المستملح من کتاب التکملة
| نام کتاب | المستملح من کتاب التکملة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | ساير عناوين:الصله. تکمله
ساير عناوين:التکمله للکتاب الصله. تلخيص |
| پدیدآورندگان | ذهبی، محمد بن احمد (نويسنده)
معروف، بشار عواد (محقق و معلق) |
| زبان | عربي |
| کد کنگره | DP 302 /آ43 الف2309524 |
| موضوع | 1.اندلس - سرگذشت نامه
2.دانشمندان - اندلس - سرگذشت نامه 3.مجتهدان و علما - اندلس - سرگذشت نامه |
| ناشر | دار الغرب الإسلامي |
| مکان نشر | تونس |
| سال نشر | 2008م , 1429ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11719AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
المستملح من کتاب التکملة، اثر محمد بن احمد ذهبی (متوفی 748ق)، با تحقیق بشار عواد معروف، کتابیاست در ترجمه و شرح حال برخی از بزرگان اندلس که به زبان عربی و در قرن هشتم هجری نوشته شده است. این کتاب، چکیده کتاب «التکملة لکتاب الصلة» ابن ابار است؛ البته نویسنده افزون بر آنچه در کتاب ابن ابار آمده، خود نیز تراجمی را افزوده است.
ساختار
کتاب با مقدمه محقق آغاز شده و اسامی افراد، به ترتیب حروف الفبا، از حرف جیم آغاز و تا حرف یاء، ذکر شده است. در پایان کتاب نیز تراجم بانوان ذکر شده و مجموع شرح حال‌های کتاب، بالغ بر 933 نفر می‌باشد.
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، توضیح مختصری پیرامون کتاب و انتساب آن به ذهبی داده شده است[۱].
اثر حاضر، باآنکه در کتابخانه ملی الجزایر موجود بود، تا مدت‌ها از مفقودات تراث عربی محسوب می‌شد؛ چون گمان بر این بود که آنچه در کتابخانه مزبور وجود دارد قطعه ای از کتاب «التکملة» ابن ابار می‌باشد و حتی مستشرق معروف، کودیرا قسمت‌هایی از تراجم آن را برگرفته و به کتاب «التکملة» افزوده است. سپس در چاپی دیگر، بیست و سه ترجمه دیگر از این کتاب را که ذهبی خود بر کتاب ابن ابار افزوده، اقتباس نموده و به کتاب ابن ابار اضافه کرده است و تمام محققین و پژوهشگران، بر این باور بودند که این اثر قسمتی از کتاب «التکملة» ابن ابار پیرامون تراجم علمای اندلس می‌باشد و... اما سرانجام محقق این اثر، متوجه می‌شود که اثر یادشده تلخیصی است که ذهبی از کتاب ابن ابار به عمل آورده و آن را «المستملح من کتاب التکملة» نام نهاده است[۲].
نویسنده در هر مورد، ابتدا نام و کنیه فرد را ذکر نموده و سپس به القاب وی، نام برخی از اساتید و شیوخ و تاریخ وفات او اشاره کرده است. در صورت صاحب تألیف بودن فرد، به برخی از آثار او نیز اشاره شده است.غ
اولین مرد معرفی شده در کتاب، جابر بن محمد بن نام حضرمی نحوی[۳] و آخرین فرد یسع بن عیسی بن حزم بن عبدالله بن یسع غافقی جیانی است[۴]. اولین بانوی معرفی شده نیز «خله» کنیز معاویة بن صالح حضرمی قاضی اندلس[۵] و آخرین نفر «سیده» بنت عبدالغنی بن علی عبدریه غرناطیه است[۶].
بیشتر شرح حال‌های مذکور در کتاب، از لحاظ حجم و میزان مطالب، بسیار مختصر، کوتاه و در حد چند سطر می‌باشند؛ مانند شرح حال جبر بن محمد بن جبر بن هشام، جامع بن باقی تمیمی[۷]؛ محمد بن عبدالله بن عبدالرحمن حضرمی[۸]؛ محمد بن احمد بن طاهر انصاری نحوی[۹]؛ اما برخی، کمی مفصل تر می‌باشند، مانند شرح حال محمد بن خیر بن عمر بن خلیفه[۱۰]؛ محمد بن سعید بن احمد بن سعید بن عبدالبر بن مجاهد انصاری اشبیلی[۱۱] و... بااین حال، اختصار و ایجاز در مطالب، از مهم ترین و بارزترین خصوصیات و ویژگی‌های اثر حاضر می‌باشد.
وضعیت کتاب
فهارس کتاب در انتهای آن آمده است که عبارتند از: فهرست مترجمین بر اساس حروف معجم؛ انساب، شهرت‌ها و القاب؛ مکان‌ها و مواضع؛ اشعار و کتب مذکور در متن، به همراه فهرست منابع و مصادر مورد استفاده محقق.
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع[۱۲]، به توضیح برخی از کلمات و عبارات متن پرداخته شده است[۱۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.
وابسته‌ها
پیوندها
مطالعه کتاب المستملح من کتاب التکملة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور