أمثال العرب
| نام کتاب | أمثال العرب |
|---|---|
| پدیدآورندگان | مفضل ضبی، مفضل بن محمد (نويسنده)
حسین، قصی (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | PJA 2522 /م7الف8 |
| موضوع | اخلاق اسلامی
ادبیات عربی - قرن 2ق. تصوف ضرب المثلهای عربی |
| ناشر | دار و مکتبة الهلال |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 2003 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2508AUTOMATIONCODE |
امثال العرب تألیف مفضل بن محمد بن يعلى ضبى مشهور به مفضل ضبى (متوفى168ق) کتابى مختصر در موضوع مثل‌هاى زبان عربى است. اين اثر توسط دكتر قصى الحسين مورد تحقيق و شرح واقع گشته است.
ساختار
در مقدمه کتاب ديدگاه هشت تن از نويسندگان عرب درباره مؤلف و معرفى کتاب انجام شده است. متن کتاب مشتمل بر 180 مثل كه به ترتيب شماره شده است.
گزارش محتوا
مفضل ضبى در اين اثر در نقش يك مربى و اديب ظاهر مى‌شود. اين کتاب مشتمل بر زيباترين داستان‌ها، خرافات و اسطوره‌هاست كه همه با عبارتى از زبان قهرمان قصه و يا حضم او و با عباراتى مانند: «فارسلها مثلا، مذهب مثلا، فذهب قوله مثلا» پايان مى‌يابد.
کتاب با داستان ضبة بن أد بن طابخة بن الياس بن مضر و دو پسرش سعيد و سعد آغاز مى‌شود. عادت مفضل اين است كه تمام داستان‌ها را مگر در موارد نادرى با عبارت «زعموا» آغاز مى‌كند. برخى از حكايت‌هاى اين کتاب به مصدرى بيگانه از زبان عربى بازگشت مى‌كند؛ مانند: قصه ازدواج لقيط بن زراره، قصه شگفت‌آور ولادت عمرو بن عدى و....
کتاب نسبت به کتاب‌هايى كه در زمينه امثال بعد از آن نوشته شده داراى حجم كمترى است؛ اما نزد علماء به خوبى مورد قبول و پذيرش واقع شده است. بسيارى از كسانى كه بعد از مفضل دست به تأليف کتاب‌هايى در اين زمينه زدنده‌اند به کتاب او اعتماد ورزيده‌اند.
کتاب در قالب داستانى محض نگاشته شده از اين رو زمان و مكان داستان‌ها و نيز جوّ عمومى قصه مشخص و معلوم نيست، از اين‌رو مورخين براى آن ارزش تاريخى قائل نيستند مگر نسبت به اسامى و صورت كلى حوادث.
از ويژگى‌هاى مهم اين کتاب اين است كه توجه خاص به وقايع و حوادث دوره جاهليت است. از ابتدا تا انتهاى کتاب تفصيل كافى نسبت به بعضى از ايام العرب در جاهليت و وقايعى كه در آن دوران اتفاق افتاده و امثال و اشعار آن زمان داده شده‌است؛ لذا وقتى به خواندن کتاب مى‌پردازيم، در ابتداى امر به نظر مى‌رسد اين کتاب قبل از آنكه کتابى درباره امثال باشد کتابى درباره اخبار و اشعار و انساب است.
وضعيت کتاب
در پايان کتاب فهرست مصادر و مراجع، اعلام و اشعار و فهرست مطالب ذكر شده است.
منبع مقاله
مقدمه و متن کتاب