كتاب گیلان
| کتاب گیلان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اصلاح عربانی، ابراهیم (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | همه جای ایران |
| ناشر | گروه پژوهشگران ايران |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1374 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | گیلان - دایرةالمعارفها و واژه نامهها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | DSR 2049 /ی8ک2 |
كتاب گیلان، اثر ابراهيم اصلاح عربانى است كه شامل خصوصيات گيلان در زمينه‌هاى مختلف جغرافيا، تاريخ، اقتصاد، كشاورزى، صنعت، هنر، ادبيات، مردم شناسى، فرهنگ عامه، شرح حال و آثار مشاهير و هنرمندان و ساير مطالب مربوط به اين استان است.
ساختار
داراى شش بخش با 61 فصل مى‌باشد كه توسط 51 تن از نويسندگان و محققان به رشته نگارش گشيده شده است.
انگيزه تألیف
در اوائل سال 1343ه.ش دانشجوى جوان آلمانى همراه يكى از بستگان مؤلف به ايران آمده بودند تا اين كشور كهنسال را نزدیک ببينند و با جلوه‌ها و زيبائى‌ها و مظاهر و خصوصيات آن آشنا شوند. از مؤلف خواستند جزوه‌ها و راهنماها و نقشه‌هاى شهرستان‌ها و راه‌ها را تهيه و توشه راهشان كند. پس از آنكه به سازمان جديد التاسيسى مراجعه كرده و تقاضاى ميهمانان خود را با مسئولان در ميان نهاده و پاسخ جالبى دريافت ننموده، دچار شگفتى و سرخوردگى شده و اين واقعه نقطه عطفى در زندگى وى شد. و تصميم گرفت كارى را كه سازمان‌هاى دولتى، طى سال‌هاى متمادى با بودجه‌هاى هنگفت و نيروى انسانى و امكانات كافى انجام نداده‌اند، به انجام برساند.
گزارش محتوا
اين كتاب از مجموعه كتاب‌هاى همه جاى ايران مى‌باشد كه در آن هزاران عكس نقشه، نمودار و مقاله در مورد استان‌هاى مختلف كشور گردآورى شده است.
اين مجموعه جالب و پرمحتوى را به دايرالمعارف بزرگ و بى‌نظيرى براى استان گيلان مى‌توان ناميد. در اين كتاب براى اولين بار مجموعه متنوعى از موضوعات مربوط به استان گيلان، به صورت منسجم گردآورى و به خوانندگان ارائه شده است و نگارنده حداقل خود شاهد استفاده فراوان از اين كتاب در محيطهاى دانشگاهى چه در داخل استان و چه در خارج از آن (تهران) بوده است. بدون ترديد هيچ اثرى بدون نقص نمى‌باشد و كتاب گيلان با اين حجم موضوعات و محتوى و تعداد مؤلفان نيز از اين امر مستثنى نمى‌باشد؛ اما به نظر نگارنده برخى لغزش‌ها، آن هم در كتابى با اين سطح، جاى بحث و تعجب دارد، كتابى با اين همه دست‌اندركار و ويراستار و...!
جلد دوم كتاب گيلان، مشتمل بر هفده فصل به قلم نويسندگان مختلف است كه به توصيف جنبه‌هاى ديگرى از استان گيلان مربوط مى‌شود.
در اين جلد نيز جلوه‌هاى مختلف زندگى، طبيعت، اجتماعى، تاريخ، مذهب و اقتصاد و فرهنگ استان گيلان، همچنين طرح‌ها، جدول‌ها و نقشه‌هايى مربوط به مطالب به چاپ رسيده است. در ابتداى كتاب فهرست تفصيلى مطالب و در پايان، نمايه اعلام آمده است.
در جلد سوم كتاب گيلان، كه به قلم نويسندگان و متخصصان مختلف نگارش يافته، جنبه‌هاى اقتصادى و وضعيت اجتماعى استان گيلان - در قالب بيست و پنج فصل - معرفى مى‌گردد.
اين جلد با فهرست تفصيلى مطالب آغاز مى‌گردد، با عكس‌هاى رنگى و سياه و سفيد متعدد از جلوه‌هاى مختلف زندگى، طبيعت و فعالیت‌های اقتصادى و اجتماعى و بناهاى فرهنگى همراه شده و با فهرست اعلام به پايان مى‌رسد.
به نظر مى‌رسد كه برجسته‌ترين و ديدنى‌ترين جز كتاب گيلان و كار عكاسان به نام و برجسته باشد با اين همه پاره‌اى از آنها تجارى و نمايشى و بازسازى شده و تعدادى نيز يادگارى و تبليغاتى است. مانند عكس سرپرست گروه پژوهشگران در پاى درخت شگفت‌انگيز آق اولرتاش يا تصوير ايشان با چماقى در مشت در ارتفاعات آق اولرتاش و عكس‌هايى از اين قبيل.
از عيوب كتاب مى‌توان عدم آوانويسى واژه‌ها و اعلام بويم نام برد كه مى‌بايد با كمال دقت صورت مى‌گرفت تا خواندن درست آنها براى همه خوانندگان به سهولت ميسر مى‌شد.
ديگر اين كه رونويسى و خلاصه‌نويسى از كتاب‌هاى معتبرى كه درباره گيلان نوشته شده و تكرار همان مطالب بدون اين كه نكات جديدى بر آنها افزوده شود و يافته‌هاى تازه‌اى كه انتظار مى‌رفت، تحقيق گردد. به همين دليل اشتباهات گذشته عينا از كتابى به كتاب ديگر رفته و در كتاب گيلان هم رخنه كرده است.
در بخشى كه مربوط به گل‌ها و گياهان دارويى است، نويسنده گاه پاره‌اى از علف‌هاى هرز و گياهان بدون خواص درمانى را ذكر مى‌كند و در بسيارى از مواقع هم كه كتاب نام بومى گياهان را مى‌آورد، قلمرو جغرافياى آنها را ذكر نمى‌كند.
بخش اول كتاب؛ شامل سيماى طبيعى گيلان كه از فصول ويژگى‌هاى طبيعى، آب و هوا، منابع آب، خاک، و مجموعه زيستى آن سخن مى‌گويد.
بخش دوم به تاريخ عمومى گيلان، مى‌پردازد كه داراى فصل‌هاى گيلان از پنج هزار سال قبل تا امروز، تاريخ مذاهب در گيلان، تاريخ قيام‌ها و انقلاب‌هاى گيلان، تاريخ بناى شهرها و آثار تاريخى، تاريخ زندگى مردان نامى و حوادث مهم گيلان.
در بخش سوم، به خصوصيت‌هاى انسانى و اجتماعى پرداخته است.
در بخش چهارم، به خصوصيت‌هاى اقتصادى و در بخش پنجم به تقسيمات سياسى و ادارى با فصل‌هاى سازمانى‌هاى ادارى و خدماتى و نهادهاى انقلابى اشاره كرده است.
در بخش ششم، به شهرستان‌هاى گيلان با فصل‌هاى شهرستان و آّبادى‌ها مى‌پردازد.
كتاب گيلان ثمره تحقيقات و پژوهش‌ها و آگاهى‌هاى عميق گروهى از استادان و پژوهشگران و گيلان شناسان است. بيش از 220 صفحه آن رنگى با تصاوير زيبايى از مناظر گيلانى و آثار و مصنوعات و مردم آن سامان است. همچنين نقشه‌ها و جدول‌ها و نمودارهاى متعددى دارد كه مطالب كتاب را مستند ساخته، بر ارزش پژوهشى علمى آنها مى‌افزايد.
منابع مقاله
- كتاب گيلان و امانت‌دارى در تحقيق، از ستوده منوچهر، مجله جهان كتاب مهر 1375 شماره 22 و 23.
- نکته‌هایی درباره كتاب گيلان، مجله جهان كتاب، شماره 18 سال 1375 نويسنده: محمد بشرا.
- كارى سترگ در گيلان شناسى، گفتگو با ابراهيم اصلاح عربانى، مجله کلک، بهمن و اسفند سال 1374،شماره 71-72.