تا ظهور

تا ظهور

نام کتاب	تا ظهور
نام های دیگر کتاب	پژوهشی جامع پیرامون آموزه و مباحث مهدویت
پدیدآورندگان	طبسی، نجم‌ الدین (نويسنده)
زبان	فارسی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏224‎‏ ‎‏/‎‏ط‎‏2‎‏ت‎‏2
موضوع	محمد بن حسن(عج)، امام دوازدهم، 255ق. - مهدویت - انتظار
ناشر	بنياد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج)
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1388 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE13468AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

تا ظهور (پژوهشى جامع پيرامون آموزه و مباحث مهدويت) اثر نجم‌الدين طبسى، مباحث مهدويت را به صورت موضوعى و تحقيقى دنبال كرده است.

كتاب به زبان فارسى و در سال 1378ش نوشته شده است.

ساختار

كتاب با مقدمه مؤلف در بيان جايگاه مهدويت، آغاز شده و مطالب در بيست و دو فصل، در قالب دو جلد، ارائه گرديده است.

مؤلف، عناوين و سر فصل‌هاى تدريس خود در مركز تخصصى مهدويت با رويكرد و گرايش مهدويت را جمع‌آورى و به صورت كتاب، عرضه كرده است.

اين سرفصل‌ها شامل مباحثى از قبيل راز غيبت، حكم نام بردن امام زمان(عج) در دوران غيبت، سفارت و ملاقات با امام زمان(عج)، ماهيت دجال، بررسى جزيره خضرا، زيارت ناحيه، ملاقات سعد اشعرى با امام زمان(عج) در دوران طفوليت و... است كه به تناسب حال و نياز از جهات مختلف لغت، رجال، درايه، فقه، اصول، تاريخ و تفسير مورد بحث، بررسى و تحليل قرار گرفته است.

گزارش محتوا

مؤلف سعى دارد در فصل اول، ابتدا روايات مربوط به سبب غيبت را بيان كرده، آن‌ها را از نظر سندى و دلالى بررسى و در پايان نتيجه‌گيرى كند. بنابراين، بحث را در دو مرحله پى‌گيرى مى‌كند:

الف) علل غيبت در روايات. مؤلف سبب‌هايى كه در روايات براى غيبت بيان شده را به هشت دسته تقسيم كرده و بعد از بيان متن و ترجمه آن‌ها، توضيحاتى پيرامون برخى از آن‌ها، ارائه كرده است. اين هشت دسته عبارتند از:

1- اجراى شيوه پيامبران(ع) در مورد حضرت مهدى(عج)

2- خدا نمى‌خواهد كه امام، در ميان قوم ستمگر باشد

3- آگاه ساختن مردم

4- آزمون مردم

5- بيم و ترس از كشته شدن

6- تحت بيعت هيچ حاكمى نباشد

7- خالى شدن صلب‌هاى كافران از مؤمنان

8- راز غيبت مشخص نيست و تنها خدا از آن آگاه است

ب) بررسى سندى و دلالى روايات. در اين مرحله، چهار محور مورد نظر است:

1- نخستين مدرك و كتابى كه روايت را نقل كرده است.

2- بررسى سندى حديث.

3- شواهدى از روايات ديگر بر صدق روايت مورد نظر در صورتى كه از لحاظ سند، دليل كافى نداشته باشيم.

4- بررسى دلالى روايت.

در پايان، مؤلف چنين نتيجه‌گيرى مى‌كند كه مقصود از سنن پيامبران كه در حق حضرت مهدى(عج) جارى مى‌شود، همين غيبت‌هاى طولانى و دورى از ديدگاه مردم است.

در دوم، نخست حكم «تسميه» كه در بعضى از ابواب كتب حديثى و قواعد فقهى مطرح شده است، از ديدگاه «حديث‌شناسى» مورد بررسى قرار گرفته، سپس به استخراج و استنباط حكم آن پرداخته شده است.

نويسنده، رواياتى كه در مورد «حكم تسميه» و نام بردن حضرت بقيه الله(عج) با نام مخصوص آن بزرگوار (م.ح.م.د) وارد شده را به چهار دسته تقسيم و براى هر يك، مثالى ذكر كرده است:

1- رواياتى كه به گونه‌اى مطلق و بى هيچ قيد و شرطى از خوف و تقيه، از نام بردن حضرت، نهى مى‌كنند.

2- رواياتى كه از ذكر نام شرف آن حضرت، تا زمان ظهور، نهى كرده است.

3- رواياتى كه علت نهى از ذكر نام آن حضرت را تقيه، خوف و علل ديگر دانسته است.

4- رواياتى كه در آن‌ها به نام شريف آن حضرت، تصريح شده است.

گروهى، خوددارى از هرگونه تحرك بر ضد فرمانروايان ستم‌پيشه پيش از ظهور را از نظر شرع جايز ندانسته و در اين زمينه، به رواياتى نيز استناد كرده و در نتيجه، با هر گونه نداى عدالت‌خواهانه مخالفت مى‌وزرند. سوم، اين روايات را از نظر سندى و دلالى مورد بررسى قرار داده است.

چهارم، جريان غيبت امام زمان(عج) در سرداب سامرا و شبهات مخالفين در مورد آن، اشكالات وارده بر احاديث «الخرائج و الجرايح» و اتهامات اهل سنت به شيعه پيرامون سرداب را مورد بررسى قرار داده و در پايان، چنين نتيجه‌گيرى مى‌كند كه سرداب در سامراء، هيچ گونه ارتباطى با مسأله غيبت، ظهور و سكونت امام زمان(عج) در دوران غيبت ندارد؛ در عين حال، قداست اين مكان را در جاى خود، باقى مى‌داند.

پنجم، بعد از بيان نظريه «زبيدى» پيرامون جريان «قرقيسا» يا «آرمگدون»، بررسى اين واقعه را در سه مبحث دنبال كرده است:

1- محدوده جغرافيايى اين رويداد كه در آن دو ديدگاه وجود دارد: شمال غربى عراق يا شمال فلسطين.

2- قرقيسا در احاديث عامه؛ كه اكثريت قريب به اتفاق روايات آن‌ها در اين مورد، از كتاب فتن نعيم ابن حماد نقل شده است، لذا ابتدا به بررسى رجالى ابن حماد پرداخته شده و سپس روايات آن نقد و بررسى شده است.

3- قرقيسا در روايات شيعه؛ كه در منابعى چون كافى، غيبت طوسى و غيبت نعمانى حدود پنج حديث در مورد آن مطرح شده و مؤلف در پايان نقل و تحقيق در مورد آن‌ها، چنين نتيجه‌گيرى مى‌كند كه: «قرقيسا» جنگى سنگين و گسترده است؛ اما هيچ‌گونه ارتباطى با «آرمگدون» ندارد.

در ششم، ابتدا خلاصه داستان حضرت نرجس خاتون، مادر امام زمان(عج) و برخى از منابع آن، نقل شده و بعد از بررسى دو تن از افرادى كه در نقل اين قضيه، نقش اساسى داشته‌اند(شيخ صدوق در كمال‌الدين و تمام‌النعمه و محمد بن جرير طبرى شيعى در دلائل الامامه)، اشكالاتى كه از نظر دلالى و سندى به اين روايت وارد گرديده، مطرح شده است.

مؤلف در هفتم، تلاش دارد جهت آشنايى با مضمون حديث سعد بن عبدالله قمى و اهميت ويژه آن، متن حديث را نقل كرده و بعد از يادآورى طرق و كتاب‌هايى كه اين متن را آورده‌اند، شبهات و اشكالات سندى، دلالى و رد آن‌ها را نقل كرده است.

هشتم، در بخش نخست، متن حديث، طرق و كتاب‌هايى كه خبر سعد بن عبدالله اشعرى قمى را نقل كرده‌اند، به همراه شبهات و اشكالات سندى آن بيان شده و در بخش دوم، به نقد و بررسى دلالى اين حديث پرداخته شده است.

مؤلف معتقد است، برخى در مورد كشتار دوران ظهور، به افراط گراييده و از امام زمان(عج) و يارانش، چهره‌اى خشن ارائه م‌يدهند و بعضى دچار تفريط شده و مى‌گويند: حتى به مقدار گنجايش ظرف حجامت نيز خونريزى نمى‌شود.

در نهم، به نقد و بررسى روايى و دلالى احاديث مربوط به اين جريان پرداخته شده تا افراط و تفريط بودن انديشه‌هاى مذكور را مشخص كند.

از آنجا كه يكى از مباحثى كه پس از غيبت صغرى، دانستن آن بسيار ضرورى است، بحث نيابت خاصه حضرت ولى عصر(عج) است كه در دهم، روايات مربوط به رؤيت امام زمان(عج) در اين دوران، در سه محور، بررسى شده است:

1- نقل روايات مثبت و نافى.

2- شهرت روايى اين احاديث.

3- معنا و فقه الحديث در اين روايات.

يازدهم، روايت مربوط به ابن مهزيار را مورد تجزيه و تحليل قرار داده و در سه محور، به نقد و بررسى آن پرداخته است:

1- بيان اصل سرگذشت و نقل چهار روايتى كه در اين موضوع آمده است.

2- آيا اين چهار روايت، جريان ملاقات يك تن را مطرح مى‌كنند يا ملاقات كنندگان متفاوتند؟

3- بررسى متن و محتوى اين چهار روايت.

دوازدهم، مربوط به پايگاه زمينه‌سازان ظهور بوده و بعد از بررسى روايات مربوط به آن، چنين نتيجه‌گيرى مى‌شود كه در دوران غيبت، شهر قم، يك پايگاه فرهنگى قوى نشر تشيع و نقش زمينه‌سازى و فرهنگ‌سازى جهانى براى پذيرش حكومت جهانى امام زمان(عج) ايفا مى‌كند.

سيزدهم و چهاردهم، پژوهشى پيرامون حديث جساسه (خبرچين)، دجال و يمانى است و در مورد آن‌ها به اين نكات اشاره شده است:

1- دجال داراى عمرى طولانى‌ست، نسب او مجهول است، ادعاى ربوبيت داشته و قبل از اسلام نيز در كتب اديان، مطرح بوده است.

2- اصل خروج يمانى مسلم است؛ ولى بر حقانيت او، تكليف ما در برابر وى و تبعيت از او دليلى قطعى نداريم.

موضوع بحث در پانزدهم، بررسى سندى زيارت ناحيه، به گونه‌اى مختصر است؛ با اشاره به اين كه دو زيارت با عنوان «ناحيه» وجود دارد: زيارت الشهداء يوم العاشورا و زيارت الناحيه (مشهور).

در پايان، ديدگاه علامه مجلسى درباره اين زيارت مورد بررسى قرار گرفته است.

در شانزدهم، هر دو نقل از جزيره خضرا و منابع اين داستان آمده و با دقت، به بررسى سندى آن پرداخته شده است؛ هر چند محور بحث، جزيره خضرا در نقل فضل بن يحيى طيبى و على بن فاضل است.

در اين فصل، ضعف سندى و عدم توثيق طيبى و على بن فاضل نيز به اثبات رسيده و سپس به اشكالات دلالى و محتوايى اين موضوع پرداخته شده است.

هفدهم، به چند نمونه روايت از جلوه‌هاى عدالت دولت كريمه مهدوى اشاره كرده و مؤلف سعى دارد با نقد و بررسى آن‌ها، از اين روايات دفاع كند.

نويسنده در هجدهم، ضمن اشاره اجمالى به برخى القاب و ويژگى‌هاى آن حضرت در منابع شيعه، به پاره‌اى از آن‌ها كه در منابع اهل سنت موجود است، اشاره مى‌كند؛ از جمله: مهدى هذه الامه، المهدى فى الارض و المهدى فى السماء، مهدى الخير و...

فصول پايانى، به كتاب‌شناسى اجمالى كتب «الامه و التبصره من الحيره»، «كمال‌الدين و تمام النعمه» و «غيبت نعمانى» و همچنين مؤلف‌شناسى آن‌ها اختصاص دارد.

وضعيت كتاب

فهرست مطالب، در ابتداى هر دو جلد و كتاب‌نامه كتبى كه مؤلف از آن‌ها استفاده كرده به همراه فهرست اماكن، اعلام، اشعار، آيات و روايات در انتهاى جلد دوم آمده است.

پاورقى‌ها به ذكر منابع، توضيح برخى كلمات، ترجمه فارسى بعضى روايات و متن عربى رواياتى كه در متن نام آن‌ها ذكر شده، پرداخته است.

منابع

مقدمه و متن كتاب.

پیوندها

مطالعه کتاب تا ظهور در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور