دروس في علم الأصول (ط. انتشارات اسلامی)
| دروس في علم الأصول (طبع انتشارات اسلامی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صدر، محمدباقر (نويسنده) |
| ناشر | جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1418 ق |
| چاپ | 5 |
| شابک | 964-470-175-5 |
| موضوع | اصول فقه شیعه - قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 159/8 /ص4د4 1377 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
دروس فى علم الاصول معروف به «حلقات الاصول» تأليف فقيه بزرگوار و اصولى متفكر آیت‌الله سيد محمدباقرصدر است كه با شيوهاى نو و ابتكارى خاص براى تدريس در دوره سطح و سطح عالى حوزه نوشته شده است. اين اثر از اتقان علمى خوبى برخوردار است و در عين حال به لحاظ روشى جزء روشمندترين كتاب‌هايى است كه در حوزه علميه در رابطه با علم اصول نگاشته شده است.
ساختار
كتاب مشتمل بر سه حلقه است كه حلقه اول و دوم در مجلد اول و حلقه سوم در جلد دوم كتاب آمده است. مطالب حلقات مترتب بر هم نبوده بلكه هر كدام به جهت سطح خاصى از طلاب نگارش شده و به ترتيب حلقات براى مبتدئين، سطح متوسط و سطح عالى تدوين شده است. هر يك از حلقات مشتمل بر فصول و بخشهاى متعددى است كه به لحاظ ساختار شبيه هم است اما به لحاظ تفصيل و عمق مطالب متفاوت است.
گزارش محتوا
علم اصول از دانش‌هاى پر ارجى است كه فقيهان را در استنباط احكام دينى يارى مى‌رساند. اصوليان درباره اين علم و قواعد و اصول آن، كتابهاى فراوانى به رشته تحرير درآورده‌اند. غالب كتب اصلى حوزه در زمينه اصول فقه با تمام استحكام علمى، هم از نظر نگارش و هم از نظر نوع تدوين و زمان تأليف آنها، و خالى بودن از هرگونه نوآورى و يافته‌هاى تازه‌اى كه بعد از نگارش اين كتب در علم اصول به وجود آمده، نمی‌توانند كتاب درسى به مقتضاى زمان باشند. از سوى ديگر هيچ يك از آنها به منظور كتاب آموزشى تدوين نشده و نوعاً فاقد اسلوب و روش علمى تعليم و تعلم هستند؛ از اينرو، فراگيرى اينگونه كتب زحمت و فرصت بيشترى را مى‌طلبد و نتيجه كمترى ميدهد. كتاب «دروس فى علم الاصول»، درست در نقطه مقابل آن كتب، تمام امتيازات علمى و فنى يك كتاب درسى را داراست.
شهيد صدر در تدوين كتاب، آموزش مرحله به مرحله را مد نظر داشته و پياده نموده است، از اينرو مى‌بينيم در حلقه اول از مطالب اصولى به اختصار سخن مى‌گويد و همان مطالب را با عمق بيشترى در حلقه دوم مطرح مى‌كند و نهايتاً در حلقه سوم، عمق مطالب و كميت و كيفيت آن نسبت به دو حلقه اول و دوم بيشتر و بهتر می‌شود، يعنى تمام مطالب اصولى كه در اين مدت طلبه به آموزش آن مشغول است به طور مرتب و زنجيروار براى او يادآورى مى‌شود.
اين روش در ارتكاز مطالب در ذهن خواننده بسيار مؤثر خواهد بود و در يادگيرى مطالب و بعضاً تكرار منطقى درسهاى گذشته و در ملكه شدن آن علم بسيار مؤثر است.
مقام معظم رهبرى مدظله‌العالى در جلسه آذرماه 1374 در مدرسه فيضيه درباره تغيير متون درسى بيانات مبسوطى ايراد فرمودند و در آنجا درباره حلقات الاصول و مطالب غيرضرورى اصولى چنين فرمودند: «چه لزومى دارد ما اين همه در مباحث غير لازم اصول، معطل شويم؟ در اين زمينه مرحوم شهيد صدر رضوان‌الله‌عليه كار خوبى كرده‌اند، آن كارى كه ايشان در باب اصول كردند و آن پيشنهادى كه در زمينه درس و تعليم اصول دادند، پيشنهاد خوبى است.»
مطالب كتاب به ترتيب حلقات به اختصار عبارت است از:
حلقه اول: ابتدا شرح زندگانى و آثار سيد صدر و مقدمه مؤلف آمده است. پس از آن همانند ساير آثار اصولى به تعريف، موضوع، اهميت علم اصول و مباحث مقدماتى پرداخته شده است. سپس بحث به دو نوع تقسيم شده است: 1- ادله محرزه، 2- اصول عمليه.
در ضمن نوع اول، ادله شرعى و ادله عقلى در دو مبحث مورد مطالعه قرار گرفته است.
در بخش اصول عمليه، ابتدا چهار قاعده، اصالت الاحتياط)، اصالت البرائه، علم اجمالى و استصحاب بيان شده است. در آخرين بخش نيز سه مورد از تعارض ادله كه عبارت است از: تعارض بين ادله محرزه، تعارض بين اصول و تعارض نوعين (دليل محرز و اصل عملى) مطرح شده است.
حلقه دوم: در ابتداى اين حلقه، تعريف و موضوع علم اصول و حكم شرعى و تقسيمات آن آمده است. پس از آن در ضمن بحث حجيت قطع، عناوينى چون علم اجمالى، قطع طريقى و موضوعى مطرح شده است. تقسيمات كتاب در اين حلقه نيز همانند حلقه اول اما با تفاصيل بيشتر و قدرى عميق‌تر است.
حلقه سوم: به دو قسم تقسيم شده است. در قسم اول ابتدا مباحث مقدماتى مانند حلقه دوم ديده می‌شود. در قسم دوم به اصول عمليه پرداخته شده است. اين قسم به چند بخش تقسيم شده است: 1- در بخش اول ابتدا ويژگى‌هاى اصول عمليه، اصول عمليه شرعى و عقلى و مورد جريان اصول عمليه و پس از موضوعاتى مانند: وظيفه عمليه در حالت شك، وظيفه در حالت علم اجمالى، وظيفه در حالت شك بين اقل و اكثر و صورت‌هاى مختلف آن مورد بررسى قرار گرفته است؛ 2- استصحاب: در اين بخش، ادله استصحاب، استصحاب اصل و اماره، و اركان استصحاب ذكر شده است؛ 3- خاتمه: در اين بخش تعارض ادله مورد مطالعه قرار گرفته است. تعارض مصطلح، ورود و تعارض، قاعده جمع عرفى و احكام جمع عرفى، از جمله عناوين پايانى كتاب است.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب در انتهاى هر يك از مجلدات كتاب آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
وابسته‌ها
دروس في علم الأصول (طبع انتشارات اسلامی)
الحلقة الثالثة في اسلوبها الثانی
دروس في اصول الفقه (توضیح الحلقة الثانیة)
التعلیق و الشرح المفید للحلقة الأولی
شرح الحلقة الثالثة (أسئلة و أجوبة)
محاضرات في أصول الفقه شرح الحلقة الثانیة
شرح الحلقة الثالثة (فياض حسین عاملی، حسن محمد)
دروس فی علم الاصول (الحلقه الاولی و الحلقه الثانیه فی اسلوبها الثانی)