صدر، سید حسن
| نام | صدر، حسن |
|---|---|
| نام های دیگر | حسن ال‍ص‍در
ص‍درال‍دی‍ن ع‍ام‍ل‍ی، حسن ع‍ام‍ل‍ی ک‍اظم‍ی‍ن‍ی، حسن ص‍درال‍دی‍ن کاظمی موسوی، حسن موسوی، ص‍درال‍دی‍ن حسن موسوی ع‍ام‍ل‍ی کاظمی، حسن سیدحسن صدر موسوی کاظمی |
| نام پدر | سید هادی |
| متولد | 1235 هـ.ش یا 1856 م |
| محل تولد | کاظمین |
| رحلت | 1314 هـ.ش یا 1354 هـ.ق یا 1935 م |
| اساتید | ميرزاى شيرازى
ملا حسينقلى همدانى ميرزا باقر سلماسى |
| برخی آثار | تكملة أمل الآمل |
| کد مؤلف | AUTHORCODE2204AUTHORCODE |
سيد حسن صدر (1272ق ـ 1354ق)، فقيه، اصولى، مفسر، محدث از مراجع تقليد شيعى و مشهور به محدث كاظمينى، دارای بیش از 40 اثر علمی است که مشهور ترین آنها کتاب تاسیس الشیعه می‌باشد.
ولادت
در روز 29 رمضان سال 1272ق در كاظمين به دنيا آمد.
خاندان
سيد حسن صدر كه در دامان خانواده‌اى فقير، اما با تقوا و فضيلت رشد كرده بود به سفارش پدر، شروع به تحصيل علم نمود. پدر، استادانى فرزانه براى فرزندش انتخاب كرد. هنوز پانزده بهار از عمر پربركتش نگذشته بود كه صرف، نحو، بيان، معانى و بديع را كاملا فراگرفت. سپس علم منطق را آموخت. همت بلند و عزم راسخ وى و نظارت هميشگى پدر در ادامه تحصيل او، باعث شد كه در هيجده سالگى، فقه و اصول را از بزرگ‌ترين استادان كاظمين، كه پدرش نيز يكى از آنان بود، فراگيرد.
اقامت در نجف
سيد حسن صدر به امر پدر، به نجف اشرف مهاجرت نمود تا هرچه بيش‌تر از علوم و معارف الهى بهره‌مند گردد. وى هفده سال در حوزه علميّه نجف، حكمت، كلام، فقه، اصول و ساير علوم اسلامى را فراگرفت. و در فقه و اصول مجتهد شد.
مهاجرت به سامرّا
آيت‌الله سيد محمدحسن شيرازى در سال 1291ق از نجف به سامّرا هجرت كرد. عده بسيارى از شاگردان او نيز به آن‌جا مهاجرت كردند. سيد حسن صدر نيز در سال 1297ق براى بهره بردن از محضر مرجع بزرگ شيعه، به سامرّا مهاجرت نمود و مدت هفده سال در آن‌جا اقامت گزيد. وى ضمن استفاده از درس آيت‌اللّه شيرازى، خود نيز به تدريس پرداخت. بيان شيوا و گيرايش توجه همه را به خود جلب كرد. مرجع شيعيان نيز ارادت و عنايت خاصى نسبت به وى ابراز مى‌داشت. دو سال از رحلت آيت‌اللّه سيد محمّد حسن شيرازى گذشته بود كه- در سال 1314ق- سيد حسن صدر همراه پسر عمويش، سيد اسماعيل صدر به زادگاهش كاظمين بازگشت.
مرجعيت
ميرزاى شيرازى در سال 1312ق به ديار باقى شتافت و شيعيان را در غم هجران خود سوگوار ساخت. بسيارى از مقلّدان ميرزاى شيرازى به علّامه سيد حسن صدر رجوع كردند و تقاضا كردند كه وى رساله عمليه خود را منتشر سازد. سيد حسن صدر پيشنهاد آنان را رد كرد و مردم را به آيت‌اللّه سيد اسماعيل صدر ارجاع داد. سيد اسماعيل صدر در سال 1338ق به ديار باقى شتافت. بار ديگر مردم به ايشان مراجعه كردند و تقاضاى خود را تكرار نمودند.
سرانجام ايشان رساله عمليه خود را به نام «رؤوس المسائل المهمة» منتشر ساخت. دو كتاب ديگر وى با عنوان‌هاى «نجاة العباد» و «حاشيه بر عروة الوثقى» نيز در اختيار مقلّدانش قرار گرفت. وى در 66 سالگى مسؤليت سنگين مرجعيت را بر عهده گرفت.
وى از استادان فقه، اصول، تفسير، حديث، رجال و درايه بود و در صرف، نحو، معانى، بديع، بيان، لغت و منطق، تبحّر داشت و در فلسفه، كلام، هيئت، حساب، تاريخ، جغرافيا، اخلاق و نسب‌شناسى نيز سرآمد عصر خود بود.
اساتيد
باقر بن محمدحسن آل ياسين، سيد باقر بن الحيدر، محمد بن الحاج كاظم، ميرزا باقر سلماسى، محمدباقرشكى، محمدتقى بايكانى، عبدالنبى نورى طبرسى، محمدتقى گلپايگانى، عبدالحسين بن نعمة الطريحى، ميرزاى شيرازى، ملا حسينقلى همدانى و عبدالحسين هندى.
شاگردان
محمد جواد بلاغى، مرتضى آل ياسين كاظمى.
وفات
ايشان در 11 ربيع‌الاول سال 1354ق در شهر كاظمين وفات نمود و در جوار حرم امام موسى بن جعفر(ع) دفن شد.
آثار
الدرر الموسوية فى شرح العقايد الجعفرية، سبيل الصالحين، احياء النفوس بآداب ابن طاووس، سبيل الرشاد فى شرح نجاة العباد، تبيين مدارك السداد للمتن و الحواشى من نجاة العباد، تحصيل الفروعالدينية فى فقه الامامية، المسائل المهمة، المسائل النفيسة، حاشيه بر عروة الوثقى، حاشيه بر غاية القصوى، حاشيه بر نجاة العباد، حاشيه بر تبصرة، حاشيه بر فصول فارسى، الغالية لاهل الانظار العالية، تبيين الرشاد فى لبس السواد على الائمة الامجاد، نهج السداد فى حكم اراضى السواد، الدر النظيم فى مسألة التتميم، لزوم قضاء مافات- من الصوم- فى سنة الفوات، تبيين الاباحة، ابانة الصدور، كشف الالتباس عن قاعدة الناس، الغرر فى نفى الضرار و الضرر، احكام الشكوك الغير منصوصة، رسالة فى حكم الظن بالافعال و الشك فيها، الرسائل فى اجوبة المسائل، سبيل النجاة فى المعاملات، تعليقة على رسالة التقية لشيخنا الانصارى، تعليقة على مباحث المياه من كتاب الطهارة للشيخ الانصارى، الرسالة فى حكم ماء الغسالة، رسالة فى تطهير المياة، رسالة فى مسألة تقوى العالى بالمسافل، تعليقة مسبوطة على ماكتبه الشيخ الانصارى فى صلاة الجماعة، رسالة فى شروط الشهادة على الرضاع، رسالة فى بعض مسائل الوقف، رسالة فى حكم ماء الاستنجاء، رسالة فى الماء المضاف، رسالة وجيزۀ فى رواية الاخفات فى التسبيحات فى الركعتين الاخيرتين، منى الناسك فى المناسك، شرح وسائل الشيعة الى احكام الشريعة، تحية اهل القبور بالمأثور، مجالس المؤمنين فى وفيات الائمة المعصومين(ع)، مفتاح السعادة و ملاذ العباد، تعريف الجنان فى حقوق الاخوان، رسالة فى المناقب، النصوص المأثورة، صحيح الخبر فى الجمع بين الصلاتين فى الحضر، الحقائق فى فضائل اهل‌البيت(ع) من طريق الجمهور، احاديث الرجعة، هداية النجدين و تفصيل الجندين، نهاية الدراية، بغية الوعاة فى طرق طبقات مشايخ الاجازات، مختلف الرجال، عيون الرجال، نكت الرجال، انتخاب القريب من التقريب، ذكرى المحسنين، بهجة النادى فى احوال ابى الحسن الهادى، تكملة امل الآمل، البيان البديع، التعليقة على منتهى المقال، تأسيس الشيعة الكرام لعلوم الاسلام، الشيعة و فنون الاسلام، فصل القضا فى كتاب مشهور بفقه الرضا(ع)، رسالة فى أن مؤلف مصباح الشريعة انما هو سليمان الصهرشتى، الابانة عن كتب الخزانة، رسالة وجيزة فى المراقبة، رسالة اخرى فى السلوك، قاطعة اللجاج فى تزييف اهل الاعوجاج، براهين الجلية فى ضلال ابن تيمية، الفرقة الناجية، عمر و قوله هجر، رسالة شريفه فى الرد على فتاوى الوهابين، اللواع، تعليقة على رسائل الشيخ مرتضى انصارى، الباب فى شرح رسالة الاستصحاب، رسالة فى تعارض الاستصحابين، حدائق الاصول، التعادل و التعارض و التراجيح، خلاصة النحو، نزهة اهل الحرمين فى عمار المشهدين: مشهد اميرالمؤمنين(ع) و مشهد ابى عبدالله الحسين(ع)، وفيات الاعلام من الشيع، الكرام، محاربوا الله و رسوله يوم الطفوف، المطاعن، النسىء، كشف الظنون عن خيانة المأمون و محاسن الرسائل فى معرفة الاوائل.