حیله‌های شرعی و چاره جویی‌های صحیح
«حيله‌هاى شرعى و چاره‌جويى‌هاى صحيح» تأليف آیت‌الله ناصر مكارم شيرازى است كه در آن انواع حيله‌هاى شرعى و راه‌كارهاى مشروعيت بخشيدن به آنها و اقسام غير مشروع اين حيله‌ها مورد بحث و بررسى فقهى قرار گرفته است.
| حیله‌های شرعی و چاره جویی‌های صحیح | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مکارم شیرازی، ناصر (نويسنده) علیاننژادی، ابوالقاسم (تنظيم) |
| عنوان‌های دیگر | حیله‌های شرعی و چاره جویی‌های صحیح در فقه اسلامی |
| ناشر | مدرسة الإمام علي بن أبي‌طالب(علیه‌السلام) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1428 ق |
| چاپ | 2 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 198 /م7ح9* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگيزه تأليف
هدف از تأليف نوشتار حاضر جدا كردن حيله‌هاى شرعى مشروع از غير مشروع و يافتن چاره‌اى براى افراد متشّرع و آسان كردن برخى از مشكلات شرعى آنان عنوان شده است.
ساختار
پس از توضيح هر يك از عنوان‌هاى مطرح شده از حيله‌هاى شرعى (10 مورد)، ادله فقهى موافقان و مخالفان آن ذكر و آراى فقها در مورد آن بررسى شده و سرانجام راه حل برون رفت از آن حيله شرعى تبيين گرديده است.
گزارش محتوا
در ابتدا كلياتى از حيله‌هاى شرعى و تعريف و اقسام آن ارائه شده و حيله‌هاى واقعى مثبت و منفى و حيله‌هاى صورى غير واقعى و ويژگى‌هاى هر يك از آنها بيان گرديده و ديدگاه برخى از فقهاى شيعه و اهل سنت در مورد حيله‌هاى شرعى حرام و مباح مطرح و برخى از اين ديدگاه‌ها مورد نقد و مناقشه قرار گرفته است.
سپس مصاديق مختلف حيله‌هاى شرعى در سراسر فقه و ابواب آن مطرح شده و حكم تكليفى و وضعى حيله‌هاى شرعى در مورد غسل، وضو و تيمم بيان گرديده است.
در اين زمينه نگارنده به بحث درباره اين مسئله مى‌پردازد كه آيا انجام حيله‌هاى شرعى در موارد فوق حرمت شرعى دارد يا تنها موجب بطلان عمل مى‌گردد.
جلوگيرى از عادت ماهيانه و حكم تكليفى و وضعى خوردن قرص‌هاى جلوگيرى از حاملگى و حكم عوارض جانبى اين قرص‌ها عنوان بعدى كتاب است كه در آن قواعد فقهى مرتبط با اين مسئله مطرح و شكل‌هاى مختلف آن با توجه به روايات بررسى شده است.
در بخش ديگر اشكال مهم در مورد عبادات استيجارى مثل نماز، روزه، حج استيجارى و معتبر بودن قصد قربت در اين نوع عبادات مطرح شده و راه حل برطرف كردن مشكل براى اخذ اجرت براى انجام عبادات استيجارى بيان گرديده است.
نويسنده، به ماهيت اين قبيل از عبادات اشاره نموده و با استفاده از عموم ادله «أوفوا بالعقود»(سوره مائده آيه اول) مشكل قصد قربت را در آنها حل كرده است.
مسافرت در ماه مبارک رمضان به قصد فرار از روزه و بررسى روايات و ديدگاه‌هاى فقها در اين زمينه مبحث بعدى كتاب است كه در آن كراهت مسافرت و بررسى قواعد مربوط به جواز يا عدم جواز آن و تحليل روايات در اين زمينه بيان شده است.
در همين راستا نگارنده به بحث درباره اين مسئله مى‌پردازد كه آيا كفاره روزه با مسافرت ساقط مى‌شود يا خير؟ كه وى دلايل طرف‌داران نظريه سقوط و عدم سقوط مطلق را بررسى كرده و خود او قايل به تفصيل در مسئله شده و سقوط كفاره عمد را در صورت وجود عذر و عدم اختيار قايل مى‌شود.
راه‌كارهاى شرعى ايجاد محرميت زن برادر بر برادر شوهر و محرم شدن با فرزندخوانده (پسر و مادرخوانده و دختر و پدرخوانده) از عناوين بعدى است كه كلمات فقها و ادله شرعى آنان در اين زمينه بيان شده است.
در قسمت بعدى كتاب راه فرار از ربا و آراى فقها در اين باره مورد بحث و بررسى قرار گرفته و روايات خاص مربوط به آن با تمسك به قواعد، عمومات و اطلاقات بيان شده و ديدگاه‌هاى مختلف فقها در زمينه جواز و عدم جواز حيله‌هاى شرعى در فرار از ربا مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.
در اين زمينه نويسنده راه‌هاى فرار از رباى قرضى و رباى معاملاتى را بيان كرده و روايات مربوط به آنها را از لحاظ سندى و دلالتى مورد ارزيابى قرار داده است.
وى برخى از اقسام حيله‌هاى فرار از ربا را با توجه به نوع ربا و قصد افراد، جايز و برخى را غير جايز شمرده است.
در بخش بعدى به انواع تلقيح مصنوعى و احكام و صور گوناگون آن اشاره شده و دلايل معتقدان به جواز و عدم جواز آن به طور جداگانه مطرح شده و احكام فرزند حاصل از تلقيح مصنوعى بيان گرديده است.
در اين زمينه نگارنده به سه اصل مهم فقهى اشاره كرده كه عبارتند از: راه‌هاى ايجاد فرزند مشروع، تعيين پدر و مادر حقيقى فرزند حاصل از تلقيح مصنوعى و ايجاد محرميت چنين فرزندى با مادر جانشين و شوهر او.
وى راه‌كارهاى مشروع چنين عملى را نيز بيان كرده است. در بخش پايانى كتاب راه‌هاى فرار از حرمت ابدى حاصل از ازدواج با زن در حال عدّه بيان و دلايل و مستندات حرمت ابدى چنين ازدواجى بررسى و راه برون‌رفت از حرمت اين نوع ازدواج از طريق وكالت گرفتن براى عقد ارائه شده است.