معجم حفاظ القرآن عبر التاريخ
| معجم حفاظ القرآن عبر التاریخ | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | محیسن، محمد سالم (نویسنده) |
| ناشر | دار الجيل |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1412 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | حافظان - سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 81 /م3م6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
معجم حفّاظ القرآن عبر التاريخ تألیف دكتر محمد سالم محيسن
كتاب پيرامون شرح حال حافظان قرآن نوشته شده است، مؤلف كه از قرآن پژوهان معاصر، و استاد دانشگاه جامعۀ مدينۀ منوره و از حافظان قرآن مى‌باشد.
در اين كتاب به شرح حال و بررسى زندگى كسانى كه حافظ قرآن بوده‌اند پرداخته است و مطالب را در دو جلد تنظيم كرده، كه جلد اول آن مربوط است به كسانى كه از زمان صحابه تا سال 405 هجرى زندگى مى‌كرده‌اند و جلد دوم آن از سال 405 تا عصر حاضر را شامل مى‌شود
روش مؤلف در بيان مطالب بدينگونه است كه پس از ذكر نام افراد نسب آنها را به طور كامل ذكر نموده، آنگاه طبقۀ آن را از طريق ذهبى در كتاب معرفة القراء الكبّار و ابن جزرى در كتاب طبقات القرّاء بيان مى‌نمايد سپس چگونگى فراگيرى و حفظ قرآن و استاد او را نام برده، و چنانچه داراى تأليفاتى بوده است، آن را متذكر مى‌شود، و اگر از طريق او كسانى قرائت قرآن را آموخته‌اند نام آنها را بيان مى‌نمايد و از آنجا كه در برخى از زمانها، حافظان قرآن مورد احترام‌واقع مى‌شدند، اگر فرد مورد بحث داراى جايگاه اجتماعى بوده است، آن را توضيح مى‌دهد.و در پايان سال وفات آن را تذكر داده است.
نكتۀ قابل ذكر اين است كه مؤلف در مقدمۀ جلد اول مى‌گويد كه مطالب اين جلد شامل كسانى مى‌شود كه حافظ قرآن بوده و از زمان صحابه تا سال 405 هجرى زندگى مى‌كرده‌اند، در حاليكه در جلد دوم به شرح حال كسانى پرداخته است كه تاريخ زندگى آنها مربوط به همين دوران است.مانند رقم 51 طاهر بن غلبون كه متوفاى 399 مى‌باشد.
از طرف ديگر، مطالب جلد دوم از نظر ترتيب و افراد به دنبالۀ مطالب جلد اول نمى‌باشد، و خود داراى شمارش و رقم و ترتيب جديدى مى‌باشد.به نظر مى‌رسد مؤلف جلد اول كتاب را بصورت ناقص نوشته، و لذا جلد دوم را به عنوان تكميل كنندۀ جلد اول نوشته است لذا لازم است كه مطالب كتاب در هم تلفيق شده، و اسامى آنها به ترتيب حروف الفباء تنظيم، و مجددا چاپ گردد.
ويژگى‌ها
- بر اساس نام افراد كتاب را مرتب نموده است
- حسب و نسب افراد را بطور كامل ذكر مى‌كند
- برخى از ویژگی‌هاى علمى آنان را متذكر مى‌شود
- اساتيد و شاگردان آنها را نام مى‌برد
- اينكه در چه طبقه‌اى قرار دارند را بيان مى‌كند
- تعداد زيادى از حافظان قرآن را ذكر كرده است
- در شرح حال آنان از منابع مختلفى استفاده نموده است
- چنانچه فرد مورد بحث سفرهاى علمى داشته، نام شهرهایى كه مسافرت نموده است را بيان مى‌كند
- چنانچه در رشتۀ خاصى از علوم اسلامى تخصص داشته باشد مانند فقه و اينكه مثلاًاهل فتوى بوده است را متذكر مى‌شود
- طريقۀ آنها به قرّاء سبعه يا عشره را توضيح مى‌دهد
اشكالات
اين كتاب داراى اشكالاتى است كه لازم است به آن توجه شود:
- اسامى افراد كه به ترتيب حروف الفباء تنظيم شده است در برخى از موارد ناقص است مثلاًدر جلد اول رديف 260 نام ابوموسى الاشعرى را ذكر كرد.كه بر حسب ترتيب هيچ مناسبتى بين ما قبل و ما بعد آن وجود ندارد.
- كتاب نه بر اساس اسم، نه بر اساس لقب و نه بر اساس كنيه، تنظيم شده است كه لازم است بر اساس يكى ازاقسام سه‌گانۀ فوق مرتب شود
- مطالب جلد دوم، ادامۀ مطالب جلد اول نيست، و ترتيب آن هم معلوم نيست بر چه اساسى بوده است
- در اكثر موارد براى بيان طبقۀ قارى.جمله‌اى را بدين عبارت دارد كه: «ذكره الذهبى-ت 748 ه...» که دو خط كتاب را شامل شده است كه مى‌توانست به طريق ديگر و به صورت خلاصه ذكر كند كه از حجم كتاب كاسته شود.
ساختار
از آنجا كه كتاب دربارۀ شرح حال زندگى حافظان قرآن نوشته شده است لذا مطالب آن فصل‌بندى نشده است
نسخه شناسى
كتاب 2 جلد، متن آن عربى، جلد اول آن داراى 661 و دوم 447 صفحه مى‌باشد كه مشخصات آن به شرح زير است:
- نوع كاغذ:معمولى
- جلد: گالينگور
- نوبت چاپ:اول
- تاريخ انتشار:سال 1412 هجرى قمرى
- ناشر:انتشارات دار الجيل، بيروت لبنان
- داراى فهرست موضوعات كتاب
- مؤلف:محمد سالم محيسن
- كتاب:معجم حفّاظ القرآن عبر التاريخ