الإمام السيوطي و جهوده في علوم القرآن
| نام کتاب | الإمام السیوطی و جهوده فی علوم القرآن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | شربجی، محمد یوسف (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 69 /ش4س9 |
| موضوع | سیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر، 849 - 911ق. - سرگذشتنامه و کتابشناسی
قرآن - علوم قرآنی |
| ناشر | دار المکتبي |
| مکان نشر | دمشق - سوریه |
| سال نشر | 1421 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10487AUTOMATIONCODE |
معرفى كتاب
«الإمام السيوطي و جهوده في علوم القرآن»نوشتۀ
دكتر محمد يوسف الشّربجي و به زبان عربى است.نويسنده در اين كتاب
به معرفى و تبيين تلاشهاى جلال الدين سيوطى در عرصه علوم قرآني پرداخته
است.نويسنده شاخص بودن سيوطى در علوم قرآنى،كثرت و تنوع آثار نگاشته
شده توسط وى و پاسخ به انتقادات و اتهاماتى كه از جانب برخى از افراد به وى متوجه شده و نيز
اشتباهات فراوانى كه در برخى كتب تراجم دربارۀ شرح‌حال وى رخ داده را انگيزه اصلى
خود براى تأليف اين كتاب عنوان كرده است.وى در مقدمه كتاب به اهميت موضوع
و انگيزه فوق پرداخته و سپس در بخش اول كتاب عصر سيوطى را از نقطه‌نظر سياسى و اجتماعى
و علمى مورد بررسى قرار داده و تأثير آن را بر شخصيت سيوطى يادآور مى‌شود.در ادامه
به معرفى شهر«اسيوط»زادگاه سيوطى پرداخته و شرح‌حالى كامل از ميلاد،
وفات،خانواده، ويژگى‌ها و فضايل اخلاقى و زندگانى علمى سيوطى ارائه مى‌نمايد.
در بخش بعدى كتاب،زندگانى علمى سيوطى به تفصيل مورد بررسى قرار گرفته و مناصب و
مقاماتى را كه سيوطى حائز گرديده نظير منصب تدريس، افتاء و...و نيز درگيريهاى علمى
وى با عالمان معاصر خويش،كه در سرتاسر زندگانى علمى وى قابل مشاهده است، و
علل و اسباب اين درگيريها و مباحثات، مورد بررسى قرار گرفته است.در ادامه اين
بخش به معرفى مشهورترين شاگردان سيوطى كه ارتباط تنگاتنگى با شيخ و استاد خويش داشته‌اند و نيز معرفى آثار سيوطى و اسباب فراوانى اين آثار و نيز روش
سيوطى در نگارش اين آثار پرداخته شده است.
در بخش سوم كتاب تلاشهاى صورت گرفته از جانب سيوطى در خلق آثارى در موضوع
علوم قرآنى تشريح و مؤلفات سيوطى در تفسير و علوم قرآنى و مهمترين آثار وى
در زمينۀ تفسير و نيز علوم قرآنى به نحو تفصيل معرفى گرديده است.
بخش پايانى كتاب به معرفى كتاب ارزشمند سيوطى؛يعنى«الاتقان في علوم القرآن»
اختصاص يافته است.نويسنده در اين بخش ابتدا به توصيف و تعريف اصطلاح«علوم قرآنى»
پرداخته و سپس تاريخچه‌اى از اين علم تا عصر سيوطى ارائه مى‌كند.همچنين روش سيوطى در
«الاتقان»بيان و مهمترين نظريات سيوطى در اين كتاب مورد مناقشه قرار مى‌گيرد.
بررسى مصادر«الاتقان» و نيز مقايسه «الاتقان»با«البرهان»زركشى از
جهت شكل و ترتيب و مضمون، بررسى تأثير«الاتقان»در آثارى كه بعد از سيوطى در
علوم قرآنى نگاشته شده و توجه ويژه عالمان به آن از جمله موضوعاتى است كه در اين
بخش بدان پرداخته شده است.
ساختار كتاب
كتاب داراى يك مقدمه،چهار باب و يك خاتمه مى‌باشد.
هريك از ابواب كتاب خود مشتمل بر فصول متعددى است كه ذيلا ذكر مى‌شود.
الباب الاول:«عصر الامام السيوطي و حياته»دو فصل ذيل را دربرمى‌گيرد:
الفصل الاول:«عصر الامام السيوطى» که بررسى اوضاع سياسى، اجتماعى و علمى
زمان حيات سيوطى را عهده‌دار است.الفصل الثاني:حياة الامام السيوطي.
الباب الثاني:«حياته العلمية و آثاره»داراى دو فصل ذيل مى‌باشد:
الفصل الاول:«حياته العلمية» که در آن به بررسى مناصبى كه سيوطى آنها را احراز كرده و نيز خصومات
و منازعات علمى وى با عالمان عصر خويش پرداخته مى‌شود.الفصل الثاني:«آثاره» که
به معرفى شاگردان،آثار و...مى‌پردازد.
الباب الثالث:«جهود الامام السيوطى في علوم القرآن»داراى سه
فصل ذيل مى‌باشد:الفصل الاول:مؤلفات السيوطى في التفسير و علوم القرآن.
الفصل الثاني:التعريف بأهم مؤلفاته في التفسير،كه به معرفى:الدر المنثور في التفسير
بالمأثور، تكملة تفسير جلال الدين المحلى(المعروف بتفسير الجلالين)و نواهد
الأبكار و شوارد الافكار مى‌پردازد.الفصل الثالث:في التعريف بأهم
مؤلفاته في علوم القرآن كه لباب النقول في اسباب النزول، مفحمات الأقران
في مبهمات القرآن، تناسق الدرر في تناسب السور، مراصد الاطلاع في تناسب
المقاطع و المطالع، معترك الاقران في إعجاز القرآن، المهذّب فيما وقع في
القرآن من المعرّب، الإكليل في استنباط التنزيل و أسرار التنزيل را به
معرفى مى‌نشيند.در معرفى هريك از اين آثار،نويسنده ضمن معرفى كتاب مطالب ارزندۀ ديگرى را مرتبط با موضوع كتاب مطرح مى‌كند.
الباب الرابع:«الاتقان في علوم القرآن» حاوى يك مقدمه كه در آن
به تعريف اصطلاح«علوم قرآنى»، تاريخ علوم قرآن تا زمان سيوطى و غيره پرداخته شده است
و نيز چهار فصل ذيل مى‌باشد:الفصل الاول:منهج السيوطى في«الاتقان»
كه در آن به معرفى كتاب، روش سيوطى در آن و مهمترين ديدگاههاى سيوطى در
الاتقان پرداخته شده است.الفصل الثاني:به بررسى مصادر سيوطى
در«الاتقان»مى‌پردازد.الفصل الثالث:المقارنة بين برهان الزركشي
و إتقان السيوطى.الفصل الرابع:أثر الاتقان فيمن أتى بعده
به بررسى تأثير الاتقان در آثارى چون:مفتاح السعادة و مصباح السيادة، الشهب
الثواقب و السيوف الهندية و الاحسان في تعقيب الاتقان اختصاص يافته است.
در خاتمه هم مهمترين نتايج حاصله از مباحث مطرح شده در كتاب بيان و برخى توصيه‌ها
در ارتباط با علوم قرآنى در زمان حاضر از جانب نويسنده ارائه گرديده است.
در پايان هم فهرست آيات، احاديث، اشعار،أعلام، مصادر و منابع و فهرست محتويات كتاب
درج شده است.
نسخه‌شناسى
نويسنده كتاب دكتر محمد يوسف الشّزبجي
است.اين كتاب در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 720 صفحه نخستين‌بار در سال 1421 ه
-2001 م از سوى انتشارات«دار المكتبي للطباعة و النشر و التوزيع»سوريه منتشر شده است.
پیوندها
مطالعه کتاب الإمام السیوطی و جهوده فی علوم القرآن در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور