بطلیوسی، عبدالله بن محمد

    از ویکی‌نور
    بطلیوسی، عبد الله بن محمد
    نام بطلیوسی، عبد الله بن محمد
    نام های دیگر
    نام پدر
    متولد
    محل تولد
    رحلت 521 هـ.ق
    اساتید
    برخی آثار
    کد مولف AUTHORCODE780AUTHORCODE


    «ابومحمد عبدالله بن محمد بن سيد بطليوسى»، نحوى، اديب، لغوى، شاعر و فيلسوف اندلسى، در سال 444ق1052/م به دنيا آمد.

    نياكان وى از شِلْب به بطليوس كوچيدند و ابومحمد در آنجا ديده به جهان گشود و همان‌جا رشد يافت. وى را به سبب انتساب به جدش، ابن سيد نيز خوانده‌اند.

    بطليوسى در ايام جوانى، تجارت پيشه ساخت، اما ديرى نپاييد كه راه تحصيل و دانش‌اندوزى در پيش گرفت؛ بدين‌منظور، نخست نزد برادر خود، ابوالحسن على (د488ق1095/م) علوم مقدماتى را آموخت. آن‌گاه رهسپار المريه و سپس قرطبه شد كه در آن ايام، كانون علمى و ادبى غرب جهان اسلام به‌شمار مى‌رفت.

    او در اين دوران، از محضر مشاهيرى چون ابوالفضل بغدادى، ابوسعيد وراق، عبدالدائم قيروانى و ابوعلى غسانى مقدمات دانش‌هايى همچون لغت، شعر و حديث را فرا گرفت و رفته‌رفته بر بيشتر علوم زمان از جمله عروض، فقه، فلسفه، منطق و علم هيئت، تسلط يافت.

    بطليوسى به مدد فضل و كمال خود، مقرب امرا و كارگزاران ملوك الطوايف اندلس گشت و به دربار آنان راه يافت. او چندى در طليطله در كنف حمايت ابن ذى‌النون زيست. آن‌گاه از الطاف ابن رزين اميرسهله، بهره‌مند شد و دبير دربار او گرديد، اما پس از چندى ميان آن‌دو به‌هم خورد و به زندانى شدن بطليوسى در شنتمريه انجاميد.

    سرانجام وى از زندان گريخت و با سرودن قصيده‌اى ستايش‌آميز، به دربار المستعين بالله ابن هود در سرقسطه پناه برد.

    بطليوسى پس از سقوط ملوك الطوايف، گويا بر اثر اوضاع آشفته‌اى كه در پى تاخت و تازهاى مسيحيان از يك‌سو و به قدرت رسيدن مرابطون از سوى ديگر، بر آن ديار حاكم شده بود، از خدمت به امرا و سلاطين روى برتافت و از آن پس، در بلنسيه سكنى گزيد و تا پايان عمر در همان‌جا زيست و به تأليف، تصنيف و تربيت دانش‌پژوهان همت گماشت.

    در ميان شاگردان برجسته وى، مى‌توان به قاضى عياض و ابن اقليشى مقرى، اشاره كرد.

    وى با بيشتر مشاهير علم و ادب روزگار خود دوستى و مجالست داشت و مكاتباتى ميان آنان رد و بدل مى‌شد.

    بطليوسى را به فضل و دانش، خاصه در نحو و لغت بسيار ستوده و به شيوه اندلسيان او را «استاد» لقب داده‌اند؛ برخى، او را از جمله فقيهان و دانشمندان مالكى مذهب نيز شمرده‌اند.

    بطليوسى شعر نيز مى‌سرود و گزيده‌هايى از اشعار او را به‌طور پراكنده در منابع مختلف مى‌توان يافت. وى در سخنورى به سبك ابوالعلاء معرى و متنبى دلبستگى تام داشت، چندان كه برخى از تشبيهات و تركيبات آنان را در اشعار خود تكرار كرده است. او در اكثر موضوعات شعرى از مدح، وصف و رثا گرفته، تا غزل و زهد، شعر سروده است.

    وى سرانجام در 15 رجب 521ق27/ ژوئيه1127م ديده از جهان فروبست.

    آثار:

    از جمله آثار بطليوسى است:

    1- الحدائق في المطالب العالية الفلسفية العويصة.

    2- الحلل في شرح ابيات الجمل.

    3- الإقتضاب في شرح أدب الكتّاب.

    4- الإنتصار ممن عدل عن الإستبصار.

    5- الإنصاف في التنبيه على المعانى و الإسباب التى اوجبت الإختلاف بين المسلمين في آرائهم.

    6- الإسم و المسمى.

    7- شروح سقط الزند.

    8- شرح المختار من لزوميات ابى‌العلاء.

    9- الفرق بين الأحرف الخمسة.

    11- المثلث في اللغة بغداد.

    12- المسائل و الأجوبة.

    منبع مقاله:

    دائرة المعارف بزرگ اسلامى، زير نظر كاظم موسوى بجنوردى، تهران، 1383، ج12، ص270، نوشته: عزت ملاابراهيمى.


    وابسته‌ها

    الحدایق فی المطالب العالیه الفلسفیه العویصه / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده

    الإقتضاب في شرح أدب الکتاب / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده

    شروح سقط الزند / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح