زبدة المقال من معجم الرجال
| نام کتاب | زبدة المقال من معجم الرجال |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | معجم رجال الحدیث. تلخیص |
| پدیدآورندگان | مرتضی، بسام (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 115 /خ9 م6018 |
| موضوع | حدیث - علم الرجال
محدثان شیعه |
| ناشر | دار المحجة البيضاء |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | |
| کد اتوماسیون | 16171 |
«زبدة المقال من معجم الرجال»، از آثار سيد بسّام مرتضى است كه در آن، كتاب «معجم رجال الحديث» آيت‌الله خوئى را خلاصه كرده است.
درباره اين گزيده چند نكته گفتنى است:
1. معجم رجال الحديث (چاپ جديد)، 24 جلدى است و كتاب حاضر 2 جلدى. آقاى سيد بسّام مرتضى كتاب معجم رجال الحديث را از نظر حجم، تقريباً به يك‌دهم فروكاسته و از حجم تقريبى ده هزار صفحه‌اى به حدود يك هزار صفحه رسانده است. تلخيص‌كننده محترم از نظر محتوا فقط خلاصه كرده و مطلبى را تغيير نداده است، جز افزودن مطالبى كه در آن نظر آيت‌الله خوئى تغيير كرده است.
2. مصحح در مقدمه‌اش چنين آورده است: كتاب حاضر، مجموعه‌اى از آراء و انديشه‌هاى آيت‌الله سيد ابوالقاسم خوئى را نشان مى‌دهد كه در كتاب معجم رجال الحديث در 23 جلد مطرح كرده است. خداى متعال ما را موفق كرد كه آن مطالب را به‌صورت مختصر عرضه كنيم؛ پس اين موارد را ذكر كرديم: رجال موثق در نزد ايشان، رجالى كه اسم يا لقبشان يكسان است، اسانيدى كه در نزد او صحيح است، نظرى كه بعد از بررسى به آن رسيده (توثيق، تضعيف يا حكم به مجهوليت) افزون بر اشاره به برخى از امور مهمّ، به‌خصوص در مورد اسانيد كتاب كامل الزيارات ابن قولويه كه او نظرش را نسبت به كسى كه در اسناد او واقع شده قبل از رحلتش تغيير داد؛ پس بر اساس آن برخى از فتاواى فقهى دگرگون شد. پس او ديگر قبول نداشت وثاقت هر كسى را كه در اسانيد آن كتاب واقع شده بود، به‌جز خصوص مشايخى كه از آنان بدون واسطه روايت شده است و اين نظر همان است كه مرجع شهيد سيد محمدباقر صدر(قده) و فقهاى ديگر اعتقاد دارند و بر اساس همين نظر، شمارى از رجال از توثيق افتادند؛ افزون بر اينكه تعارض‌هاى رجالى جديدى بر طبق اين سقوط آشكار شد كه در معجم رجال الحديث به آن توجه نشده بود.
و مطلبى كه توجه ما را بيشتر جلب كرد، اعتماد ايشان در مسئله ترجيح برخى از اسانيد كتاب‌هاى حديثى بر برخى ديگر بر اساس بهتر و اضبط بودن «كافى» است، باآنكه ما ملاحظه كرديم كه او گاهى در ترجيح، بر «وافى» و «وسائل» اعتماد مى‌كند و احيانا به غير اين دو بيشتر از آن اعتماد مى‌كند. به‌هرحال مطلق اضبط بودن يك كتاب موجب حجيتش با وجود معارض نمى‌شود تا زمانى كه موجب اطمينان شخصى نشود... (ر.ك: مقدمه كتاب، ج1، ص5-7). گفتنى است كه منظور تلخيص‌گر محترم از معجم رجال الحديث 23 جلدى، همان چاپ قديم است.
3. متأسفانه براى اثر حاضر، فهرست مطالب و نمايه‌ها و فهارس فنى و حتى فهرست منابع نيز فراهم نشده است.
4. كتاب حاضر، مستند است و مصحح محترم ارجاعات و توضيحاتش را به‌صورت پاورقى آورده و از جمله چنين آورده است: در پاسخ استفتايى از آيت‌الله خوئى(قده) كه قبل از وفاتش درباره اين موضوع صورت گرفته، ايشان از نظر قبلى‌اش برگشته و چنين نوشته است: امّا درباره كسانى كه در اسانيد كامل الزيارات وارد شده، پس به‌تازگى اين رأى را پذيرفته‌ايم كه توثيق مذكور مخصوص به مشايخى است كه از آنان بدون واسطه روايت كرده است و بنابراين وثاقت جوهرى نيز ثابت نيست و... (ر.ك: متن كتاب، ج1، ص19، پاورقى 1).
5. كتاب حاضر، مستند است و تلخيص‌گر محترم، ارجاعات و توضيحاتش را به‌صورت پاورقى آورده است. او در پاورقى‌ها گاه برخى از لغات را معنا كرده است (ر.ك: همان، ج1، ص283، پاورقى 1 و ج2، ص517، پاورقى 1) و گاه اظهار تعجب كرده كه مثلاً نام يك مرد در باب نساء ذكر شده است (ر.ك: همان، ج2، ص724، پاورقى 1) و گاه يادآور شده كه مطلب مذكور در متن مربوط به دوره قبل از عدول آيت‌الله خوئى از مبناى اشاره‌شده (درباره كامل الزيارات) است، پس قابل اعتنا نيست (ر.ك: همان، ج2، ص457، پاورقى 1).
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها