آملی، هاشم
| نام | آملی، هاشم |
|---|---|
| نام‌های دیگر | آیت‌الله آملی
نجفی آملی، میرزا هاشم آملی، آغا میرزا هاشم |
| نام پدر | میرزا محمد |
| متولد | 1282 ش |
| محل تولد | لاریجان مازندران |
| رحلت | ۷ اسفند ۱۳۷۱ ش یا ۴رمضان ۱۴۱۳ق |
| اساتید | آقا ضیاء عراقی، سید ابوالحسن اصفهانی، میرزا حسین نائینی، ابوالحسن شعرانی |
| برخی آثار | مجمع الأفکار و مطرح الأنظار |
| کد مؤلف | AUTHORCODE209AUTHORCODE |
آیت‌الله حاج میرزا هاشم آملى در سال 1322 هجرى قمرى در لاریجان آمل دیده به جهان گشود. تحصیلات مقدماتى را در آمل از جناب ثقة الاسلام آقا شیخ احمد آملى و حجت‌الاسلام آقا سید تاج فرا گرفت. در آستانۀ سال 1335 هجرى قمرى، كه سیزده بهار از عمر شریف ایشان گذشته بود، به تشویق و ترغیب یكى از بستگان، زادگاه خود را به عزم تحصیل در تهران ترك گفت. در بدو ورود به تهران مورد توجه مرحوم مدرس كه آن زمان متولى مدرسۀ عالى سپهسالار (مدرسۀ عالى شهید مطهرى) بود واقع گردید.
در اقامت ده سالۀ خود در این مركز علمى، پس از فراگیرى شرح لمعه و قوانین، توانست، سطوح عالى را از اساتید برجستۀ وقت فرا گیرد. در فلسفه و اشارات و اسفار و الهیات در حوزۀ درس مرحوم میرزا طاهر تنكابنى و میرزا ید الله نظرپاك، و در دروس دیگر از محضر مرحوم میرزا محمدرضا فقیه لاریجانى و سید محمد تنكابنى و حجت‌الاسلام آقا شیخ حسین آملى و حاج شیخ على لواسانى و میرزا عبدالله غروى بهره‌هاى وافر برد.
عزیمت به قم
در سال 1345 هجرى قمرى، براى تكمیل معلومات رهسپار حوزۀ علمیّۀ قم شد. در همین ایام با استقرار مرحوم آیت‌الله حاج شیخ عبدالكریم حایرى یزدى حوزۀ علمیّۀ قم جان تازه‌اى به خود گرفته بود. ایشان با اشتیاق خاصى در حوزۀ درس اساتید برجستۀ قم حاضر شده و از خرمن دانش آن بزرگواران خوشه‌هاى علمى فراوانى چید. آیت‌الله میرزا هاشم آملى در مدت اقامت در قم توانستند، از محضر درس آیات عظام، حایرى یزدى، حجت، یثربى، كاشانى و شاه‌آبادى بهره‌مند گردند.
هجرت به نجف
در سال 1351 هجرى قمرى، بعد از سپرى شدن اقامت 5 ساله و تحصیل و تدریس مداوم در حوزۀ علمیّۀ قم، با اخذ درجۀ اجتهاد از آیت‌الله حائرى یزدى و آیت‌الله حجت، جهت ادامۀ تحصیل و درك محضر اساتید نجف، به آن دیار هجرت كرده و در جوار مولاى متقیان امیر مؤمنان على علیه‌السلام اقامت گزیدند.
این دوره از حیات علمى معظم له تأثیر فراوانى در شكل گیرى درجات معنوى و روحانى ایشان داشت. آیت‌الله آملى در دورۀ اقامت 30 سالۀ خود در حوزۀ بزرگ نجف توانست از محفل درس آیات عظام حاج میرزا حسین نائینى، حاج شیخ ضیاء الدین عراقى و حاج سید ابوالحسن اصفهانى استفاده برده و به مراتب عالى‌ترى از تقوا و دانش دست یابد.
بازگشت به ایران
ایشان بعد از 30 سال تحقیق و تدریس در دانشگاه بزرگ جهان تشیع «نجف اشرف» در سال 1381 هجرى قمرى به دعوت جمعى از اساتید و فضلاى حوزۀ علمیّۀ قم به ایران بازگشت و در جوار مرقد مطهر حضرت معصومه سلاماللهعلیها در شهر قم به تدریس فقه و اصول پرداخت. در همین فرصت عدۀ زیادى از محققین حوزه به شركت در درس ایشان موفق شدند.
در این زمان كه یك سال از ارتحال زعیم بزرگ، مرحوم آیت‌الله بروجردى مى‌گذشت، حوزۀ قم بیش از هر زمانى نیازمند فقها و عالمان بزرگ بود. ایشان با تلاش خستگى ناپذیر لحظه‌اى از هدایت و ارشاد باز نایستاد و به مناسبت‌هاى مختلف به اشاعۀ فقه و فقاهت شیعه پرداخته و ادامۀ این راه و تخصصى كردن این رشته را زیاد سفارش مى‌فرمودند.
آیت‌الله آملى به تربیت فقیه و تدریس فقه ارزش فوق العاده نهاده و از مدتى قبل در این فكر بودند كه مدرسه‌اى براى تربیت فقیه تأسیس كنند. یعنى آن گروه از جوانان مستعد و با ذوق را كه مدتى در فقه و اصول كار كرده‌اند در اختیار گرفته و با تأمین زندگى آنان، آنها را در مسیر فقاهت قرار دهند. حتى از روز نخست كه مدرسه‌اى در خیابان بیمارستان فاطمى به نام مدرسۀ ولى عصر عجل الله تعالى فرجه را تأسیس كردند، تصمیم بر این داشتند كه این مدرسه را به این واحد اختصاص داده و دار الفقاهة تشكیل دهند.
ویژگیهاى اخلاقى
آیت‌الله میرزا هاشم آملى از خصایص والاى انسانى برخوردار و متخلق به اخلاق الهى بود. ایشان در رفتار و گفتار به انبیاء و ائمۀ اطهار علیهم السلام اقتدا مى‌كرد. او خوش بیان، خوش برخورد و خوش اخلاق بود. از تجمل پرستى و مظاهر بزرگ‌نمایى سخت بیزار و متنفر بود و با طلاب جوان همان گونه برخورد مى‌كرد كه با بزرگان بود و به همین دلیل در دل مؤمنان جاى گرفته بود.
در خانه‌اش همیشه به روى همگان باز بود. در سرما و گرما پیاده جهت تدریس از منزل به مسجد اعظم مى‌رفتند. غالبا كارهاى دفترشان را خود انجام داده و حتى در بسیارى از مواقع خود شخصا به تلفن جواب مى‌دادند. دوست داشتند زندگى ایشان در گمنامى و خارج از هیاهوى دنیاى مادى سپرى شود.
عشق به اهل‌بیت علیهم السلام
آیت‌الله میرزا هاشم آملى به اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم السلام بسیار علاقه‌مند بود و به آنها عشق مى‌ورزید. كمتر مواقعى بود كه نام مقدس آنان را بشنوند و اشكشان جارى نشود به خصوص هر وقت نام مقدس حضرت على علیه السّلام را مى‌آوردند اشك در دیدگانش حلقه مى‌زد.
هرگاه از خواب بر مى‌خواستند به شوق زیارت امیرالمؤمنین على علیه السّلام و به یاد روزهاى خوش اقامت در جوار مرقد مطهرش بر حضرت درود فرستاده و مى‌فرمودند: «السلام علیك یا أمیر المؤمنین و رحمة الله و بركاته».
شور و عشق معظم له به سرور شهیدان امام حسین علیه السّلام غیر قابل توصیف بود. مجلس عزایى كه ایشان در ده شب اول ماه محرم در مسجد اعظم بر پا مى‌كردند زبانزد همگان بود. ایشان براى سادات احترام خاصى قائل بودند و در مجالس با تمام قد به پاى آنها بر مى‌خاستند. (مجلۀ نور علم دورۀ پنجم شمارۀ پنجم)
شاگردان
گروهى از آیات و حجج اسلام از شاگردان مجرب و برجستۀ ایشان به شمار مى‌آیند از جمله:
- آیت‌الله سید جعفر كریمى
- آیت‌الله عبدالله جوادى آملى
- آیت‌الله حاج شیخ حسن حسن‌زادۀ آملى
- آیت‌الله حاج شیخ محمد محمدى گیلانى
- آیت‌الله سید ابوالفضل موسوى تبریزى
- آیت‌الله حاج شیخ اسماعیل صالحى مازندرانى
- آیت‌الله حاج سید على محقق داماد
- فرزند ایشان، شیخ صادق لاریجانى
- آیت‌الله حاج شیخ عباس محفوظى
تألیفات
از جملۀ آثار ایشان كه به رشتۀ تحریر درآمده و به طبع رسیده عبارت است از:
- کتاب كشف الحقایق، این کتاب تقریر درس بیع و خیارات ایشان است.
- المعالم المأثورة، در طهارت
- مجمع الأفكار، دورۀ اصول فقه
- منتهى الأفكار، مباحث الفاظ
- بدایع الأفكار، تقریرات درس خارج اصول آیت‌الله آقا ضیاء عراقى
- کتاب الرهن
- کتاب الإجارة
- کتاب الصوم
- رسالة النبیه
- رساله‌اى در خلل صلوة
- حاشیه‌اى بر التحصیل بهمنیار
- تعلیقه‌اى بر عروة الوثقى
- کتابى از آغاز بیع تا آخر مكاسب
- دورۀ صلوة
- دورۀ مباحث طهارت
- دوره‌هاى متعدد اصول
==رحلت==
بسم الله الرحمن الرحیم
إنا لله و إنا إلیه راجعون
با تأسف و تأثر اطلاع یافتم كه عالم جلیل القدر و فقیه و اصولى برجسته و بزرگوار آیت‌الله حاج میرزا هاشم آملى رضوان الله تعالى علیه، دار فانى را وداع كرده و به رحمت ایزدى پیوست.
ایشان از علمایى بودند كه پس از طى مدارج عالیه و استفاده از محضر اكابر در حوزۀ علمیّۀ نجف اشرف و سالها تدریس و تربیت شاگردان در آن حوزه، به قم هجرت كرده و در این حوزۀ مقدسه بساط تدریس را گسترده و منشأ افاضات فقهى و اصولى و تربیت تلامذۀ بسیار شدند و بزرگانى از حوزۀ درس ایشان بهره بردند.
وجود با بركت این فقیه عالى مقام، یكى از بركات الهى در حوزۀ علمیّۀ قم بود و اكنون فقدان آن بزرگوار ضایعه‌اى بزرگ محسوب مى‌گردد. اینجانب این حادثۀ مصیبت بار را به پیشگاه مقدس حضرت ولى عصر ارواحنا فداه و به مراجع معظم و علما و فضلاى حوزه‌هاى علمیّه و مقلدین ایشان و نیز به خانوادۀ محترم به خصوص به فرزندان برومند ایشان تسلیت عرض مى‌كنم و رحمت و مغفرت الهى را براى آن مرحوم مسئلت مى‌نمایم.
8 اسفند 1371
در تاریخ هفتم اسفند ماه سال 1371 هجرى شمسى، برابر با چهارم رمضان 1413 هجرى قمرى، روح بلند عالم بزرگ و روحانى خدمتگذار و دانش‌پرور، مرحوم آیت‌الله آقاى حاج میرزا هاشم آملى - قدس‌سره - شخصیتى كه بیش از نیم قرن در سنگر علم و دانش درس خوانده و تدریس كرده و شاگرد پرورش داده بود، به ملكوت اعلى پیوست. پیكر پاك آن فقیه نامدار از مسجد امام حسن عسکرى علیه السّلام قم در میان اندوه فراوان مردم تشییع شده و در حرم مطهر حضرت معصومه سلاماللهعلیها به خاک سپرده شد.