پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی
| نام کتاب | پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | مظلومی، رجبعلی (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 69 /م6پ4 |
| موضوع | تفسیر - فن
قرآن - علوم قرآنی |
| ناشر | نشر آفاق |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1360 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2964AUTOMATIONCODE |
معرفى كتاب:
اين كتاب مفيد و ارزشمند قرآنى از كتابهاى اوليه در زمينۀ علوم
قرآنى به زبان فارسى است كه پس از انقلاب اسلامى به قلم دكتر رجبعلى مظلومى نگارش يافته است.
كتاب در 4 جلد سامان يافته است.در جلد اول تحت عنوان«سرگذشت قرآن»به
منشأ پيدايش نام قرآن و معانى آن،زمان شروع وحى و چگونگى آن، تدوين قرآن طى دو
مرحله حفظ و كتابت قرآن،نام شمارى از حافظان و كاتبان قرآن،معناى جمع قرآن
در آيه شريفه:«إن علينا جمعه و قرآنه»سابقۀ گردآورى قرآن و گردآورندگان آن،
جمع‌آورى قرآن توسط حضرت على عليه السلام و امتيازاتى كه مصحف جمع‌آورى شده توسط ايشان دارا
بود،مدت زمان تدوين اين مصحف كه در آن دو ديدگاه ارائه شده است:3 روز و 6 ماه،مانع
شدن اغراض سياسى از پذيرفتن مصحف حضرت امير عليه السلام، تدوين مصحف قانونى به دستور
عثمان با سرپرستى و راهبرى زيد بن ثابت و مختصات آن،فرق مصحف‌هاى تهيه شده
و چگونگى مصاحف نوشته شده در صدر اسلام،مختصات مصاحف باقى مانده،مطالبى دربارۀ
مصحف منسوب به حضرت امير عليه السلام كه در كتابخانۀ علوى نجف و كتابخانه آستان قدس رضوى در
مشهد رؤيت شده است،مصحف امام عسكرى عليه السلام،مصحف أبىّ بن كعب، اطلاعات لازم در
مورد مصحف كه شامل مطالبى دربارۀ خط قرآن،پيدايش خط در مجاز، اعراب و نشانه‌گذارى و...
مى‌باشد.ترتيب سوره‌ها كه برخى آنرا توقيفى و برخى ديگر اجتهادى مى‌دانند،ضابطۀ مكّى و
مدنى بودن آيات، ارائه نمودارى از سور مكى و مدنى و ترتيب و تاريخ نزول آنها، تعداد سوره‌ها،آيات، كلمات و حروف قرآن و ارائه جدولى در اين زمينه،نامگذارى سوره‌هاى قرآنى و معناى لغوى
و اصطلاحى سوره، تصوير نامه‌هاى پيامبر اكرم(ص)به خسرو پرويز و نيز پادشاه مصر،بحثى
پيرامون عدم تحريف قرآن و در پايان فهرست مآخذ قابل مطالعه دربارۀ تاريخ قرآن.
جلد دوم كتاب با عنوان«سير تاريخى قرائت»به مباحثى چون پايه‌گذارى علم قرائت
و تجويد، وضع قرائت در عهد رسول خدا(ص)،طبقات قرّاء، علّت اختلاف قرائتها، علم قرائت و
فن تجويد، تحقيقى دربارۀ معناى سبعة أحرف،قراء سبعه و عشرة،شرايطى كه براى امامت
قرائت قرار داده شده و اقسام قرائات و بحثى دربارۀ حجيت قرائات در مورد استخراج
احكام شرعى و نشانه‌هاى تجويدى و بعضى اصطلاحات تجويدى،پرداخته است.نيز داراى شش فصل است:
فصل اول به تلاش پيامبر در كار تعليم قرآن و فصل دوم به موضوعاتى كه قبلا
بايد طرح شوند اشاره كرده است.
مباحثى چون معناى تأويل،ظاهر و باطن قرآن،محكم و متشابه،فواتح سور،ناسخ و منسوخ
و اسباب نزول و مواقع نزول.
فصل سوم:تفسير به رأى نام دارد.فصل چهارم:معرفى مصادر تفسير.فصل پنجم:
سير روش تفسير در طول تاريخ و فصل ششم به اختلافات موجود بين مفسران پرداخته است.
جلد سوم كتاب
جلد چهارم اين مجموعه تحت عنوان«فهم قرآن»به مباحثى پيرامون تفسير و شرايط
آن و نيز طرحهاى مختلف پيشنهاد شده دربارۀ تفسير قرآن كه شامل تفسير قرآن به قرآن و...و نيز
طرح پيشنهادى خود نويسنده،روش كار با قرآن، علوم قرآن و معرفى منابعى براى مطالعه
دربارۀ علوم قرآنى و غيره پرداخته است.
ساختار:
جلد اول اين مجموعه شامل يك مقدمه و 6 فصل است كه مؤلف در آن به بيان چكيده‌اى از مطالب
مندرج در اين مجموعه مى‌پردازد.فصل اول با عنوان:قرآن و تنظيم و تدوين آن،به مراحل دوگانه
تنظيم و تدوين و گردآورندگان قرآن و غيره پرداخته است.فصل دوم:جمع‌آورى قرآن به دست امير عليه السلام،به بررسى امتيازات مصحف امير المؤمنين عليه السلام و...پرداخته است.فصل سوم
به بررسى نحوۀ تدوين مصحف قانونى و مختصات آن پرداخته است،فصل چهارم:فرق مصحف‌هاى
فراهم آورده را يادآور شده است.فصل پنجم:اطلاعات لازم در مورد مصحف را بيان كرده و فصل
ششم به بررسى عدم تحريف قرآن پرداخته و در پايان مآخذ و منابع قابل مطالعه دربارۀ
تاريخ قرآن و منابع و مآخذ خود كتاب فراهم آمده است.
جلد دوم مشتمل بر 5 فصل مى‌باشد.فصل اول:دربارۀ علم قرائت و تجويد و اختلاف
قرائتها و بيان علت اين اختلافات بحث مى‌كند.فصل دوم:دربارۀ علم قرائت و فن تجويد و مؤلفان
علم قرائت و تجويد به بحث مى‌پردازد.فصل سوم:تحقيقى دربارۀ سبعة أحرف به انجام
رسانده و فصل چهارم دربارۀ شرائط امامت قرائت و اقسام قرائت به بحث پرداخته
و در پايان فصل پنجم به بررسى حجيّت قرائات و نيز ارائه برخى اطلاعات مهم تجويدى پرداخته است.
در پايان ضمائم كتاب آمده است.
جلد چهارم كه فصول آن ادامه فصل‌هاى 6 گانه جلد سوم مى‌باشد.مشتمل بر 6 فصل
است.فصل هفتم:شرائط تفسير صحيح،فصل هشتم:طرحهاى پيشنهادى ديگران،فصل نهم:كار
با قرآن،فصل دهم:علوم قرآن،فصل يازدهم:گفتارهايى در مورد قرآن و فصل
دوازدهم:كتابهاى قابل مطالعه دربارۀ علوم قرآن و در پايان ضمائم كه شامل منابع و مآخذ كتاب
مى‌شود بيان شده است.
نسخه‌شناسى
نسخه موجود در برنامه براساس مجلدات 1 و 2 و 4 كتاب تهيه شده و جلد سوم اين
مجموعه در برنامه نيامده است.مجلدات اين اثر در قطع رقعى و با جلد شوميز منتشر شده است.
جلد اول در 287 صفحه،براى بار اول در سال 1401 قمرى و 1360 شمسى به طبع رسيده است.
جلد دوم در 151 صفحه براى اولين بار در سال 1402 قمرى و 1360 شمسى به چاپ رسيده
است.
جلد چهارم در 261 صفحه براى دوّمين بار در سال 1403 قمرى منتشر شده است.
ناشر اين مجموعه نشر آفاق مى‌باشد.
منبع:1-متن كتاب
2-بهاء الدين خرمشاهى،دانشنامه قرآن كريم،ج اول،ص 438