بیاضی، احمد بن حسن
کمالالدین احمد بن حسن بیاضی (یا بیاضیزاده) حنفی، از عالمان فقه و کلام در قلمرو دولت عثمانی است که نزد اساتیدی همچون ملاچلبی و شیخالاسلام ابوسعید تلمذ نموده و «مختصر الأصول المنيفة للإمام أبيحنيفة» و «إشارات المرام من عبارات الإمام»، از جمله آثار وی میباشد.
زندگینامه
کمالالدین احمد بن حسن بیاضی (یا بیاضیزاده) حنفی، متولد 1048ق/1634م و متوفی 1098ق/1687م، از عالمان فقه و کلام در قلمرو دولت عثمانی است. پدرش حسامالدین حسن بیاضی، از عالمان بوسنی بود و ازاینرو، وی به بوسنوی و رومی نیز معروف شده است. احمد در استانبول زاده شد و تاریخ ولادت او را در 1042ق و درگذشت او را در 1096یا 1099ق، نیز آوردهاند[۱].
احمد در استانبول نزد استادان معروف زمان، همچون ملاچلبی و شیخالاسلام ابوسعید، شاگردی کرد. آنگاه در مدارس معروف ادرنه، صحن ثمانیه، سلیمانیه و ایاصوفیه در استانبول به تدریس پرداخت. در شهرهای حلب، بروسه، مکه و استانبول نیز به قضا اشتغال یافت و سپس صدر و قاضی عسکر روم ایلی شد و سرانجام در قصبه قاکلیجه از ییلاقهای اطراف استانبول درگذشت و در زاویه دیویتجیزاده واقع در منطقه اسکودار در شهر استانبول به خاک سپرده شد. صدور یک مورد حکم رجم و تأیید حکم اعدامی برای پاتی برونزاده، از منشیان دربار، به گفته مورخان عثمانی، موجب نفرت مردم از او شد[۲].
بیاضیزاده، به طریقه نقشبندی تعلق خاطر داشت. در فروع، پیرو مذهب ابوحنیفه و در اصول، ماتریدی بود. وی در علم کلام مهارت داشت و معتقد بود باید اصول عقاید را با تکیه بر قرآن و سنت شناخت و عقل را نیز تنها واسطهای برای درک حقیقت میشمرد. وی در هنر خط نیز دستی داشت و خط تعلیق را نزد خطاط مشهور زمان، درویش عبدی فراگرفته بود[۳].
آثار
از بیاضیزاده آثاری چند در فقه، تفسیر و عقاید باقی مانده است که برخی از آنها عبارتند از:
- مختصر الأصول المنيفة للإمام أبيحنيفة: این اثر گزیدهای است از موضوعات اعتقادی که از الفقه الأكبر، الفقه الأبسط و رسالة العالم و المتعلم برگرفته شده است؛
- إشارات المرام من عبارات الإمام، در شرح الفقه الأكبر ابوحنیفه؛
- سوانح المطارحات و لوائح المذاکرات، شرح مباحثات و مذاکرات وی هنگام اقامت در حلب با کواکبیزاده مفتی آن شهر؛
- رسالة الباحث و الموجب یا رسالة في تفسير اللوائح علی وجه البحث و السؤال [۴].
پانویس
منابع مقاله
دیانت، علیاکبر، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1383.