طبقات المفسرين (داودی)
| نام کتاب | طبقات المفسرين |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | لجنة من العلماء بإشراف الناشر (مصحح)
داودی، محمد بن علی (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 92/6 /د2ط2 |
| موضوع | مفسران - سرگذشت نامه |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE3078AUTOMATIONCODE |
معرفى كتاب
طبقات المفسرين تألیف شمس‌الدين محمد بن على بن احمد الداوودى
كتاب پيرامون بررسى مفسران اسلامى است كه در حوزۀ تفسير تلاش نموده و داراى تأليفاتى مى‌باشند مؤلف كه خود از دانشمندان اسلامى قرن دهم هجرى مى‌باشد در اين كتاب به بررسى حدود 700 نفر از مفسران پرداخته است.
وى كتاب خود را به صورت معجم و بر اساس اسامى افراد مرتب نموده و در ابتداى هر قسمت بيان مى‌كند كه اين قسمت مربوط به چه كسانى است مثلا كسانى كه اسامى آنها با محمد شروع مى‌شود و... كه اين نوع مرتب كردن،دسترسى به افراد مورد نظر را آسان نموده است.
روش بيان مطالب در كتاب بدين صورت است كه پس از ذكر نام فرد مورد نظر، حسب و نسب و همچنين محل تولد آنرا متذكر شده آنگاه شرح مختصرى از زندگى، تأليفات، اساتيد و شاگردان او ارائه كرده است.
از طرف ديگر با مقايسۀ اين كتاب و كتاب طبقات مفسران سيوطى كه در آن تعداد كمى بررسى شده است به دست مى‌آيد كه مؤلف آن براى تهيه مطالب كتاب، آثار و كتابهاى متعددى را مطالعه نموده است لذا اين كتاب نسبت به كتابهاى مشابه آن كاملتر است و از همين جهت مى‌تواندمنبع مناسبى براى تألیف در بحث تاريخ تفسير و مفسران قرار گيرد
ساختار كتاب
با توجه به اينكه كتاب پيرامون معرفى مفسران اسلامى نوشته شده و مؤلف آن را بر اساس نام مرتب نموده است.لذا كتاب فصل بندى نشده است.
ويژگى‌ها
- به جنبه‌هاى مختلف زندگى مفسران توجه نموده جزئياتى از زندگى آنان را متذكر مى‌شود
- برخى از ويژگى‌هاى علمى و رشته‌اى تخصصى آنان را بيان مى‌نمايد
- در توضيح و شرح احوال آنها از اقوال ديگران نيز استفاده نموده است
- از تأليفات آنان، هر چه كه در دسترس بوده است نام مى‌برد
- نسب آنان را به طور كامل ذكر مى‌كند
- مفسران فرقه‌هاى مختلف را ذكر مى‌كند و اختصاص به مفسران اهل سنت ندارد
- مرتب كردن كتاب بر اساس نام مفسران كه اين كار باعث مى‌شود كه به راحتى بتوان فرد مورد نظر را پيدا نمود
- نسبت به كتابهاى قبلى(همچون طبقات مفسران سيوطى) تعداد بيشترى را ذكر و بررسى كرده است
- نام اساتيد و اسامى شاگردان آنها را ذكر مى‌كند
- چنانچه در كتابهاى ديگر،شرح حال آنها وجود داشته باشد آدرس دهى كرده است
- در برخى از موارد نسبت به تأليفات آنان اظهار نظر نموده است
- اگر چنانچه مفسر مورد بحث زندگى او جنبه‌هاى مختلفى داشته باشد شرح بيشترى نسبت به او ارائه نموده است مانند رقم 288 كه در آن زندگى عزالدين ابومحمد السلمى ملقب به سلطان العلماء را در 12 صفحه بيان كرده است
محاسن
- عنايت به جنبه‌هاى مختلف زندگى مفسران و آوردن جزئيات و به عبارتى تفصيل تراجم به نسبت كتاب سيوطى و ادنه‌وى چون به رحله‌ها و اشعار و...آنها.
- جرح و تعديل مفسران و قضاوت در مورد آنها
- جامع بودن به نسبت دو كتاب ديگر(طبقات سيوطى و ادنه‌وى) به گونه‌اى كه به ترجمۀ 704 مفسر پرداخته شده است و اين در حالى است كه سيوطى به 136 تن وادنه‌وى كه متأخر از اين دو بوده به ترجم 638 مفسر اشاره كرده‌اند.
- ذكر مصادر ملاحظه شده در پايان كتاب و تنوع منابع آن به نسبت ديگر كتب.
- سهل الوصول بودن و دسترسى آسان محققان به افراد ترجمه شده به دليل چينش آن به ترتيب حروف الفبا.
- ارائه اطلاعات نسبتا كامل در مورد شرح حال علمى و تأليفات مترجمين و...
- كامل آوردن اسامى و روشن ساختن نسبت مفسران
- اشتباهات آن به نسبت كتب ديگر كمتر است كه آنها نيز توسط «لجنۀ علمى» در پاورقى توضيح داده شده است
- داشتن فهارس در پايان كتاب شامل فهرست مترجمين،قبايل و أمم و فرق، اماكن و أيام و القائع.
- ثبت صحيح اسامى و اماكن و مشخص كردن اعراب آنها در موارد لزوم.
- تطبيق كتاب با نسخۀ اصلى و ضبط اعلام آن توسط لجنه‌اى با اشراف ناشر كه موجب داشتن پاورقى‌هاى خوب شده و تصحيح اشتباهات كتاب.
- توجه به مفسران مذاهب مختلف و محدود نساختن آن به اهل سنت.
كاستيها
- افتادگى متن برخى از سطرهاى صفحات كتاب به عنوان نمونه ص 423، 431،41 و ص 9.
- داشتن تراجم تكرارى مثل ترجمۀ ص 414 كه تكرار قبلى است.
- نگرش منفى به برخى از مترجمين مخصوصا مفسرين شيعى
- عدم جامعيت از اين حيث كه به مفسران شيعى و برخى مكاتب ديگر چون معتزله و...بهاء اندكى داده شده است.
- كتاب فاقد مقدمه مؤلف است و هيچگونه توضيحى قبل از پرداختن به تراجم ندارد.
نسخه شناسى
كتاب 2 جلد، متن آن عربى كه جلد اول آن داراى 458 صفحه و جلد دوم آن داراى 420 صفحه مى‌باشد
و مشخصات آن به قرار زير است:
- نوع كاغذ:معمولى
- جلد:گالينگور
- نوبت چاپ:نامعلوم
- تاريخ انتشار:نامعلوم
- ناشر:انتشارات دار الكتب العلميه-بيروت-لبنان
- داراى فهرست موضوعات كتاب.
- مولف:شمس‌الدين محمد داودى
- كتاب:طبقات المفسرين.
تذكر
اين كتاب توسط گروهى از علماء بيروت(به سرپرستى انتشارات دار الكتب العلميه)تحقيق و به چاپ رسيده و موارد زير به آن اضافه شده است:
- تصحيح برخى از اسامى كه در متن از طرف مؤلف به اشتباه از آنها نام برده شده است.
- شرح مختصرى از كسانى كه در متن نام آنها برده شده است
- آدرس دهى به منابعى كه از طرف مؤلف در متن كتاب نامى از آنها برده نشده است(ارجاع به منابع ديگر)
- آدرس دهى آيات و روايات متن
- توضيح برخى از واژه‌هاى متن
فهرست‌هاى:
- قبائل و گروهها
- اماكن و شهرها
- ايام و وقايع و جنگها