ترجمه و تفسیر الشواهد الربوبیة
| نام کتاب | ترجمه و تفسير الشواهد الربوبية |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الـشواهد الربوبيه في المنهاج السلوکيه. فارسي |
| پدیدآورندگان | صدرالدين شيرازي، محمد بن ابراهيم (نويسنده)
مصلح، جواد (مترجم) |
| زبان | فارسي |
| کد کنگره | BBR 1100 /آ3م6 |
| موضوع | 1.فلسفه اسلامي
2.معاد 3.نبوت |
| ناشر | صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، انتشارات سروش |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1383ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE13883AUTOMATIONCODE |
ترجمه و تفسیر الشواهد الربوبیة، اثر جواد مصلح، مشتمل بر ترجمه فارسی عبارات کتاب «الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة» ملاصدرای شیرازی به همراه شرح و تفسیر آن است که مترجم آن را در سال 1362ش نوشته است[۱].
دو چیز عامل اقدام مترجم به ترجمه و تفسیر و نشر افکار و آثار صدرالمتألهین گردیده است:
- رویای شگفتی که وی در پی سال‌ها دقت و مطالعه در آثار بزرگان فلسفه می‌بیند؛
- آشنا کردن نسل جدید مملکت که غالبا زبان عربی نمی دانند با افکار ناب و جالب و جامع ملاصدرا[۲].
مترجم شرح و تفسیر خود را در این کتاب بین هلالین قرار داده است. او سبکی را که برای ترجمه و تفسیر کتاب برگزیده است کاملا بدیع و تازه است؛ بدین گونه که مطالب اصل با مطالب شرح و تفسیر به طوری با هم آمیخته و تلفیق شده‌اند که خواننده ای که متن را بدون توجه به علامت هلالین بخواند، به هیچ وجه نمی تواند مابین مطالب اصل و مطالب شرح و تفسیر از نظر پیوستگی عبارات و ربط مفاهیم فرق بگذارد[۳].
از طرف دیگر اگر مطالب مابین هلالین برداشته شوند، متن اصلی کتاب شواهد نیز کاملا مفهوم و مطابق با کلمات و عبارات صدرالمتألهین می‌باشد؛ به عنوان نمونه بخشی از صفحه اول کتاب به دو صورت مختلف نقل می‌شود:
الف)- با وجود پرانتز و مطالب داخل آن: «ممکن نیست که حقیقت و کنه وجود را تصور نمود، نه به وسیله حد (یعنی تعریف به جنس و فصل قریب) و نه به وسیله رسم (یعنی تعریف به جنس قریب و فصل بعید و اقسام دیگر رسم) و نه به وسیله صورتی مساوی با وجود (بدین معنی که وجود را با صورتی که مساوی با حقیقت وجود باشد تصور کنیم، مانند: تصور مفهوم انسان به وسیله مفهوم بشر)؛ زیرا تصور حقیقت خارجی هر چیزی عبارت است از حصول معنای آن چیز در ذهن و انتقال یافتن آن معنی از خارج به ذهن و این عمل درباره غیر وجود (یعنی ماهیات) قابل اجراست، ولی در مورد وجود ممکن نیست (زیرا اولا تصور حقیقت وجود چنان که گفته شد ممکن نیست و ثانیا حقیقت وجود امری است عینی و خارجی و انتقال آن از خارج به ذهن مبطل حقیقت اوست و آنچه که از وجود در ذهن منعکس می‌گردد فقط شبحی از حقیقت وجود است، نه حقیقت وجود)».
ب)- بی وجود پرانتز و مطالب داخل آن: «ممکن نیست که حقیقت و کنه وجود را تصور نمود، نه به وسیله حد و نه به وسیله رسم و نه به وسیله صورتی مساوی با وجود؛ زیرا تصور حقیقت خارجی هر چیزی عبارت است از حصول معنای آن چیز در ذهن و انتقال یافتن آن معنی از خارج به ذهن و این عمل درباره غیر وجود قابل اجراست، ولی در مورد وجود ممکن نیست».
بدین ترتیب، نه تنها متن کتاب شواهد با حفظ اصالت و مستقیما در دسترس خواننده قرار گرفته است، بلکه تفسیر مطالب نیز همراه متن بدون انقطاع و بریدگی عرضه شده است و این پیوستگی در درک و فهم مطالب این کتاب مشکل، ایجاد سهولت می‌کند[۴].
مترجم درباره کیفیت ترجمه خود چنین می‌گوید: به عقیده خودم آن چنان در ترجمه مطالب و مطابقت آنها با مطالب اصولی صدرالمتألهین دقت و کوشش به عمل آمده است که احتمال خطا و اشتباه بسیار کم و ناچیز است... عبارات نادرست نسخه را بدان گونه که مطابق با افکار و نظریات مؤلف در سایر کتاب‌های اوست ترجمه کردم. ضمنا باید گفت که اگر در بعضی از صفحات این کتاب، به خصوص اوایل آن ابهام و غموضی در عبارات مشاهده می‌گردد، به علت آن است که مترجم، به خصوص مترجمی که می‌خواهد امانت در تعبیر را رعایت کند، در چهارچوب حفظ امانت قرار گرفته و چاره ای به جز همان تعبیرات موجود در کتاب نداشته است.
ناگفته نماند که شاید بعضی از مسائل مربوط به علوم طبیعی که در این کتاب از نقطه نظر عملی و جنبه عقلی و موازین فلسفی مطرح گردیده است احیانا مخالف با نظریات معاصرین باشد که بر پایه آزمایش‌ها و تجارب علمی استوارند و مترجم این کتاب با علم و اطلاع از این مسئله از ذکر آن حتی در پاورقی مگر در موارد معدودی خودداری نموده است؛ زیرا هدف اصلی، ترجمه افکار و بیان عقاید و نظریات صدرالمتألهین بوده است که فهم و درک آنها برای همه کس میسر نیست[۵].
ضمنا باید گفت که مترجم، این کتاب را بدون هیچ گونه دسترسی به منابع و مآخذ ترجمه نموده است. ایشان فقط از یک نسخه امانی بهره برده است و نسخه دیگری در اختیارش نبوده است. نسخه مزبور همان نسخه ای است که اخیرا در شهر مشهد به اهتمام استاد محترم آقای سید جلال الدین آشتیانی به طبع رسیده است[۶].
پاورقی‌های کتاب که به صورت مسلسل وار در هر بخش شماره گذاری شده، به رفع ابهام جملات متن اختصاص یافته است.
فهرست محتویات در ابتدای کتاب و فهارس فنی در پایان آن، آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.