جنگ‌های ایران و روم
| جنگ‌های ایران و روم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | پرو کوپیوس (نویسنده) سعیدی، محمد (مترجم) |
| ناشر | شرکت انتشارات علمی و فرهنگی |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1382 ش |
| چاپ | 4 |
| شابک | 964-445-434-0 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
جنگ‌هاى ايران و روم بخشى از كتاب تاريخ جنگ‌ها اثر پروكوپيوس مورخ رومى است و يكى از مهم‌ترين ماخذ تاريخ ايران به شمار مى‌رود كه توسط آقاى محمد سعيدى ترجمه شده است.
ساختار
در اين كتاب دو قسمت از كتاب تاريخ جنگ‌ها كه مربوط به تاريخ ايران و متضمن دوره سلطنت انوشيروان و زد و خوردهاى او با روميان است، به سبب اهميتى كه براى تاريخ ايران دارد، ترجمه شده است تا اين سند مهم تاريخى در دسترس استفاده اهل تحقيق فارسى زبان قرار گيرد.
گزارش محتوا
پروكوپيوس كه در جوانى سمت مشاور قضايى و منشى مخصوص بليزاريوس فرمانده سپاه ژوستينين امپراطور روم را داشت، در همه جنگ‌هایى كه سردار مزبور در افريقا با واندل‌ها و ايتاليا با گوت‌ها و در مشرق با ايرانيان كرده است، همراه او بود و حوادثى را كه در اين كتاب شرح مى‌دهد، همه را به چشم ديده است. خود او مى‌گويد، اهليت من در نوشتن تاريخ اين دوره بيش از هر كس ديگر بوده است.
پروكوپيوس تاريخ «جنگ‌ها» را در هشت كتاب نوشته و عمدتاً شرح جنگ‌هایى است كه خود شاهد عينى آن‌ها بوده و سه بخش از اين تاريخ اختصاص به سه جنگ «ژوستى نى ان» با ايران دارد. بخش‌هاى ديگر مربوط به جنگ‌هاى روم با «گوت‌ها» و جنگ‌هاى شمال آفريقاست. پروكوپيوس در همه جنگ‌هایى كه ژنرال «بلى ساريوس» در آن‌ها شركت داشت، همراه او بود.
با اين كه اين مورخ كوشيده است تا ضعف روميان را ظاهر نسازد، در چندين مورد از انضباط و ايستادگى سربازان ايران ستايش كرده و نوشته است؛ سرباز ايرانى بدون تصميم فرمانده خود، محال است دست به عقب نشينى و فرار بزند. وى درباره تاكتيك واحدهاى ارتش ايران نوشته است كه ايرانيان تلاش مى‌كنند كه ميدان جنگ را گسترده كنند. آنان پيادگان را در دسته‌هاى كوچك در سنگرها مستقر مى‌كنند و سواران نيز در دسته‌هاى كوچك و متعدد مى‌كوشند كه سرباز طرف ديگر را به كمينگاه پيادگان بكشانند و در دست آنان رها سازند. روميان از اين تاكيتيك بيزارند و اصولا از ميدان جنگ كه گستردگى زياد داشته باشد، واهمه دارند و....
پروكوپيوس تاريخ جنگ‌ها را به سبک توسيديدس نوشته است تا هرودوت اين مورخ قسمت‌هايى از يادداشت‌هاى روزانه و خاطرات شخصى كه آن‌ها را بدون رعايت ملاحظات تهيه كرده، در كتاب ديگرش تحت عنوان «تاريخ محرمانه» نقل كرده است. نوشته‌هاى اين مورخ به زبان يونانى است.
مؤلف در اين كتاب درباره چند پادشاه ساسانى سخن به ميان آورده و بزرگوارى و كرامت اخلاقى و قدرت و نيرومندى بعضى از اين پادشاهان را به نحو بسيار گويائى باز مى‌گويد و ايرانيان را غير مستقيم مى‌ستايد.
در كتاب شجاعت و شهامت و مردانگى فوق‌العاده ايرانيان دوره ساسانى به طور بارزى به چشم مى‌خورد و ترس رومى‌ها از ايرانيان در سرتاسر كتاب مشهود است.
وى درآخر كتاب درباره سپاه ايرانى شهر پترا كه جمعا هزار و پانصد نفر بودند و از هر طرف به محاصره قواى رومى و لازى‌ها در آمده بودند، داد سخن مى‌دهد و نشان مى‌دهد كه اين سپاه به وجود تلفات زيادى كه داده بود، با نهايت رشادت و دليرى در مقابل رومى‌ها مقاومت مى‌كرد و اگر چه سپاه رومى قسمتى از حصار شهر را خراب كرد و بزبر حصار نقب زد؛ اما ايرانيان با وجود كمى عده خود آن قدر ايستادگى در مقابل روميان كردند تا قواى امدادى ايران بسر كردگى مرمروز به پترا رسيد. در اين موقع از سربازان ايرانى نگهبان پترا بيش از سيصد و پنجاه تن زخمى و يكصد و پنجاه تن افراد سالم بازنمانده بود و بقيه به هلاكت رسيده بودند.
مؤلف در بعضى موارد به جاى ايرانيان لفظ مديان را به كار برده و مى‌رساند كه حتى در عصر انوشيروان در بين روميان «ماد» مترادف ايران بوده است.
وضعيت كتاب
كتاب فاقد فهرست اشخاص، اماكن و نقشه است؛ در حالى كه بدان بسيار نياز بوده است.
منابع مقاله
متن و مقدمه كتاب