الإمام السيوطي و جهوده في علوم القرآن
| نام کتاب | الإمام السیوطی و جهوده فی علوم القرآن |
|---|---|
| نام‌های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | شربجی، محمد یوسف (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 69 /ش4س9 |
| موضوع | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، 849 - 911ق. - سرگذشتنامه و کتابشناسی
قرآن - علوم قرآنی |
| ناشر | دار المکتبي |
| مکان نشر | دمشق - سوریه |
| سال نشر | 1421 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10487AUTOMATIONCODE |
معرفى كتاب
الإمام السيوطي و جهوده في علوم القرآن نوشتۀ دكتر محمد يوسف الشّربجي و به زبان عربى است.نويسنده در اين كتاب به معرفى و تبيين تلاشهاى جلال‌الدين سيوطى در عرصه علوم قرآنی پرداخته است.نويسنده شاخص بودن سيوطى در علوم قرآنى، كثرت و تنوع آثار نگاشته شده توسط وى و پاسخ به انتقادات و اتهاماتى كه از جانب برخى از افراد به وى متوجه شده و نيز اشتباهات فراوانى كه در برخى كتب تراجم دربارۀ شرح‌حال وى رخ داده را انگيزه اصلى خود براى تأليف اين كتاب عنوان كرده است.وى در مقدمه كتاب به اهميت موضوع و انگيزه فوق پرداخته و سپس در بخش اول كتاب عصر سيوطى را از نقطه‌نظر سياسى و اجتماعى و علمى مورد بررسى قرار داده و تأثير آن را بر شخصيت سيوطى يادآور مى‌شود.
در ادامه به معرفى شهر «اسيوط»زادگاه سيوطى پرداخته و شرح‌حالى كامل از ميلاد، وفات، خانواده، ويژگى‌ها و فضايل اخلاقى و زندگانى علمى سيوطى ارائه مى‌نمايد.
در بخش بعدى كتاب، زندگانى علمى سيوطى به تفصيل مورد بررسى قرار گرفته و مناصب و مقاماتى را كه سيوطى حائز گرديده نظير منصب تدريس، افتاء و...و نيز درگيريهاى علمى وى با عالمان معاصر خويش، كه در سرتاسر زندگانى علمى وى قابل مشاهده است، و علل و اسباب اين درگيريها و مباحثات، مورد بررسى قرار گرفته است.در ادامه اين بخش به معرفى مشهورترين شاگردان سيوطى كه ارتباط تنگاتنگى با شيخ و استاد خويش داشته‌اند و نيز معرفى آثار سيوطى و اسباب فراوانى اين آثار و نيز روش سيوطى در نگارش اين آثار پرداخته شده است.
در بخش سوم كتاب تلاشهاى صورت گرفته از جانب سيوطى در خلق آثارى در موضوع علوم قرآنى تشريح و مؤلفات سيوطى در تفسير و علوم قرآنى و مهمترين آثار وى در زمينۀ تفسير و نيز علوم قرآنى به نحو تفصيل معرفى گرديده است.
بخش پايانى كتاب به معرفى كتاب ارزشمند سيوطى؛يعنی «الاتقان في علوم القرآن» اختصاص يافته است.نويسنده در اين بخش ابتدا به توصيف و تعريف اصطلاح«علوم قرآنى» پرداخته و سپس تاريخچه‌اى از اين علم تا عصر سيوطى ارائه مى‌كند.همچنين روش سيوطى در «الاتقان» بيان و مهمترين نظريات سيوطى در اين كتاب مورد مناقشه قرار مى‌گيرد.
بررسى مصادر «الاتقان» و نيز مقايسه «الاتقان» با «البرهان»زركشى از جهت شكل و ترتيب و مضمون، بررسى تأثير «الاتقان» در آثارى كه بعد از سيوطى در علوم قرآنى نگاشته شده و توجه ويژه عالمان به آن از جمله موضوعاتى است كه در اين بخش بدان پرداخته شده است.
ساختار
كتاب داراى يك مقدمه، چهار باب و يك خاتمه مى‌باشد.
هريك از ابواب كتاب خود مشتمل بر فصول متعددى است كه ذيلا ذكر مى‌شود.
الباب الاول: «عصر الامام السيوطي و حياته» دو فصل ذيل را دربرمى‌گيرد: الفصل الاول: «عصر الامام السيوطى» که بررسى اوضاع سياسى، اجتماعى و علمى زمان حيات سيوطى را عهده‌دار است.الفصل الثاني:حياة الامام السيوطي.
الباب الثاني: «حياته العلمية و آثاره» داراى دو فصل ذيل مى‌باشد:
الفصل الاول: «حياته العلمية» که در آن به بررسى مناصبى كه سيوطى آنها را احراز كرده و نيز خصومات و منازعات علمى وى با عالمان عصر خويش پرداخته مى‌شود.الفصل الثاني: «آثاره» که به معرفى شاگردان، آثار و...مى‌پردازد.
الباب الثالث: «جهود الامام السيوطى في علوم القرآن» داراى سه فصل ذيل مى‌باشد:الفصل الاول:مؤلفات السيوطى في التفسير و علوم القرآن.
الفصل الثاني:التعريف بأهم مؤلفاته في التفسير، كه به معرفى:الدر المنثور في التفسير بالمأثور، تكملة تفسير جلال‌الدين المحلى (المعروف بتفسير الجلالين) و نواهد الأبكار و شوارد الافكار مى‌پردازد.الفصل الثالث: في التعريف بأهم مؤلفاته في علوم القرآن كه لباب النقول في اسباب النزول، مفحمات الأقران في مبهمات القرآن، تناسق الدرر في تناسب السور، مراصد الاطلاع في تناسب المقاطع و المطالع، معترك الاقران في إعجاز القرآن، المهذّب فيما وقع في القرآن من المعرّب، الإكليل في استنباط التنزيل و أسرار التنزيل را به معرفى مى‌نشيند.
در معرفى هريك از اين آثار، نويسنده ضمن معرفى كتاب مطالب ارزندۀ ديگرى را مرتبط با موضوع كتاب مطرح مى‌كند.
الباب الرابع: «الاتقان في علوم القرآن» حاوى يك مقدمه كه در آن به تعريف اصطلاح«علوم قرآنى»، تاريخ علوم قرآن تا زمان سيوطى و غيره پرداخته شده است و نيز چهار فصل ذيل مى‌باشد:الفصل الاول:منهج السيوطى في«الاتقان» كه در آن به معرفى كتاب، روش سيوطى در آن و مهمترين ديدگاههاى سيوطى در الاتقان پرداخته شده است.الفصل الثاني:به بررسى مصادر سيوطى در «الاتقان» مى‌پردازد.الفصل الثالث:المقارنة بين برهان الزركشي و إتقان السيوطى.
الفصل الرابع:أثر الاتقان فيمن أتى بعده به بررسى تأثير الاتقان در آثارى چون:مفتاح السعادة و مصباح السيادة، الشهب الثواقب و السيوف الهندية و الاحسان في تعقيب الاتقان اختصاص يافته است.
در خاتمه هم مهمترين نتايج حاصله از مباحث مطرح شده در كتاب بيان و برخى توصيه‌ها در ارتباط با علوم قرآنى در زمان حاضر از جانب نويسنده ارائه گرديده است.
در پايان هم فهرست آيات، احاديث، اشعار، أعلام، مصادر و منابع و فهرست محتويات كتاب درج شده است.
نسخه‌شناسى
نويسنده كتاب دكتر محمد يوسف الشّزبجي است.اين كتاب در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 720 صفحه نخستين‌بار در سال 1421 ه -2001م از سوى انتشارات «دار المكتبي للطباعة و النشر و التوزيع» سوريه منتشر شده است.
پیوندها
مطالعه کتاب الإمام السیوطی و جهوده فی علوم القرآن در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور