إعلام النبلاء بتاريخ حلب الشهباء
إعلام النبلاء بتاريخ الحلب الشهباء، کتابى است به زبان عربى كه به بررسى تاريخ شهر حلب در كشور سوريه مى‌پردازد.
| إعلام النبلاء بتاریخ حلب الشهباء | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کمال، محمد (تصحيح و تعليق) طباخ، محمد راغب (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | تاریخ روضه الصفای ناصری روضه الصفا فی سیره الانبیاء و الملوک و الخلفا |
| ناشر | دار القلم العربي |
| مکان نشر | حلب - سوریه |
| سال نشر | 1408 هـ.ق |
| چاپ | 2 |
| موضوع | اسلام - تاریخ - متون قدیمی تا قرن 14
ایران - تاریخ - پس از اسلام - متون قدیمی تا قرن 14 ایران - تاریخ - پیش از اسلام - متون قدیمی تا قرن 14 حلب - تاریخ کشورهای اسلامی - تاریخ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 8 |
| کد کنگره | DS 99 /ح8ط2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
يكى از انگيزه‌هاى مؤلف كه وى را به نگارش اين اثر واداشته اين بوده كه وى به هنگام تصميم بر انتشار شرحى كه علامه محمد بن حسن كواكبى بر منظومه خود نگاشته بود، براى شرح حال مؤلف ناچار از مراجعه به کتاب خلاصه الاثر علامه محبى مى‌شود. بعد از آن ناچار مى‌شود به کتاب سلك الدرر علامه مرادى نيز مراجعه نمايد. بعد از بررسى اين دو کتاب تاريخى درمى‌يابد كه در اين دو، شرح حال بسيارى از بزرگان حلب در قرن يازدهم و دوازدهم هجرى آمده است. از اين رو با استفاده از آن دو کتاب، کتاب حاضر را به نگارش درآورد.
ديگر انگيزهاى كه خود مؤلف از آن ياد مى‌كند، اين است كه وى با مشاهده کتابى كه پزشكى آلمانى، مقيم حلب درباره اين شهر نگاشته برانگيخته مى‌شود و خود به نگارش اثرى درباره زادگاه خود، مى‌پردازد.
ساختار
کتاب در هشت جلد تنظيم گرديده است. اين کتاب داراى مقدمه‌اى به قلم مصحح است. مؤلف نيز كل کتاب را به يك مقدمه و دو بخش تقسيم كرده است:
مقدمه خود داراى دو فصل است.
بخش اول، سه جلد آغازين کتاب و بخش دوم چهار جلد باقى مانده کتاب را در بر مى‌گيرد. جلد هشتم کتاب نيز مشتمل بر فهرست‌هاى عمومى کتاب است.
گزارش محتوا
در مقدمه کتاب، طى دو فصل، مؤلف به معرفى کتاب‌هايى كه نويسندگانى از حلب در خصوص تاريخ اين شهر نگاشته‌اند و نيز تاريخ‌هاى عمومى كه در آنها از حلب ياد شده است، مى‌پردازد.
در فصل اول، مؤلف از آثارى چون بغيه الطلب في تاريخ حلب ابن عديم حلبى، زبده الحلب في تاريخ حلب ابن ابى جراده، حضره النديم من تاريخ ابن عديم ابن حبيب حلبى و...ياد مى‌كند.
در فصل دوم، از آثارى چون مراتب النحويين، عبدالواحدبن على ابى الطيب لغوى حلبى، تاريخ العظيمى، الاشارات الى معرفه الزيارات على بن ابى‌بكر هروى، معجم البلدان ياقوت حموى و...به ترتيب سال وفات مؤلفان آنها ياد مى‌كند.
بخش اول کتاب كه جلدهاى اول تا سوم کتاب را در بر مى‌گيرد به معرفى ملوك حلب و حكمرانان آن از ابتداى فتح اين شهر توسط سپاه اسلام به فرماندهى ابوعبيده جراح در سال شانزدهم هجرى تا آخر سال 1325ق. اختصاص يافته است. در اين بخش به معرفى حوادثى كه طى اين سال‌ها در زمان هر يك از اين ملوك و حكمرانان در اين شهر روى داده و آثارى كه ايشان از خود به يادگار گذاشته‌اند، پرداخته شده است.
در بخش دوم کتاب كه مشتمل بر جلدهاى چهارم تا هفتم کتاب است، به بيان شرح حال بزرگان و اعلام شهر حلب اعم از وزير، امير، محدث، فقيه، شريف، خطيب، شاعر، طبيب، اديب، تاجر و...پرداخته شده است.
تراجم اين بخش به جهت آنكه مؤلف به شرح حال اعيان اين خطه در پيش از قرن سوم دست نيافته، از اوائل قرن سوم هجرى آغاز مى‌شود. لازم به ذكر است كه مؤلف در اين بخش تنها به بيان شرح حال آن دسته از افرادى كه در حلب به دنيا آمده يا در آن وفات نموده‌اند پرداخته و از ذكر اسامى كسانى كه از خارج از حلب به اين شهر وارد شده، در آن مقيم شده و سپس از آن كوچيده‌اند، به جهت پرهيز از افزايش حجم کتاب، نپرداخته است.
شرح حال اعيان در اين بخش به ترتيب سال وفات آنها، و نه به ترتيب حروف الفبا، تنظيم گرديده است.
ويژگى
وسعت اطلاعات و داده‌هاى اين کتاب از جمله ويژگى‌هاى آن به شمار مى‌رود. مؤلف طى بيست و دو سال تلاش، علاوه بر مراجعه به بيش از صد و شصت نسخه خطى به حدود سيصد جلد کتاب براى نگارش اين کتاب مراجعه كرده است. وى در هر کتاب‌خانه‌اى، به اثرى مخطوط بر مى‌خورده كه اندك ارتباطى با موضوع کتاب داشته، با خط خويش از آن نسخه‌اى تهيه و مورد استفاده قرار مى‌داده است.
ويژگى ديگر اين کتاب آن است كه اين اثر هر چند به بررسى وقايع سياسى روى داده در حلب و نيز بيان شرح حال اعيان و بزرگان آن اختصاص دارد؛ اما از ارائه اطلاعات ارزشمند درباره آثار تاريخى موجود در اين شهر؛ همچون قلعه‌ها، كاخ‌ها، مساجد، كنيسه‌ها و مدارس و خانقاه‌ها تهى نيست. علاوه بر اين در اين کتاب به تغيير و تحولات اقتصادى رخ داده در اين شهر نيز اشاره شده و برخى جوانب زندگانى اجتماعى مردم نيز يادآورى شده است.
وضعيت کتاب
نسخه حاضر در برنامه به تصحيح آقاى محمد كمال و با پاورقى‌هاى وى به چاپ رسيده است. هر جلد از کتاب مشتمل بر فهرست مطالب آن جلد مى‌باشد. جلد هشتم كه به فهرست‌هاى عمومى اختصاص يافته مشتمل بر فهرست‌هاى ذيل مى‌باشد:
منابع
- مقدمه مصحح، محمد كمال.
- متن کتاب.