أرجوزة في الفقه
| نام کتاب | ارجوزه فی الفقه |
|---|---|
| نام‌های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | کاشف‌الغطاء، عباس (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | مؤسسه کاشف الغطاء العامة |
| مکان نشر | نجف اشرف - عراق |
| سال نشر | 1423 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE719AUTOMATIONCODE |
أرجوزة في الحج و الصيام و الخمس اثر آیت‌الله شيخ عباس كاشف، حول سه فرع عبادى فقه (حج، روزه و خمس) در قالب نظم تدوين شده و در شهر نجف اشرف در سال 1423ق مكتبة كاشف الغطاء آن را منتشر كرده است.
از مزيت‌هاى اين متن منظوم تسهيل مسائل فقهى براى پژوهندگان مى‌باشد و مهم‌ترين نقيصه كه در آن به چشم مى‌خورد عدم پيروى از روش معهود تبويب و ترتيب مسائل است.
انگيزه مؤلف
مؤلف، انگيزه خود را از تدوين اين کتاب چنين بيان كرده است: برخى از فراگيران فقه از من درخواست كردند تا در مسائل فقهى به تبع و در ادامه کتاب «الدرة» بحر العلوم در صورت امكان کتابى بنويسم. من اين درخواست را رد نكردم؛ اما با توجه به مشغله‌هايى كه پيش آمد اين كار بسيار به تأخير افتاد. تا اينكه يكى از بزرگان (ميرزا حبيب الله جبلى) نوشتن چنين کتابى را از من خواست و چون اطاعت او بر من واجب بود، سرودن آن را شروع كردم.
ساختار
بدنه اصلى متن همگى شعر است. تنها با عناوينى كه به صورت نثر وجود دارد بين گونه‌هاى مختلف مطالب فاصله ايجاد شده است.
گزارش محتوا
اين متن منظوم فقهى حاوى سه کتاب و بدين ترتيب است:
1-کتاب حج. در اين کتاب، نخست معناى لغوى و اهميت حج توضيح داده شده است. با اين بيان كه: حج در لغت به معنى قصد كردن و در اصطلاح فقه قصد خانه خداست به خاطر تقرب به او. حج علاوه بر آثار روحى، داراى منافع اجتماعى، سياسى و اقتصادى نيز براى مسلمانان است.
شرايط وجوب حج بلوغ، عقل، آزادى و استطاعت نام برده شده است و در ادامه بحث، شرايط حج از قبيل داشتن هزينه سفر و آنچه بر حسب مالش در راه مورد نياز است به اندازه كافى، داشتن مخارج افراد تحت تكفل خود تا هنگام بازگشت، سلامتى مزاج و توانايى انجام اعمال حج، نبودن مانع رفت و برگشت، داشتن وقت كافى به اندازه انجام حج.
در پى شرايط حج به موضوعاتى از قبيل نيابت در حج و شرايط نايب (بلوغ، عقل، شيعه اثنی‌عشر ى، مورد وثوق و اطمينان بودن، آگاهى اجمالى از اعمال و احكام حج و اينكه در سال نيابت، حج واجب به عهده نايب نباشد...) درباره كسى كه در راه حج مى‌ميرد و حج غير مؤمن، حج زنان و اقسام حج (تمتع، قران، افراد) درباره مواقيت (جحفه، عقيق و...) مسائل و احكام احرام، وجوب نيت، لباس احرام، تلبيه، تروك احرام، محرمات و مكروهات احرام، مسائل اختصاصى زنان در حج، مستحبات و احكام و نماز طواف، مستحبات سعى واجب، احرام و تقصير در حج تمتع، واجبات وقوف در عرفه، مستحبات مشعر و رمى جمرات، قربانى و مستحبات آن، جايگاه‌هاى ذكر كلمه توحيد و...
2-کتاب صوم. نخستين نكته‌اى كه در اين کتاب طرح شده است بحث اوقات و چگونگى نيت روزه و مبطلات آن از قبيل: خوردن و آشاميدن، جماع، استمنا، دروغ بستن به خدا و معصومين، رساندن غبار غليظ به حلق، فرو بردن تمام سر در آب و... است.
آنچه براى روزه‌دار مكروه است، درباره زمان روزه، روزه‌هاى واجب، مستحب، مكروه و حرام، كفاره روزه، احكام روزه در حال حضر و سفر، عظمت و اهميت ماه مبارك رمضان.
3-بحث خمس. در ذيل مبحث خمس نخست به اهميت آن اشاره شده است كه از واجبات عبادى مى‌باشد و بايد با قصد قربت انجام شده و آن بايد به دو بخش مساوى تقسيم گردد كه يك بخش آن سهم مبارك امام است و بايد به مرجع تقليد داده شود و بخش ديگر آن سهم سادات نيازمند است كه مى‌بايد بدانها پرداخت گردد. در ادامه به ترتيب چيزهايى كه خمس بدانها تعلق مى‌گيرد اشاره شده كه عبارتند از: نخست غنايم، سپس معدن و گنج و جواهرى كه با غواصى در دريا به دست مى‌آيد، پس از آن درآمد كسب و كار و مسائلى پيرامون مئونه و زمان تصفيه حساب خمس و آن‌گاه مال حلال مخلوط به حرام و اينكه خمس تعلق به عين مى‌گيرد.