خفری، محمد بن احمد
| نام | خفری، محمد بن احمد |
|---|---|
| نامهای دیگر | فاضل خفری، محمد بن احمد
محقق خفری خفری، شمس‌‌الدین محمد بن احمد شمس‌‌الدین خفرى شمس‌‌الدین محمد خفرى شیرازى |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 957 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | الحاشیة علی حاشیة الخفري علی شرح القوشچي علی التجرید
تعلیقه بر الهیات شرح تجرید ملا علی قوشچی |
| کد مؤلف | AUTHORCODE1790AUTHORCODE |
محمّد بن احمد خفرى ملقّب به شمس‌الدين از حكيمان و دانشمندان قرن دهم هجرى است. شهرتش به خفرى به واسطه اين است كه وى از اهالى خفر از نواحى شيراز بوده است. درباره زندگى وى گزارش دقيق و كاملى در دست نيست. از اين رو، تاريخ ولادت او معلوم نيست. وى در عهد سلطنت شاه اسماعيل صفوى مى‌زيسته است. ابتدا در شيراز و سپس در كاشان اقامت داشته است. از شاگردان صدر الحكماء سيّد صدرالدين محمّد دشتكى شيرازى بوده و گويا حوزه درس جلال‌الدين دوانى را نيز درك كرده است.
خفرى انديشمندى دقيق النظر و در آن زمان از نفوذ اخلاقى و اجتماعى قابل توجّهى برخوردار بوده است. درباره مذهب وى اختلاف نظر است. قول غالب گوياى اين است كه وى اهل تسنّن بوده، امّا شواهدى خلاف اين را نشان مى‌دهد.
شهرت خفرى در منابع و تذكره‌ها بيشتر به عنوان حكيم و فيلسوف بوده و نه متكلّم، گرچه او داراى آثار كلامى نيز بوده است. اساسا شخصيّت خفرى حتّى در شاخه حكمت و فلسفه چندان شناخته شده نيست تا چه رسد به موقعيت او در كلام. امّا گفتنى است كه او علاوه بر اين دو شاخه از علوم عقلى، به نجوم و هيئت نيز اشتغال داشته است؛ از آنجا كه خفرى فيلسوفى با ذوق و متألّه بوده، آراى وى در ميان حكيمان و بزرگان علم مورد توجّه بوده است، چنان كه بر حاشيه وى بر شرح قوشچى بزرگانى چون مير داماد، ملّا شمساى گيلانى، غياث‌الدين منصور دشتكى، محمد بن حسين آقا جمال خوانسارى، حسين بن ابراهيم تنكابنى و ديگران كه قريب به 20 تن مى‌باشند، حواشى و تعليقاتى افزوده‌اند. همچنين ملّاصدرا حكيم پرآوازه و مؤسّس حكمت متعاليه در اسفار و شواهد الربوبية از وى و برخى آراى او ياد كرده است.
خفرى شاگردان بزرگى را در حوزه درس خود پرورانده است، از آن جمله، شاه طاهر بن رضى‌الدين كاشانى انجدانى حسينى است كه به هند مهاجرت كرد. وى كه شيعه امامى پرشورى بود، در نشر انديشه شيعى در هند سهم بسزايى داشته است.
خفرى در 942ق و يا در 957ق ديده از جهان فرو بست. از محلّ دفن او در منابع ذكرى به ميان نيامده است.
آثار
او آثار متعدّدى در فلسفه، كلام، منطق و هيئت از خود بر جاى گذاشته كه برخى از آنها به شرح ذيل است:
- إثبات الواجب تعالى
- رسالة في الهيولى
- المحاكمات بين الطبقات/ المحاكمة بين مدرستى الدشتكى و الدوانى
- حاشيه بر شرح تجريد قوشچى بر الهيات تجريد (اثر حاضر)
- سواد العين: حاشيه بر شرح حكمة العين
- حسرة الفضلاء در حلّ شبهه جذر الأصم
- رساله حلّ ما لا ينحل: رساله ديگر در حلّ شبهه جذر اصمّ
- تفسير آيۀ الكرسى
- التكملة فى شرح التذكرة النصيرية: در هيئت. حواشى بسيارى بر اين اثر نگاشته شده است.
- منتهى الإدراك فى الهيئة: خفرى آن را در مقابل نهاية الإدراك قطب‌الدين شيرازى نگاشته است.
- اسفار العارفين
- حاشيه بر نهاية الإدراك قطب‌الدين شيرازى
- رسالة فى الرّمل به فارسى
- رسالة فى الزاوية
- رسالة فى القضية و التصديق
وابسته‌ها
الحاشیة علی حاشیة الخفري علی شرح القوشچي علی التجرید