آداب و اخلاق پزشکی در اسلام
آداب و اخلاق پزشکی در اسلام، ترجمه فارسی «الآداب الطبية في الإسلام مع لمحة عن تاريخ الطب» اثر سید جعفر مرتضی عاملی (متولد 1364ق)، است که به قلم محمدرضا صالح صورت گرفته است.
| آداب و اخلاق پزشکی در اسلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عاملی، جعفرمرتضی (نويسنده) صالح، محمدرضا (مترجم) |
| عنوان‌های دیگر | آداب و اخلاق پزشکي در اسلام |
| ناشر | مرکز بين‌المللي ترجمه و نشر المصطفي(ص) |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | مجلد1: 1390ش , 1433ق, |
| شابک | 978-964-195-571-9 |
| موضوع | اخلاق پزشکي (اسلام)
پزشکي اسلامي اسلام و پزشکي |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مترجم در ابتدای کتاب مقدمه‌ای افزوده است. او معتقد است که دانش پزشکی یکی از شاخه‌های علمی بشمار می‌رود که مسلمانان نقش وافری در پیشرفت و تکامل آن داشته‌اند و به همین روی، طب اسلامی از شاخصترین ابعاد تمدن اسلامی بشمار می‌رود. توصیه‌های ارزشمند طبی از پیشوایان دین که بهسان گنجینه‌ای برجای مانده، شامل اصول کلی پزشکی، تغذیه و بهداشت و روش درمان برخی بیماریهاست؛ ازاینرو اسلام عزیز که دینی کامل و جامع می‌باشد نیز به آن اهمیت داده و برای آن جایگاه خاصی را در نظر گرفته است.
پیامبر(ص) درباره این علم فرموده: دانشهای اصلی دو گونه است: علم دین (دینشناسی) و علم بدن (شناخت و درمان بدن). در روایتی دیگر امیرالمؤمنین علی(ع)، سلامت جسم را از بالاترین و ارزشمندترین نعمت الهی برشمرده است. امام رضا(ع) می‌فرماید: خداوند هیچ خوردنی و نوشیدنی را مباح نفرموده، مگر به دلیل منفعتی که در آن بوده است و هیچ چیزی را حرام نکرده، مگر به جهت زیان جسمی که در آن نهفته است. از اینها بالاتر، در صورت به خطر افتادن سلامت جسم، خداوند احکام مسلم اسلامی، اعم از واجب یا حرام را نادیده می‌انگارد و به پیروان دین اجازه نقض حکم شرعی را به‌اندازه رفع خطر از جسم داده است[۱].
ایران نیز نقشی ممتاز در پیشبرد این علم داشته است. دانشگاه جندی‌شاپور، در مکانی نزدیک شهر اهواز کنونی بوده و در زمان ساسانیان مرکز کسب دانش طب بشمار می‌رفت. این دانشگاه در تاریخ علم طب جهان بسیار درخشان و ممتاز است و حلقه رابطه میان پزشکی اسلامی و مکاتب دیگر بوده است که نشانی از نقش ایران در تمدن اسلامی و پزشکی در خود نهفته دارد[۲].
مترجم کتاب، محمدرضا صالح از انگیزه‌اش، چنین می‌گوید: این‌جانب با مطالعه کتاب «الآداب الطبية في الإسلام»، تألیف دانشمند گرامی حجت‌الاسلام‌والمسلمین جعفر مرتضی عاملی، محتوای آن را برای دوران کنونی کشور، به‌ویژه دانشمندان و دانشجویان رشته‌های مختلف از جمله پزشکی، بسیار مناسب یافتم؛ ازاینرو، بر آن شدم این اثر ارزشمند را به فارسی برگردانم[۳].
مترجم، سعی نموده ترجمه‌ای روان و شیوا ارائه دهد و از ترجمه تحت‌اللفظی پرهیز نماید؛ لذا گاهی اختلافات جزئی در متن اصلی و ترجمه آن دیده می‌شود که این از خصوصیات ترجمه معنوی است؛ مثلاً نویسنده درباره بنیانگذار علم طب نظرات متعددی را ارائه می‌دهد، سپس نظر شیخ مفید را مطرح می‌کند: «هذا... و ثمة رأي آخر يقول: إن صناعة الطب مبدؤها الوحي و الإلهام و قد قال الشيخ المفيد (قدس الله نفسه الزكية): «الطب صحيح و العلم به ثابت و طريقه الوحي و إنما أخذه العلماء به عن الأنبياء و ذلك أنه لا طريق إلی علم حقيقة الداء إلا بالسمع و لاسبيل إلی معرفة الدواء إلا بالتوفيق... إلخ»... هذا... و قد ذكروا لهذا القول دلائل و شواهد لا مجال لإيرادها هنا؛ فمن أرادها فليراجعها في مظانها»[۴].
مترجم این متن را چنین ترجمه نموده است: «شیخ مفید (قدس‌سره)، دانش پزشکی را برگرفته از وحی و الهام می‌داند و می‌نویسد: علم طب، علمی صحیح است و آگاهی و دانش به آن هم، ثابت و طریق آن وحی است؛ عالمان طب این علم را از پیامبران گرفته‌اند و هیچ راهی برای شناخت حقیقت درد، جز شنیدن [از خداوند] و هیچ راهی برای شناخت دواء مگر به‌وسیله توفیق وجود ندارد... البته دلایلی برای این نظریه بیان شده که اینجا مجالی برای ذکر آن نیست؛ علاقه‌مندان می‌توانند به مصادر مربوطه مراجعه کنند»[۵].
چنان‌که مشاهده می‌کنید، بخشی از متن عربی ترجمه نشده است؛ همچون «هذا... و ثمة رأي آخر يقول» و یا اینکه این نظریه را مستقیماً به شیخ مفید نسبت می‌دهد، درحالیکه در متن عربی چنین نیست.
از دیگر اختلافاتی که بین کتاب اصلی و ترجمه آن دیده می‌شود، وجود پاورقیهای فراوانی است که مترجم به آن افزوده است و باعث مستند شدن بیشتر مطالب کتاب شده است؛ مثلاً مترجم در صفحات ابتدایی کتاب، صقالبه و ابن ابی‌اصیبعه را به مخاطبین خویش شناسانده است که در کتاب اصلی چنین نیست[۶]؛[۷].
با نگاه اجمالی به فهرست محتویات کتاب «الآداب الطبية في الإسلام مع لمحة عن تاريخ الطب» و ترجمه آن، تفاوتی محسوس بین این دو یافت نشد. فهرست محتویات در انتهای کتاب اصلی و ابتدای ترجمه آمده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب؛
- عاملی، جعفر مرتضی، «الآداب الطبية في الإسلام مع لمحة عن تاريخ الطب»، دارالبلاغة للطباعة و النشر و التوزيع، بیروت، لبنان، چاپ اول، 1412ق.