الانتصار للقرآن
| نام کتاب | الانتصار للقرآن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | قضاه، محمد عصام (محقق)
باقلانی، محمد بن طیب (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 69 /ب2الف8 |
| موضوع | قرآن - بررسی و شناخت
قرآن - علوم قرآنی |
| ناشر | دار الفتح |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1422 هـ.ق یا 2001 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2944AUTOMATIONCODE |
الانتصار للقرآن تألیف قاضى ابوبكر ابن الطيب الباقلانى از علماى قرن پنجم كه پيرامون موضوعات مختلف علوم قرآن مانند:جمع‌آورى مصاحف، قرائت‌هاى مختلف، و...نوشته شده است.
وى در سال 338 هجرى قمرى متولد و در سال 403 وفات نمود.
از آنجا كه وى متكلم و اشعرى مذهب بوده لذا روشى را كه در كتاب براى توضيح مطالب اخذ نموده و دنبال مى‌كند، همانند بحث‌هاى كلامى است كه بصورت گسترده مطرح مى‌گردد.
انگيزه تأليف
آنچه سبب تألیف اين كتاب شده (همانگونه كه در مقدمه ص 56 بيان مى‌كند) وجود نظرات مختلفى است كه دربارۀ قرآن وجود داشته، كه براى ابطال اين آراء و اعتقادات تلاش فراوانى نموده و هر كدام از آنها را بطور جداگانه مطرح و پاسخ مورد نظر را ارائه مى‌نمايد.
ساختار كتاب
اين كتاب دو جلد و شامل مطالب زير است: جلد اول داراى يك مقدمه از محقق و يك مقدمه از مؤلف و 9 فصل به ترتيب زير است:
فصل اول:در بيان اعتراضاتى كه بر مصحف عثمان وارد شده. فصل دوم:آنچه كه در علم به صحت نقل(مصحف) معتبر است. فصل سوم:دربارۀ فضيلت خليفۀ اول و جمع و نگهدارى قرآن توسط وى.
فصل چهارم:دربارۀ فضيلت خليفۀ دوم و جمع و نگهدارى قرآن توسط وى.
فصل پنجم:دربارۀ فضيلت خليفۀ سوم و جمع و نگهدارى قرآن توسط ايشان.
فصل ششم:دربارۀ فضيلت حضرت على(ع) و جمع و نگهدارى قرآن توسط وى.
فصل هفتم:دربارۀ اختلاف افراد مذكور در عدد آيات قرآن.
فصل هشتم:در بيان رواياتى كه دلالت مى‌كنند بر اينكه قرآن بر سه حرف و چهار حرف و... نازل شده است.
فصل نهم:در بيان و توضيح حديث:انزل القرآن على سبعة احرف.
جلد دوم داراى 5 فصل به شرح زير است:
فصل دهم:در بيان استدلال به اجماع براى صحت قرائت‌ها.
فصل يازدهم:در توضيح رواياتى كه شيعه از اهل البيت نقل مى‌كند كه قرآن واقعى نزد ائمه موجود است.
فصل دوازدهم:در بيان روايت‌هايى كه از عائشه دربارۀ مصحف نقل شده است.
فصل سيزدهم:در بيان رد شبهاتى كه در آن نسبت خطاء و اشتباه به قرآن داده شده.
فصل چهاردهم:در توضيح و بيان آيه شريفه:لو لا كتاب من الله سبق.
ويژگى‌هاى كتاب
- از مهمترين ويژگى‌هاى كتاب اين است كه هر موضوعى را كه مى‌خواهد مطرح نمايد بصورت سؤال و جواب(فان قالوا-قيل لهم) ذكر مى‌نمايد كه اين حالتى در خواننده ايجاد مى‌كند كه مطلب را پى‌گيرى نمايد و از طرفى باعث مى‌شود كه مطلب در ذهن رسوخ نمايد.
- ويژگى ديگر اين كتاب بحث پيرامون مصحف عثمانى است كه از جهات مختلف مورد بررسى قرار گرفته مانند اهميت دادن خلفاء نسبت به حفظ قرآن-كتابت مصحف-اشكالاتى كه در اين زمينه از طرف فرقه‌هاى مختلف اسلامی بيان شده همراه با پاسخ آنها.
- در مورد مسائل مختلف علوم قرآنى وجود نصّ صريح پيامبر(ص) براى ايشان ملاك است و هر كجا پيامبر(ص) تصريح نكرده باشند در آنجا اظهار نظر نمى‌كنند مانند مسأله اولين و آخرين آيه‌اى كه نازل شده در اين باره مى‌گويد:چونكه از پيامبر(ص) روايت نداريم و پيامبر آنرا بيان نكرده پس نمى‌توان نظر قطعى را ارائه نمود.(صفحۀ 237).
- بحث پيرامونبسم الله الرحمن الرحيممبنى بر اينكهبسم اللهجزء سوره‌ها نيست
- بحث از فضائل خلفاء راشدين و تلاش آنها جهت حفظ و نگهدارى و كتابت مصحف
- ذكر فضائل هر كدام از خلفاء در فصل جداگانه-در صورتيكه همۀ آنها را مى‌توان در يك فصل بيان نمود.
- مباحث مطرح شده در هر فصل بصورت پراكنده و در بعضى از موارد بدون ارتباط با عنوان فصل مى‌باشد مانند فصل آخر-كه در يك‌جا از محكم و متشابه و در جاى ديگر از حروف مقطعه بحث مى‌كند با اينكه عنوان فصل توضيح آيه:لو لا كتاب من الله سبق...مى‌باشد.
- از آنجا كه روش مؤلف براى بيان مطالب بصورت قيل و قال(سئوال و جواب) مى‌باشد مطالب خيلى گسترده و در بعضى از موارد تكرار مكررات است
- در جلد اول صفحۀ 132 نسبت به وجود امام زمان(عج) مطلبى را بيان مى‌كند كه خلاف حق است.
- در صفحۀ 495-رواياتى را از حضرت على(ع) در فضيلت خلفاء نقل مى‌كند كه لازم است صحت آن بررسى شود.
- از آنجا كه اين كتاب بيشتر عقايد شيعه را بررسى مى‌نمايد، پاسخ دادن به مطالب آن بايد مورد توجه قرار گيرد.و لازم است در نقد آن كتابى تألیف گردد.
نسخه‌شناسى
نام كتاب:الانتصار للقرآن
مؤلف:قاضى ابوبكر ابن الطيب الباقلانى
مشخصات كتاب به شرح ذيل است:
- كتاب دو جلد، كه جلد اول داراى 420 صفحه و جلد دوم داراى 403 صفحه مى‌باشد
- تاريخ نشر:1422 ق چاپ اول.
- ناشر:انتشارات دار الفتح و التوزيع، اردن و انتشارات دار ابن حزم، لبنان
- كاغذ:اعلى
- جلد:گالينگور
- تحقيق:دكتر محمد عاصم القضاة.به عنوان پايان‌نامه دكتراى دانشگاه ام درمان، سودان.
- داراى فهرست مطالب و منابع و مآخذ در آخر جلد دوم، همچنين آدرس روايات در پاورقى.