الخمس في الشريعة الإسلامية الغراء
| نام کتاب | الخمس في الشریعة الإسلامیة الغراء |
|---|---|
| نام‌های دیگر کتاب | عروه الوثقی. برگزیده. شرح |
| پدیدآورندگان | یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم (نويسنده)
سبحانی تبریزی، جعفر (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 183/5 /ی4 ع4023523 |
| موضوع | خمس
فقه جعفری - قرن 14 یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم، 1247؟ - 1338؟ق. العروه الوثقی - نقد و تفسیر |
| ناشر | موسسه امام صادق علیه‌السلام |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1420 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE611AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
الخمس في الشريعة الإسلامية اثر آیت‌الله سبحانى، شرح و تبيين مفصل مبانى و ادله و مسائل خمس و احكام و فروعات آن است.
مطالب، حاصل دروس نويسنده در تشريح مباحث خمس از كتاب العروة الوثقی بوده است.
انگيزه تأليف
احياى توجه به نقش خمس در حيات اجتماعى و نظام سياسى اسلام و شناسايى منابع مالى حكومت اسلامى، هدف اصلى نويسنده است.
ساختار
تبيين استدلالى مبناى فقهى هر مسئله و شناسايى اقوال، و توضيح دلالت‌هاى روايات و مصادر از روش‌هاى كلى اين كتاب است.
گزارش محتوا
ابتدا اشاراتى كلى به منابع مالى حكومت اسلامى شده است. انفال، زكات، زكات فطره، خراج، جزيه، خمس، مظالم، لقطه، اوقاف و ماليات‌ها از منابع تأمين امور مالى حكومت اسلامى است. سپس با نقل مقدمه كتاب خمس عروه الوثقى در نقش و اهميت خمس در آيات و روايات، به نحوه طرح اين مبحث در كتب فقهى پرداخته شده است.
فى المثل شيخ طوسى باب خاصى را براى بخش خمس تدوين نكرده بلكه بيشتر مسائل آن را در كتاب جهاد و وقف و زكات آورده و به دليل رعايت اتحاد ميان مسلمانان اين شيوه را اتخاذ كرده است.
در مبحث آنچه خمس به آن تعلق مى‌گيرد در7 فصل هم ادله قرآنى خمس و روايات متعدد درباره آن نقل و بررسى شده و هم مفهوم غنيمت از ديدگاه لغوى و فقهى تبيين و استفاده ناصحيح اهل سنت از آيه خمس كه آن را منحصر در غنيمت جنگى دانسته‌اند، رد شده است.
گفته شده است كه غنيمت، مفهومى كلى دارد و آن‌گاه استعمالات قرآنى و شواهد لغوى آن و سپس راه‌هاى به دست آوردن اموال غنيمتى و جنگى و نحوه تقسيم خمس آنها بررسى گرديده و مصاديق خمس به تفصيل بحث شده است.
به نظر نويسنده استدلال كسانى كه اراضى را از موارد خمس خارج مى‌كنند ناتمام و ناقص است بلكه خمس به المؤن، الجعائل، صفايا الغنائم، صوافى الملوك و قواطع الملوك تعلق مى‌گيرد سپس مبانى فقهى و ادله روايى هر يك از اين مصداق‌ها بررسى و تبيين شده است.
در تبيين مفهوم جزيه و ارتباط آن با خمس از فرقه‌ها و گروه‌هايى كه مسلمانان به آنان حمله كرده و اموالشان را تصاحب مى‌كنند ياد شده و به مناسبت اين بحث از مفهوم ناصب و مال ناصبى و اموال بغاه هم بحث شده است.
درباره ادله تعلق خمس به معادن بحث تفصيلى صورت گرفته و به فروعات زيادى هم اشاره شده است. مبحث بعدى غواصى و مال حلال مخلوط به حرام و كنز است كه به اختصار به نحوه استدلال به روايات مربوطه اشاره شده است.
مال حلال مخلوط به حرام فروعات گسترده‌اى دارد و در متن عروه و ذيل آن مباحث تحليلى استدلالى متعددى طرح شده است. از خمس ارباح مكاسب، مفهوم مئونه، مال موصى به، خمس جوائز، مفهوم ربح، نحوه تقسيم خمس و مستحقان آن، كيفيت مصرف و متصديان مصرف خمس بحث شده است.
در مصرف خمس به تفصيل از اقوال مختلف فقها (پنج قول) سخن رفته و دلايل و مبانى هر يك و نحوه مديريت خمس توسط ولى فقيه بحث شده است.
پیوندها
مطالعه کتاب الخمس في الشریعة الإسلامیة الغراء در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور