فضائل القرآن (ابن سلام)
| نام کتاب | فضایل القرآن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | ابوعبید، قاسم بن سلام (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 86/4 /الف28 ف6 |
| موضوع | قرآن - سورهها و آیهها، خواص
قرآن - فضایل قرآن - قرائت - ثواب |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1426 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10500AUTOMATIONCODE |
معرفى كتاب
«فضائل القرآن»تأليف ابوعبيد القاسم بن سلاّم الهروى
متوفاى 224 هجرى قمرى و به زبان عربى است.وى در محضر اساتيدى چون اسماعيل
بن جعفر،شريك بن عبداللّه، اسماعيل بن عياش، سفيان بن عينية، عبد اللّه بن مبارك،
محمد بن حسن شاگرد ابوحنيفه و نيز ابويوسف يكى ديگر از شاگردان ابوحنيفه و...دانش
اندوخت.قرآن را بر ابوالحسن كسائى، اسماعيل بن جعفر و شجاع بن ابونصر بلخى قرائت
كرد و علم لغت را ابوعبيده و ابوزيد و گروهى ديگر فراگرفت.از وى آثار فراوانى به يادگار
مانده است كه از آن جمله‌اند:كتاب الاموال،كتاب الغريب،فضائل القرآن،كتاب
الناسخ و المنسوخ،كتاب المواعظ، معاني القرآن و غيره.
«فضائل القرآن»ابوعبيد از قديمى‌ترين كتابها در زمينۀ فضائل القرآن است.نويسنده
در اين كتاب به بيان رواياتى در باب فضيلت آموختن قرآن،قرائت قرآن و گوش فرا دادن به آن،
فضيلت پيروى از قرآن و ثوابى كه در متابعت آن و نيز عقابى كه در تضييع آن وجود دارد، بزرگداشت
اهل قرآن و فضيلت دانش قرآن و تلاش در بدست آوردن آن،فضيلت ختم قرآن، برخى
صفات و ويژگى‌هاى اخلاقى قاريان و حاملان قرآن از جمله پرهيز از اكتساب و ارتزاق
به وسيلۀ قرآن،فضايل سور و آيات قرآن كه در احاديث وارد شده است،
جمع و تدوين قرآن و مواضع حروف و سور قرآن،حروف زايدى كه به سبب آنها
خط قرآن مختلف مى‌شود، رواياتى دربارۀ نقصان و كاهش در آيات قرآن،حروف دوازده‌گانه قرآنى كه مصاحف اهل حجاز و اهل عراق در آنها با يكديگر اختلاف دارند،قرائتهاى
مختلف و گوناگون، استحباب قرائت قرآن با لحن عربى، اولين و آخرين آيات نازله قرآن
و نيز سور مكى و مدنى آن،نهى از تأويل به رأى قرآن، مسائلى دربارۀ مصاحف و كراهت يا رخصت
بيع و شراء آنها و نيز نقطه‌گذارى و تزيين مصاحف، مى‌پردازد.
ساختار كتاب
كتاب مشتمل بر يك مقدمه از محقق و 5 فصل كه هركدام داراى ابوابى است مى‌باشد.در
مقدمه به معرفى مؤلف،آثار وى، معرفى راوى روايات«فضائل القرآن»يعنى على بن
عبد العزيز و توثيق وى، اقداماتى كه محقق در پژوهش اين اثر به عمل آورده و...پرداخته شده است.
در اين مقدمه از كتابت قرآن كريم به عنوان سنتى نبوى ياد شده و تفاوت مابين جمع و تدوين
ابوبكر با جمع و تدوين عثمان بيان و دربارۀ قرائات سبع و نيز مراد از«احرف سبعه»مطالبى
بيان شده است.فصول پنج‌گانه كتاب عبارتند از:1-قضايايى دربارۀ
فضل قرآن و استماع آن و عمل به آن.2-فضايل آيات و سوره‌هاى قرآن در
احاديث 3-آداب قراء قرآن و حاملان آن 4-مسائلى دربارۀ مصاحف
و كراهت يا جواز بيع و شراء آنها،نقطه‌گذارى و تفسير آنها و نيز تزيين مصاحف
5-قرائات مختلف در قرآن.
در پايان فهرست مصادر و منابعى كه در تحقيق اثر از آنها بهره گرفته شده و نيز فهرست
آيات قرآنى و فهرست احاديث نبوى و آثار و همچنين فهرست موضوعات كتاب آمده است.
نسخه‌شناسى
كتاب تأليف ابوعبيد القاسم بن سلاّم الهروى است.اين
كتاب توسط آقاى وهبى سليمان غاوجى مورد تحقيق و پژوهش قرار گرفته و
تعليقاتى برآن افزوده گشته است.كتاب در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 280 صفحه
نخستين‌بار در سال 1426 ه-2005 م از سوى انتشارات«دار الكتب العلمية»
بيروت منتشر شده است.
منابع:1-خرمشاهى، بهاء الدين،دانشنامه قرآن،ج 2،ص 1587 2-مقدمه تحقق و متن كتاب