روش شیخ طوسی در تفسیر تبیان
| نام کتاب | روش شیخ طوسی در تفسیر تبیان |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الـتبیان فی تفسیر القرآن. شرح |
| پدیدآورندگان | ایرانی، اکبر (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 94 /ط9 ت2082 |
| موضوع | تفاسیر شیعه - قرن 5ق.
تفسیر - فن طوسی، محمد بن حسن، 385 - 460ق. التبیان فی تفسیر القرآن - نقد و تفسیر |
| ناشر | سازمان تبليغات اسلامي |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1371 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10523AUTOMATIONCODE |
معرفى كتاب
روش شيخ طوسى در تفسير تبيان تأليف آقاى اكبر ايرانى قمى و به زبان فارسى است.نويسنده در اين كتاب به بررسى و توضيح روش شيخ طوسى، ابوجعفر محمد بن حسن بن على الطوسى معروف به شيخ الطائفه از عالمان شيعى قرن چهارم هجرى در تفسير شريف «التبيان»پرداخته است.
مؤلف ابتدا به معرفى شخصيت شيخ طوسى و ديدگاه دانشمندان دربارۀ او پرداخته و ابعاد علمى اين شخصيت بزرگ را توضيح مى‌دهد.پس از آن چشم‌انداز سياسى و اجتماعى قرن پنجم هجرى تصوير و فضاى فكرى و مذهبى اين عصر تشريح مى‌شود.
در ادامه نويسنده به معرفى تبيان و زمان و شرايطى كه اين كتاب در آن نگاشته شد و نيز نسخه‌هاى آن اشاره و ديدگاه عالمان را دربارۀ آن بيان مى‌كند.
منابعى كه شيخ در نگارش اين تفسير و روش فراگير خود از آنها بهره جسته، عمدتا منابع كلامى است و اقوال و احاديث معصومان عليهم‌السلام نيز به عنوان يكى از مهمترين منابع تفسيرى و فقهى تبيان به شمار مى‌رود.
در بخش بعدى، روش شيخ در طرح مباحث تفسيرى كه روشى است فراگير مطرح و مورد بررسى قرار مى‌گيرد.اهميت تفسيرنگارى نزد شيخ طوسى و بررسى شيوه‌هاى تفسيرى و ديدگاه شيخ دربارۀ آنها، نگرشى به برخى مذاهب تفسيرى و اشكال آنها نظير روش عرفا، روش فلاسفه، روش متكلمان و ديدگاه علمى در تفسير قرآن، بررسى جايگاه نقل در تفسير شريف تبيان و روش شيخ در طرح آيات الاحكام و زمينه‌هاى بهره‌گيرى از روايات معصومين(ع)در تبيان و ملاك پذيرش روايات تفسيرى از ديدگاه شيخ، ديدگاه شيخ دربارۀ تفسير قرآن به سنت صحابه و تابعين و ويژگى‌هاى تفاسير متأخرين از نظرگاه شيخ از جمله مباحثى است كه در اين بخش مطرح مى‌شود.
در آخرين بخش كتاب،جايگاه مباحث كلامى در تبيان مورد بحث و بررسى قرار مى‌گيرد و ديدگاه شيخ دربارۀ محكمات و متشابهات بيان و مذاهب كلامى دربارۀ آيات متشابهات تبيين مى‌گردد.در ادامه نمونه‌هايى از تفسير آيات متشابه در تبيان ارائه مى‌شود.ترسيم سيماى كلامى تبيان كه در ردّ اقوال اشاعره و يا جرح و تعديل آراء معتزله و نيز اثبات و تأييد نظريات اماميه، در جاى‌جاى تبيان مشهود است نيز در اين بخش صورت مى‌پذيرد.نويسنده در اين بخش به بيان شيوۀ طرح مباحث كلامى در تبيان پرداخته و شاخصهاى تفسير كلامى در تبيان را بيان مى‌كند.در نهايت هم به عنوان بحث تكميلى، آراء كلامى شيخ طوسى در تبيان مورد بررسى قرار مى‌گيرد.
ساختار كتاب
كتاب مشتمل بر يك پيشگفتار از نويسنده و مقدمه‌اى از ايشان در معرفى شخصيت شيخ طوسى، چشم‌انداز سياسى-مذهبى قرن چهارم و پنجم هجرى و چهار بخش ذيل مى‌باشد:
بخش اول كتاب به شناسايى تبيان و منابع تفسير اشاره دارد و در دو فصل جداگانه به اين دو موضوع پرداخته است.بخش دوم روش مفسر در طرح علوم قرآنى نام دارد كه فصل اول آن روش مفسر در طرح مباحث تفسيرى، فصل دوم شيوه‌هاى تفسيرى و ديدگاه شيخ و فصل سوم مذاهب تفسيرى است.بخش سوم كتاب به جايگاه نقل در تبيان اختصاص يافته و در فصل اول به «تفسير قرآن به سنت»، فصل دوم «صحابه و تابعان» و فصل سوم به «شيخ طوسى و متأخران» اشاراتى دارد.و در نهايت بخش چهارم «جايگاه مباحث كلامى در تبيان» نام دارد و عناوين سه فصل آن عبارتند از:متكلمين و متشابهات قرآن، سيماى كلامى تبيان و آراء كلامى شيخ طوسى در تبيان(بحث تكميلى).در آخر كتاب نيز فهرستهاى مختلفى ارائه گرديده است: فهرست منابع، و فهارس اعلام(آيات، احاديث، اعلام، كتب، اماكن و اشعار).در پايان هر فصل هم پاورقى‌هاى مرتبط با مطالب فصل آمده است.فهرست مطالب كتاب نيز در ابتداى كتاب درج شده است.در آغاز كتاب تقريظى از استاد دكتر سيد محمد باقر حجتى به چشم مى‌خورد كه اين كتاب را از ميان دهها رساله كارشناسى ارشد كم‌نظير و داراى مزاياى فراوانى از جمله شيوايى، نظم منطقى و مستند بودن جزءبه‌جزء آن به مآخذ معتبر، دانسته‌اند.
نسخه‌شناسى
نويسنده كتاب آقاى اكبر ايرانى قمى است.چاپ نخست اين كتاب در قطع وزيرى با جلد شوميز در 238 صفحه در سال 1371 شمسى از سوی «سازمان تبليغات اسلامى» منتشر شده است.
پیوندها
مطالعه کتاب روش شیخ طوسی در تفسیر تبیان در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور