كتاب سليم بن قيس الهلالي (موسوی)
كتاب سليم بن قيس الهلالي، از آثار برجای‌مانده از سده نخستین اسلام، اثر عالمی به نام سلیم بن قیس هلالی (متوفی حدود 90ق) است. این اثر روایی منسوب به شیعه، در آن روایاتی خلاف معتقدات آنان به چشم می‌خورد، لذا بسیاری در اعتبار آن شک نموده‌اند[۱]. محقق کتاب، علاءالدین موسوی، در مقدمه‌ای که بر کتاب نوشته، بعد از معرفی مؤلف، نظرات متفاوتی را که درباره سلیم بن قیس و کتابش ابراز شده، ذکر کرده است، سپس از نسخ کتاب و چگونگی تصحیح آن سخن به میان آورده است[۲].
| كتاب سليم بن قيس الهلالي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سلیم بن قیس هلالی (نویسنده) موسوي، علاءالدين (محقق و معلق) |
| ناشر | مؤسسة البعثة، قسم الدراسات الإسلامية |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | مجلد1: 1407ق , |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
محقق درباره زندگی سلیم بن قیس می‌گوید: هرچند اطلاع دقیقی از زندگی ایشان در دست نیست، لکن با توجه به روایاتی که نقل نموده می‌توان به گوشه‌هایی از زندگی ایشان دست یافت[۳].
ایشان در بخشی از این مقدمه در تأیید این اثر می‌گوید: عالمان بسیاری از اصل (کتاب) سلیم بن قیس، روایاتی را نقل نموده‌اند که کلینی، شیخ صدوق، شیخ طوسی، صفار، مفید، شاذان بن جبرئیل، ابن شهرآشوب و... از آن جمله‌اند[۴].
علاءالدین موسوی، برای این اثر، هشت نسخه قدیمی را برمی‌شمرد، سپس می‌گوید: به نسخه‌ای که از روی نسخه محقق نوری نوشته شده بود، دست یافتم، ولی دیدم نسخه شیخ حر عاملی از آن کامل‌تر و صحیح‌تر است؛ لذا اعتماد بر نسخه حر را ترجیح دادم و گاهی برای تصحیح کلمات و یا توضیحات دیگر، به نسخه مزبور نیز مراجعه کردم[۵].
قبلا برای این اثر، کتاب‌شناسی مناسب تهیه شده است؛ لذا در اینجا به ویژگی‌های تصحیح محقق اشاره می‌شود.
علاءالدین موسوی، بر این اثر پاورقی‌های بسیار سودمندی نگاشته است که مقایسه تکتک روایات کتاب سلیم بن قیس با دیگر کتاب‌های شیعی یکی از آن‌ها است. ایشان با مراجعه به بسیاری از آثار همچون کتب شیخ طوسی، شیخ صدوق، شیخ مفید، علامه مجلسی و بسیاری دیگر، روایات کتاب سلیم بن قیس را با روایات دیگر کتب مذکور مقایسه نموده و در صورت اختلاف در متن، به آن اشاره نموده است. علاوه بر این، ایشان به آثار و منابع اهل سنت نیز نیم‌نگاهی داشته است و درصورتی‌که روایتی از این کتاب در آثار آنان یافته، آن را مشخص کرده است[۶].
از دیگر کارهای مفید ایشان ترجمه برخی از روات[۷]، ذکر اختلاف نسخ[۸]، کیفیت ضبط کلمات[۹]، ذکر صحیح برخی از لغات[۱۰]، تأویل برخی از روایات[۱۱] و ذکر آدرس آیات و روایات در پاورقی‌ها است.
ایشان در پایان این اثر، فهرستی طولانی از آیات، اعلام، اماکن، قبایل و فرق، اشعار، کتب، وقایع، معجم موضوعی و محتویات ارائه داده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.