نابلسی، عبدالغنی بن اسماعیل

نام	نابلسی، عبدالغنی بن اسماعیل
نام های دیگر
نام پدر
متولد
محل تولد
رحلت	1162 هـ.ق
اساتید
برخی آثار
کد مولف	AUTHORCODE635AUTHORCODE

ولادت

«عبد الغنى بن اسماعيل بن عبدالغنى بن اسماعيل كنانى مقدسى دمشقى، مشهور به ابن نابلسى»، در 1050ق، در دمشق به دنيا آمد.

مذهب و خاندان

وى حنفى‌مذهب بود. اجدادش از خاندان بنى جماعه، در بيت‌المقدس بودند و سپس به نابلس نقل مكان كردند. نسب ايشان به عمر بن خطاب مى‌رسد. پدر و جد وى، هر دو، از علما و فضلاى مشهور زمان خود بوده‌اند. جد وى بر «جامع الصغير» سيوطى، تفسير نوشته است.

کسب علم و دانش

نابلسى، در 9 سالگى قرآن كريم را از حفظ كرد و سپس به فراگيرى علوم دينى و لغوى پرداخت و هنگامى كه به 20 سالگى رسيد، به تأليف و تدريس در جامع اموى پرداخت. در 1075ق، به قسطنطنيه (استانبول) سفر كرد و در آنجا با عبدالرزاق گيلانى، نوه عبدالقادر گيلانى، ديدار كرد و از طريق او به طريقت قادريه پيوست و «تاج قادرى» و شمشير اجدادى عبدالرزاق را از وى دريافت نمود. پس از بازگشت به دمشق، در مكانى مقابل قبر يحيى بن زكريا، به تدريس علوم گوناگون و آثار كسانى چون سيوطى و ابن عربى پرداخت. در 1087ق، به واسطه حضور ابوسعيد بلخى نقش‌بندى در دمشق، به طريقت نقش‌بنديه پيوست و خرقه و عكّاز (عصا) اين طريقت را از وى دريافت كرد و به سفارش وى، بر رساله منسوب به تاج الدين نقش‌بندى، شرحى به نام «مفتاح المعية» نوشت.

عبد الغنى، پس از رسيدن به 40 سالگى، هفت سال را در عزلت، رياضت و مطالعه آثار ابن عربى، ابن سبعين و عفيف الدين تلمسانى سپرى كرد و در اثناى اين خلوت، «بواطن القرآن» و «مواطن الفرقان» را در پنج هزار بيت سرود.

نابلسى پس از ترك خلوت، سياحت در پيش گرفت و به لبنان، بيت‌المقدس، مصر، شام و حجاز سفر كرد. حاصل اين سفرها، چهار سفرنامه است كه همگى به چاپ رسيده‌اند.وى، سپس به دمشق بازگشت و تا پايان عمر در آنجا ماند و به تدريس مشغول شد و در 1113ق، نيز به مقام افتا در مذهب حنفى دست يافت.

برخى از اساتيد نابلسى

پدرش؛

نجم الدين، محمد بن بدر الدين، محمد غزى، مؤلف «الكواكب السائرة فى اعيان المائة العاشرة؛
احمد بن محمد قلعى حمصى دمشقى حنفى، استاد وى در فقه و اصول؛
عبد الباقى بن عبدالباقى حنبلى دمشقى، استاد او در حديث؛
محمد بن كمال الدين حنفى، مشهور به ابن حمزه، نقيب الاشراف دمشق، استاد او در حديث؛
محمود كردى دمشقى، استاد او در صرف و نحو و معانى و بيان.

برخى از شاگردان نابلسى

محمدامين بن فضل الله محبى دمشقى حنفى؛
محمد بن ابراهيم دكدكجى؛
مصطفى عُمَرى، مشهور به ابن عبدالهادى؛
محمد بن ابى بكر مرعشى، مشهور به ساجقلى‌زاده يا سچاقلى‌زاده؛
مرتضى دمشقى، مشهور به امير كردى؛
صفى الدين، موسى بن جلال الدين، على مولوى رومى، مشهور به صفى‌دده؛
اسماعيل بن محمد عجلونى؛
عبدالرحمن بن محمد بهلول نحلاوى شافعى دمشقى؛
شمس الدين، محمد بن عبدالرحمن غزى.

برخى از آثار نابلسى

جواهر النصوص فى حل كلمات الفصوص (در موضوع تصوف)؛
كتاب الوجود (در موضوع تصوف)؛
الرد المتين على منتقص العارف محيى الدين (در موضوع تصوف)؛
كشف السر الغامض (در موضوع تصوف)؛
جمع الأسرار فى منع الأشرار عن الطعن فى الصوفية الأخيار (در موضوع تصوف)؛
الصراط السوى (در موضوع تصوف)؛
الحضرة الأنسية فى الرحلة القدسية (سفرنامه فلسطين)؛
التحفة النابلسية فى الرحلة الطرابلسية (سفرنامه طرابلس)؛
الحقيقة و المجاز فى الرحلة الى بلاد الشام و مصر و الحجاز؛
حلة الذهب الابريز فى رحلة بعلبك و البقاع العزيز؛
ديوان الحقائق و مجموع الرقائق؛
ايضاح الدلالات فى سماع الآلات؛
تحقيق القضية فى الفرق بين الرشوة و الهدية؛
ربع الإفادات فى ربع العبادات؛
كشف السر الغامض (در شرح ديوان ابن فارض)؛
العقود اللؤلؤية فى طريق السادة المولوية؛
مسائل فى التوحيد و التصوف؛
القول المتين فى بيان توحيد العارفين، مشهور به نخبة المسئلة (شرح رساله «التحفة المرسلة فى علم حقيقة الشريعة المحمدية»، از محمد بن فضل الله هندى صوفى)؛
الصلح بين الإخوان فى حكم إباحة الدخان؛
ذخائر المواريث فى الدلالة على مواضع الأحاديث؛
فتح العين عن الفرق بين التسميتين (در رد تثليث مسيحيت)؛
كشف النور عن اصحاب القبور (در بيان كرامات اوليا پس از مرگشان و حكم بناى
مقبره براى آنان)؛
تحرير الحاوى (در شرح تفسير بيضاوى)؛
كفاية المستفيد فى علم التجويد؛
تعطير الأنام فى تعبير المنام؛
علم الملاحة فى علم الفلاحة (مختصر «جامع فرائد الملاحة فى جوامع فوائد الفلاحة» رضى الدين، ابوالفضل، محمد عامرى غزى شافعى)؛
كوكب المبانى و موكب المعانى؛
مفتاح المعية فى دستور الطريقة النقشبندية؛
الأجوبة على 161 سؤالا؛
الميزان الذرية المبينة لعقائد الفرق العلية؛
اللؤلؤ المكنون فى حكم الإخبار عما سيكون.

وفات

نابلسى در 1143ق، در دمشق درگذشت و در صالحيه، در قبه‌اى كه در 1126 ساخته شده بود، به خاك سپرده شد. مصطفى نابلسى، يكى از نوادگانش، در كنار مقبره وى، مسجد جامعى بنا نمود كه در 1410ق، تجديد بنا و در آن مدرسه‌اى نيز براى تعليم وحفظ قرآن ساخته شد و يكى ديگر از نوادگان نابلسى، به نام راتب نابلسى، در آنجا به تدريس پرداخت.