شيعة لبنان
| نام کتاب | شيعة لبنان |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | عنوان فرعي:العشيرة - الحزب - الدولة (بعلبک - الهرمل نموذجا) |
| پدیدآورندگان | طه، غسان فوزي (نويسنده)
|
| زبان | عربي |
| کد کنگره | DS 80/55 /ش9ط9 |
| موضوع | جنبش امل (لبنان)
جنبشهاي اسلامي - لبنان حزبالله (لبنان) شيعه - لبنان - فعاليتهاي سياسي شيعه - لبنان - وضع سياسي و اجتماعي |
| ناشر | معهد المعارف الحکمية |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 2006م , 1427ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE14385AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
شيعة لبنان، العشيرة – الحزب - الدولة (بعلبك - الهرمل نموذجا)، اثر غسان فوزی طه، بررسی احزاب، عشیره‌ها و نظام سیاسی لبنان از دوران عثمانی تا استقلال آن می‌باشد که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.
ساختار
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در سه باب، تنظیم شده است. نویسنده ابتدا به بیان نحوه شکل‌گیری احزاب و طوایف در لبنان پرداخته و سپس شرایط اجتماعی و اقتصادی آنها را مورد بررسی قرار داده است. در پایان نیز مباحث فرهنگی در لبنان بررسی شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، به موضوع، مفروضات و تقسیمات ابواب کتاب، اشاره گردیده است[۱].
در باب اول، در سه فصل زیر، به چگونگی تشکیل تدریجی محافل خویشاوندی، احزاب و طوایف پرداخته شده است: در فصل اول، به ساختار خویشاوندی و مراحل تشکل آن در لبنان و منطقه بعلبک، اشاره شده است. منطقه بعلبک و هرمل در ناحیه شمالی از مناطق بقاع واقع شده و سکنه آن، مجموعه مختلفی از طوایف مسلمان اعم از شیعه و سنی و مسیحیان کاتولیک و ارتودوکس، با اکثریت شیعه می‌باشد. نویسنده در این فصل، به بیان تعریفات، چگونگی شکل‌گیری خانواده‌ها و عشیره‌های شیعی این منطقه و موقعیت تاریخی آن، پرداخته است[۲].
در این فصل از تقسیم شدن و پراکنده گردیدن واحدهای قرابتی در نقاط مختلف لبنان سخن رفته است. مهاجرت از مناطق کسروان، مهاجرت از روستاهای مجاور، پراکندگی جغرافیایی عشیره‌ها در کوه‌های شرقی، منطقه سهلیه، هرمل و بعلبک؛ نظام اجتماعی و سیاسی عشیره‌ها و قبیله‌ها از جمله قبیله حماده، دندش، زعیتر، علوه و جعفر، از جمله مباحث مطرح‌شده در این فصل می‌باشد. فصل دوم، به حرکت‌های حزبی و مراحل تشکیل آن اختصاص یافته است. نویسنده در این فصل، ابتدا مفهوم حزب را توضیح داده و سپس عوامل تأسیس و شکل‌گیری احزاب و تشکل‌های زیر را در لبنان، تشریح کرده است: حزب کمونیست لبنان، حزب ملی اجتماعی سوریه، حزب سوسیالیست بعث، حزب سوسیالیست ترقی‌خواه، سازمان ناصریه، سازمان کار کمونیست و اتحادیه شاغلین[۳].
در فصل سوم، به مبحث طایفه و مراحل تشکیل و نظم گرفتن آن، پرداخته شده است. نویسنده در ابتدای این فصل، ابتدا طایفه را تعریف کرده و عوامل رشد آن را بررسی و سپس، به بحث از اوضاع سیاسی و اجتماعی شیعیان لبنان پرداخته است. در این میان، حرکت امل و حزب الله لبنان، به‌صورت مفصل مورد بحث و مطالعه قرار گرفته است[۴].
در باب دوم، در ضمن سه فصل زیر، به بررسی اشتراکات میان حزب و طایفه در لبنان و شرایط سیاسی و اقتصادی آنها پرداخته شده است: فصل اول، به شرایط و موقعیت سیاسی احزاب و طوایف لبنان و اشکال مختلف فعالیت‌های حزبی و خویشاوندی در آن، پرداخته شده است. از جمله مباحث این فصل، عبارتند از: فعالیت‌های سیاسی در اواخر عهد عثمانی؛ سلسله مراتب و چگونگی سلطه خویشاوندی؛ نقش حیادره و حمادیون در تشکیلات حکومت و جناح‌بندی‌ها؛ اشکال مختلف فعالیت‌های سیاسی در مرحله استقلال لبنان؛ نقش حمادیون در استقلال لبنان؛ ائتلافات خویشاندی و انقلاب شمعون؛ جنگ‌های داخلی و تضعیف روابط خویشاوندی؛ استقلال لبنان و مواضع احزاب گوناگون در مورد آن؛ حزب ملی سوریه و انقلاب و حرکات حزبی و انقلاب سال 1958م، از جمله عناوین مطرح‌شده در این فصل می‌باشند[۵].
فصل دوم، به بررسی انتخابات پارلمانی و زمینه رقابت میان احزاب و گروه‌های خویشاوندی در لبنان، اختصاص یافته است. از جمله موضوعات این فصل، عبارتند از: انتخابات پارلمانی در مرحله استقلال لبنان؛ ائتلاف میان حیادره و حمادیون در انتخابات سال 1943م؛ به‌هم خوردن ائتلاف میان حیادره و حمادیون در انتخابات 1951م؛ قبیله دندش در انتخابات 1960م؛ عشیره زعیتر در انتخابات 1968م؛ دخول حزب الله در میدان رقابت در انتخابات 1992م؛ ائتلاف میان حزب الله و حسین الحسینی در انتخابات 1996م و...[۶].
در فصل سوم، به بررسی شرایط اجتماعی و اقتصادی و روابط قدرت و نفوذ در ادوار مختلف در لبنان، از جمله عهد عثمانی و استقلال آن، اختصاص یافته است[۷].
آخرین باب، در ضمن سه فصل، به مباحث فرهنگی در لبنان اختصاص یافته و در آن، به بررسی شعارهای حزبی و سخنرانی‌های تبلیغاتی و فرقه‌ای و تأثیرات آن در مسائل سیاسی پرداخته شده است[۸].
در فصل اول، نویسنده ابتدا نقش سخنرانی‌ها و شعارهای حزبی و مضمون شعارهای سیاسی احزاب مختلف، از جمله احزاب ملی‌گرا، احزاب مارکسیستی و احزاب سوسیالیستی را بررسی نموده و سپس به بحث از ابزار و وسایل انتشار سخنرانی‌ها در دوره‌های مختلف پرداخته است[۹].
در فصل دوم، سخنرانی‌های جنبش امل مورد بحث و بررسی قرار گرفته[۱۰] و فصل سوم نیز به سخنرانی‌های حزب الله و تأثیرات و نحوه انتشار آن، اختصاص یافته است[۱۱].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست مصادر و منابع مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است. پاورقی‌ها بیشتر به ذکر منابع اختصاص یافته است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.