بديع القرآن
| بدیع القرآن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | میر لوحی، علی (مترجم) ابن ابی‌اصبع مصری، عبدالعظیم بن عبدالواحد (نویسنده) |
| ناشر | آستان قدس رضوی، بنياد پژوهشهای اسلامى |
| مکان نشر | مشهد مقدس - ایران |
| سال نشر | 1368 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | قرآن - مسایل ادبی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 82 /الف2ب4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
بديع القرآن تأليف ابن ابى الاصبع المصرى با ترجمه دكتر سيدعلى ميرلوحى و با تحقیق و تصحیح محمد حفنى شرف می‌باشد.
مؤلف در اين كتاب در مورد انواع بديعى كه در آيات قرآن وجود دارد سخن گفته است وى با استفاده از آثار دانشمندان پيش از خود كه در اين موضوع سخن گفته‌اند و مطالعۀ آنها، و بدست آوردن نقايص آنها، تصميم به تألیف كتابى پيرامون انواع بلاغت و محسنات بديعى قرآن مى‌گيرد و در اين راستا كتاب بديع القرآن را عرضه مى‌نمايد.(مؤلف خود در مقدمۀ اين كتاب علت و سبب تألیف آن را نيز بيان نموده است).
مطالب كتاب پيرامون محسنات بديعى و بلاغى قرآن است كه هر كدام به صورت يك باب مورد بحث قرار گرفته است.تعداد ابوابى كه ذكر شده 109 باب است كه باب اول آن استعاره است كه پس از تعريف آن، آياتى از قرآن را به عنوان شاهد مثال ذكر مى‌كند و باب آخر آن حسن خاتمه است كه در اين باره مى‌گويد: بر گوينده چه شاعر و چه نثر پرداز واجب است كه كلامش را با بهترين عبارت به پايان برساند.
وى در اين زمينه آخرين قسمت نامه‌ايى كه حضرت على(ع) در پاسخ نامه معاويه (پيش از وقوع جنگ صفين ميان ايشان)
نوشته است را به عنوان شاهد مثال ذكر مى‌نمايد و در مورد قرآن مى‌گويد:همه خاتمه‌هاى قرآن در نهايت نيكويى و اوج كمال است.
كتاب بديع القرآن از کتاب‌هاى بسيار ارزشمند است كه در زمينۀ بلاغت قرآن نوشته شده و مطالعه و يادگيرى مطالب آن براى علاقه‌مندان به قرآن امرى ضرورى است.
ویژگی‌هاى مربوط به اصل كتاب
- در ابتداى هر بحث، كسانى كه دربارۀ موضوع سخن گفته باشند سخن برخى از آنها را ذكر مى‌كند مثلاًدر باب
اشاره.[۱]مى‌گويد:اين باب را قدامه از باب «ائتلاف لفظ با معنى» منشعب كرده است و آن را شرح داده و گفته است:اشاره آن است كه...
- كليۀ مباحث مربوط به علم بديع، توضيح داده شده است.
- جهت توضيح مطالب از آيات و اشعار عرب استفاده كرده است.
- در هر بحثى كه وارد مى‌شود شاخه‌هاى متعددى براى آن ذكر، و تقسيم بندى‌هاى مختلفى را بيان مى‌كند مثلاًدر باب تجنيس مى‌گويد: تجنيس دو اصل دارد...و از آن دو اصل ده فرع بدست آمده است...
ویژگی‌هاى مربوط به نسخۀ تحقيق و تصحيح شده
كتاب بديع القرآن تألیف ابن ابى الاصبع مصرى، توسط محمد حفنى شرف از فارغ التحصيلان دانشكدۀ دار العلوم قاهره (مصر)، تحقيق و تصحيح و به چاپ رسيده است وى در اين راستا تلاشهاى فراوانى نموده و چندين نسخه از
كتابخانه‌هاى مختلف بدست آورده (از جمله نسخه‌هايى كه در «الجامعة العربية» وجود دارد و از نسخه خطى محفوظ در كتابخانه استانبول گرفته شده)آنگاه با مقابله آنها و رفع نواقص(كه به علت نداشتن نقطه و...در آن وجود داشته)آن را به چاپ رسانيده است وى در اين باره اقدامات زير را انجام داده است:
- کتاب‌هايى را كه مؤلف در متن نام برده، ايشان در پاورقى معرفى نموده نام مؤلف آن را ذكر توضيحات مختصرى پيرامون آن ارائه مى‌دهد.
- آيات و روايات مذكور در متن را، آدرس دهى مى‌كند.
- برخى از موارد كه نيازمند به توضيح باشد، در پاورقى توضيحاتى براى آنها بيان كرده است مانند آنچه كه در صفحۀ 123 پيرامون استعارۀ تخييليه آورده است.
- هر موضوعى كه از طرف مؤلف مطرح مى‌شود منابع‌متعددى را جهت استفاده معرفى مى‌كند مثلاًدر باب تشبيه مى‌گويد: منابع بحث اين باب:الكتاب سيبويه، ج 1 ص121، قواعد الشعر ص31 و...مى‌باشد.
- در مقدمۀ كتاب(كه تحقيق و تصحيح شده) بحث گسترده‌ايى پيرامون علم بديع ارائه نموده است.
- شرح مختصرى از زندگى مؤلف و تأليفات وى،ذكر كرده است
ویژگی‌هاى مربوط به متن ترجمه
كتاب بديع القرآن كه توسط ابن ابى الاصبع مصرى تألیف و با همت محمد حفنى شرف تصحيح و به چاپ رسيده، توسط دكتر سيدعلى ميرلوحى به زبان فارسی ترجمه شده است اين ترجمه داراى ویژگی‌هاى زير مى‌باشد:
- در برخى از موارد اشتباهاتى كه از طرف مصحح صورت گرفته، تذكر داده، متن مؤلف را اصلاح مى‌نمايد مانند آنچه كه در صفحۀ 141 در توضيح آيۀ شريفه:و لا يدخلون الجنة حتى يلج الجمل في سمّ الخياط.[۲]آورده است.
- آيات و روايات مذكور در متن را، در انتهاى كتاب به طور كامل ترجمه نموده است.
- متن ترجمه سليس و روان مى‌باشد.
- در آخر كتاب فهرست مراجع را جمع‌آورى نموده كه شامل فهرست مراجع مؤلف كتاب، مراجع مصحح كتاب و فهرست مراجعى كه خود مترجم از آن استفاده نموده است مى‌باشد.
- كليۀ اعلام(اسامى اشخاص، اماكن، قبيله‌ها و...) که در متن كتاب وجود دارد به صورت الفبايى فهرست‌بندى نموده است.
نسخه شناسى
كتاب يك جلد، متن آن فارسی، داراى 530 صفحه مى‌باشد