نخبة اللآلي شرح بدأ الأمالي
نخبة اللآلي شرح بدأ الأمالي، شرح محمد بن سلیمان حلبی (متوفی 1228ق) بر قصیده مشهور «بدأ الأمالي في علم الكلام»، نوشته فقیه حنفی سراج‌الدین علی بن عثمان اوشی فرغانی (متوفی 575ق) است.
| نخبة اللآلي شرح بدأ الأمالي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حلبي، محمد بن سليمان (شارح) اوشي فرغاني، علي بن عثمان (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | بدأ الأمالي. شرح شرح بدأ الأمالي |
| ناشر | مکتبة الحقيقة |
| مکان نشر | ترکيه - استانبول |
| سال نشر | مجلد1: 1986م , 1407ق, |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
بدأ الأمالي مشتمل بر 67 بیت است؛ که شارح هر بیت را با ذکر عدد آن و تفکیک از متن شرح مشخص کرده است.
لازم به ذکر است کتابی با عنوان «شرح بدء الأمالي»، تألیف ابوبکر احمد بن علی رازی حنفی (متوفی 370ق) حاوی یک قصیده شصت بیتی است که ابیات آن با ابیات کتاب حاضر؛ یعنی «بدأ الأمالي في علم الكلام»، تألیف سراج‌الدین علی بن عثمان اوشی فرغانی (متوفی 575ق) یکسان است با این تفاوت که نویسندگان این دو قصیده در دو قرن متفاوت می‌زیسته و سراج‌الدین فرغانی در سال 569 از نگارش آن فارغ شده است. با توجه به این موضوع (یکسان بودن ابیات این دو اثر)، محتوای این اثر کلامی، پیش‌ازاین در کتاب «بدأ الأمالي في علم الكلام» مورد بررسی قرار گرفته است لذا در این مقاله تنها به توضیح عمل شارح اختصاص می‌یابد.
شارح در مقدمه‌اش، دلیل انتخاب کتاب بدأ الأمالي برای شرح را این‌گونه توضیح می‌دهد: برخی از اهل زمان ما اقدام به مسخ و تبدیل و تیره کردن چهره زیبای این کتاب نموده‌اند. البته این کتاب نیاز به معرفی و مباحثه ندارد؛ چراکه محققین بزرگ و ارجمندی بر آن شرح نوشته‌اند... من نیز تصمیم گرفتم که آن لکه‌هایی که بر آن عارض شده و زشتی‌هایی که دنبال اوست را با شرحی پراکنده کنم. شرحی که دشواری ترکیب‌های آن را برطرف کرده، پرده را از چهره معانیش کنار زده و از بقیه شروح بی‌نیاز کند[۱].
روش شارح چنین است که ابتدا یک بیت از اشعار بدأ الأمالي با ذکر شماره در ابتدای آن می‌آورد و در ذیل آن بیت، مطالب مرتبط با آن از حیث لفظ و معنا ذکر می‌کند.
سراج‌الدین اوشی همان‌گونه که تمیمی در طبقات حنفیه نوشته در تاریخ 569ق از نگارش «بدأ الأمالي» فارغ شده است. بر این اثر محمد بن ابوبکر رازی و محمد بن ابوبکر بن جماعة (متوفی 819ق) شرح نوشته‌اند[۲].
در آخرین صفحه کتاب چنین می‌خوانیم: رسول خدا(ص) به ما خبر داده است که امتش به 73 فرقه تقسیم خواهند شد. تنها یک فرقه بر حق است و اسم آن را به ما خبر داده است. قصیده امالی شرح کاملی بر عقیده اهل سنت و جماعت است که همان فرقه صحیحه است. شروح مختلفی به زبان‌های متنوع بر این قصیده نوشته شده است. بهترین و مفیدترین این شروح «نخبة اللآلي» است[۳].
فهرست مطالب در انتهای کتاب ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.