت[۲].
نفر بعدی، سلطان دیار مصر، ملک قایتبای جرکسی محمودی اشرفی ظاهری است که مدت نزدیک به سی سال حکومت کرد و پس از وفاتش، سه مرتبه در مسجد، نماز بر او خوانده شد. وی در هنگام غروب روز یک‌شنبه هفدهم ذی‌القعده سال 901ق، وفات کرد[۳].
در سال 902ق، در بیست‌وهشتم شعبان، شیخ ابوعبدالله، شمس‌الدین محمد بن عبدالرحمن بن محمد بن ابی‌بکر بن عثمان بن محمد سخاوی، در حالی که مجاور مدینه بود، در سن 71 سالگی وفات یافت و روز بعد، بعد از نماز صبح، در روضه شریفه نبوی، بر وی نماز خوانده شد و در قبرستان بقیع، دفن گردید. او در ربیع‌الاول سال 831ق، به دنیا آمد و در کودکی، قرآن را حفظ کرد و سپس به حفظ المنهاج الأصلي، الفیه ابن مالک، نخبه، الفیه عراقی، شرح نخبه، غالب شاطبیه و مقدمه شاوی در عروض، پرداخت[۴].
در سال 903ق، محمد بن احمد باجرفیل، جمال‌الدین محمد بن احمد بن عبدالله بن محمد، بدرالدین اهدل، عبدالله بن احمد بن علی بن احمد بن ابراهیم، محمد بن ابراهیم مکدش، محمد بن عبدالرحمن بن محمد باصهی، محمد بن حسین بن محمد بن حسین قماط زبیدی، جمال‌الدین محمد النور بن عمر جبرتی، رضی‌الدین بن صدیق بن محمد حکمی و شیخ شمس‌الدین علی بن عبدالله زجاجی صوفی، وفات یافته‌اند[۵].
شیخ‌الاسلام نجم‌الدین یوسف مقری بن یحیی جبائی، در شامگاه روز یک‌شنبه چهارم محرم سال 904ق، در شهر زبید، وفات یافت[۶].
از دیگر بزرگانی که در این سال، وفات یافته‌اند، عبارتند از: ملک ناصر، سلطان مصر، در نیمه ربیع‌الاول؛ کمال‌الدین موسی بن عبدالمنعم ضجاعی، در شب شنبه 26 ربیع‌الاول؛ علامه کمال‌الدین موسی بن احمد داولی معروف به مکشکش[۷].
از جمله حوادثی که در سال 905ق، اتفاق افتاده و نویسنده آن‌ها را ذکر کرده، عبارتند از: وفات قاضی عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن اسحاق؛ ظهور هاله‌ای بزرگ بر گرد خورشید از اوایل روز تا مابین ظهر و عصر؛ وفات قاضی شرف‌الدین ابوالقاسم بن محمد حداد؛ وفات قاضی «تعز»، سراج‌الدین ابوبکر بن علی؛ وقوع سیلی بزرگ در وادی زبید و خراب شدن خانه‌های فراوان و وفات شیخ جمال‌الدین محمد، معروف به ابن اسماعیل صوفی[۸].
حوادث سایر سال‌ها نیز به همین منوال، ذکر شده است.
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده است. پاورقی‌ها بیشتر به ذکر منابع اختصاص یافته است.
پانویس
منابع
مقدمه و متن کتاب.