جهاد شیعه در دوره اول عباسی
| نام کتاب | جهاد شیعه در دوره اول عباسی |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | جهاد الشیعه فی العصر العباسی الاول
جهاد الشیعه فی العصر العباسی الاول. فارسی |
| پدیدآورندگان | لیثی، سمیره مختار (نويسنده)
حاجی تقی، محمد (مترجم) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 239 /ل9 ج9041 |
| موضوع | شیعه - تاریخ
کشورهای اسلامی - تاریخ - 132 - 656ق. |
| ناشر | شيعه شناسی |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1384 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE16818AUTOMATIONCODE |
جهاد شيعه در دوره اول عباسى ترجمه محمد حاجى‌تقى از كتاب «جهاد الشيعة في العصر العباسي الأول» نوشته دكتر سميره مختار ليثى است. اين ترجمه، رسا و شيواست و البته مترجم چند صفحه را ترجمه نكرده است. از مزاياى اين ترجمه افزودن متن كامل سخنرانى محقّقانه مقام معظم رهبرى حضرت آيت‌اللّه خامنه‌اى با عنوان «عنصر مبارزه در زندگانى ائمه (ع)» است، كه به جاى نقد محتوايى كتاب و براى رفع كاستى‌هاى آن آمده است.
احمد بهشتى‌مهر در مقدمه‌اى كه بر كتاب نوشته يادآور شده است كه در تابستان 1381ش، استاد رسول جعفريان ترجمه كتاب حاضر را از طريق مترجم محترم آن، جناب آقاى محمد حاجى‌تقى، به مؤسسه شيعه‌شناسى پيشنهاد نمود. كتاب در واقع رساله دكترى خانم سميره مختار ليثى دانش‌آموخته دانشگاه عين شمس مصر در رشته تاريخ اسلامى است. از آن‌رو كه موضوع كتاب، يعنى قيام‌هاى علويان و شيعيان، موضوعى فى نفسه با اهميّت بوده و در اين زمينه نيز منابع معتبر و تحقيقات مستقل شايسته چندانى وجود نداشت، اين پيشنهاد مورد پذيرش بخش پژوهش اين مؤسسه قرار گرفت و ترجمه آن به مترجم گرامى كتاب سپرده شد. پس از ترجمه و مقابله متن، مشخص گرديد كه كتاب مذكور هم به لحاظ كليّت محتوا و قالب، و هم به لحاظ جزئيّت نقل و گزارش‌ها داراى كاستى‌ها و ضعف‌هاى متعدّد بوده و به نقد و پانويسى اصلاحى نيازمند مى‌باشد. اما به لحاظ محتوايى، بايد متذكر شد كه نويسنده محترم على‌رغم تلاش‌هاى چشمگير خود در ارائه تصويرى همدلانه از مبارزات گروه‌هاى شيعى عليه نظام‌هاى فاسد خلافت اسلامى قرون اوليه اسلامى، در نهايت نتوانسته است نقش برجسته امامان مذهب اماميه -از امام على بن ابيطالب(ع) تا امام حسن عسكرى(ع)- در تقابل با مفاسد اجتماعى و سياسى آن دوران را به خوبى نمايان سازد. شايد علّت اين امر، اتكاء بيش از حدّ او به منابع و كتب تاريخى اهل سنّت و غفلت از گزارش‌هاى تاريخى شيعيان امامى بوده است. و اما اشكالات موردى نيز، ناشى از نقل‌ها و استنادها و برداشت‌هاى نادرستى است كه نويسنده به خاطر خاستگاه مذهبى خود، به‌طور طبيعى از منابع موجود سنّى قابل دسترسى‌اش بهره برده است. اشكالات مزبور، با جناب استاد جعفريان در ميان گذارده شد و ايشان توصيه كرد تا متن سخنرانى محقّقانه حضرت مستطاب آیت‌الله سيد على خامنه‌اى، مقام معظم رهبرى دامت بركاته، با عنوان «عنصر مبارزه در زندگانى ائمه (ع)»، كه در دومين كنگره جهانى حضرت رضا (ع) در مشهد ايراد شده، به جاى نقد محتوايى كتاب، در ابتداى ترجمه قرار داده شود. از آنجا كه گفتار مزبور نقش مبارزاتى امامان شيعى را به‌طور مستدلّ و مستند برجسته ساخته است، طبعاً نقصان محتوايى كتاب جهاد الشيعة را رفع خواهد نمود. توصيه شريف جناب ايشان، پذيرفته شد و عملى گرديد و سخنرانى عالمانه مزبور در ابتداى اين كتاب جاى داده شد. اشكالات موردى نيز توسّط مترجم محترم در پانويس برجسته شده و به‌طور مستند، نقد گرديده است.[۱]
متأسفانه مترجم محترم چند صفحه را ترجمه نكرده و با تأسف اين مطلب را نيز اعلام نكرده است: فهرست و زمان قيام‌هاى شيعى در دوره خلفاى عباسى از سال 145ق تا سال 219ق كه در مجموع يازده قيام به اين ترتيب است: 1- قيام محمّد نفس زكيّه در مدينه سال 145ق در دوره منصور عباسى، 2- قيام ابراهيم برادر نفس زكيّه در بصره سال 145ق در دوره منصور عباسى 3- قيام حسين بن على در مدينه سال 169ق در دوره هادى عباسى 4- قيام يحيى بن عبداللّه در بلاد ديلم سال 175ق در دوره هارون الرشيد عباسى.[۲] همچنين نمودار خاندان علوى ترجمه نشده است.[۳] و همچنين فهرست خلفاى دوره اول عباسى و سالهاى حكومتشان از سال 132 تا سال 227ق كه در مجموع نه نفر بوده‌اند نيامده است[۴] و نمودار شجره‌نامه و نسب خلفاى دوره اول عباسى هم ترجمه نشده است[۵]
مطالبى كه مترجم از خود به پاورقى كتاب افزوده را با لفظ «مترجم» مشخص نموده است. همچنين نمايه الفاظ را به انتهاى اثر افزوده كه محقق را در دستيابى سريع‌تر به مبحث مورد نظرش كمك خواهد نمود.
پانويس
منابع مقاله
1. مقدمه و متن كتاب.
2. مختار الليثي، سميرة، جهاد الشيعة في العصر العباسي الأول، قم، مؤسسة دارالكتاب الإسلامي، الطبعة الاولى، 1428ق.
پیوندها
مطالعه کتاب جهاد شیعه در دوره اول عباسی در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور