أسرار التكرار في القرآن
| نام کتاب | أسرار التکرار فی القرآن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الـبرهان فی توجیه متشابه القرآن لما فیه من الحجه و البیان |
| پدیدآورندگان | عطا، عبدالقادر احمد (محقق)
کرمانی، محمود بن حمزه (نويسنده) عوض، احمد عبدالتواب (مصحح) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 85/1 /ک4الف5 |
| موضوع | قرآن - متشابهات و محکمات |
| ناشر | دار الفضيلة |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2916AUTOMATIONCODE |
معرفى کتاب
اسرار التكرار فى القرآن تألیف محمود بن حمزة کرمانى پيرامون يكى از موضوعات علوم قرآنى يعنى متشابه القرآن نوشته شده است.مؤلف كه يكى از دانشمندان علوم قرآن در قرن 6 هجرى مى‌باشد و در اين زمينه تاليفات فراوانى از خود برجاى گذاشتهاست،در اين کتاب موارد متشابه و همانند قرآن را كه در سوره‌هاى مختلف تكرار شده با كمى اختلاف مورد بررسى قرار داده است.روش وى همانگونه كه در مقدمه کتاب مى‌گويد چنين است كه آيات تكرارى را مورد بحث قرار داده با اين تفاوت كه برخى از آيات صددرصد تكرارى است و بعضى ديگر با اندكى تفاوت تكرارى هستند مانند كم و زيادى در لفظ، تقديم و تاخير و تبديل در حروف و كلمات. با توجه به ويژگى‌هاى آن؛کتاب در بين دانشمندان علوم قرآنى جايگاه خاصى پيدا كرده تا بدانجا كه بزرگانى همچون جلال الدين سيوطى در کتاب الاتقان از او استفاده نموده است.
ساختار کتاب
کتاب از طرف مؤلف فصل‌بندى نشده ولى مطالب آن را مى‌توان در دو قسمت تقسيم‌بندى نمود.قسمت اول مربوط به مقدمه است كه در آن پيرامون اهميت مسالۀ مورد بحث سخن گفته است.و فهرست مطالب قسمت دوم به قرار زير است متشابهات سورۀ فاتحة الکتاب تا سوره ناس.
ويژگى‌ها
1-آيات قرآن را از ابتداء تا انتهاى قرآن مورد بررسى قرار داده و موارد تكرار را ذكر مى‌كند.
2-پس از ذكر موارد تكرارى، علت تكرار و سبب آن را بيان مى‌كند.
3-چنانچه يك آيه و يا يك جمله در سوره‌اى ديگر با كمى اختلاف تكرار شده باشد آدرس آنرا ذكر نموده است. مثلا در سورۀ بقره جملۀ:سواء عليهمآمده كه همين جمله با كمى اختلاف در سورۀ يس تكرار شده يعنى:و سواء عليهمآمده است.
4-در مواردى كه دو فعل تكرار شده باشد(در دو آيه)كه ريشۀ آنها يكى ولى باب آنها متفاوت باشد، علت
تفاوت و اختلاف آنها را ذكر نموده است مانند آيه: «فمن تبع»كه در جاى ديگر به صورت:«فمن اتّبع»ذكر شده
5-در بعضى از موارد كه يك آيه در چند سوره تكرار شده ولى الفاظ آن جابه‌جا شده را ذكر و علت آن را بيان نموده مانند آيه:و ما الحياة الدنيا الاّ لعب و لهو(32 انعام) در حاليكه در سورۀ اعراف و عنكبوت واژۀ لهو بر لعب مقدم شده
6-چنانچه در موردى از آيات متشابهاقوالى وجود داشته باشد آنرا ذكر و نقد و بررسى مى‌كند.
7-در مواردى كه دو آيه شبيه يكديگر باشند ولى در يكى كلمه‌اى زيادتر داشته باشد آنرا ذكر و علت آنرا بيان مى‌كند مانند آيه 46 روم كه آمده:و لتجرى الفلك بامرهدر حاليكه در سورۀ جاثيه آيه 12 چنين آمده:«و لتجرى الفلك فيه بامره»كه كلمۀ فيه اضافه شده است.
8-در مواردى كه دو آيه همانند يكديگر تكرار شده باشند ولى يكى از كلمات آنها با يكديگر اختلاف داشته باشد آن دو كلمۀ اختلافى را معنى نموده و علت اختلاف را بيان مى‌كند مانند:آيه 16 سورۀ صافات كه آمده:«أ ءذا متنا و كنّا ترابا و عظاما أ إنّا لمبعوثون»كه در همين سوره آيه 53 چنين آمده:أ ءذا متنا و كنّا ترابا و عظاما اءنّا لمدينون».
9-در مواردى كه يك واژه در دو آيه تكرار شده ولى يكى به صورت معرفه و با«ال»و در ديگرى به صورت نكره آمده علت آنرا بيان كرد. مانند آيه 7 سورۀ صف:«و من اظلم ممن افترى على الله الكذب»كه واژۀ كذب با ال ذكر شده در حاليكه در جاى ديگر بدون ال مانند آيه 68 سورۀ عنكبوت:افترى على الله كذبا.
نسخه‌شناسى
کتاب يك جلد، متن آن عربى و داراى 359 صفحه مى‌باشد كه مشخصات آن به قرار زير است:
1-كاغذ:اعلا
2-چاپ:كامپيوترى
3-جلد:گالينگور
4-نوبت چاپ:نامعلوم
5-تاريخ انتشار:نامعلوم
6-ناشر:انتشارات دار الفضيلة للنشر و التوزيع و التقدير-قاهره-مصر
7-داراى فهرست:
الف:آيات قرآن
ب:اعلام
ج:کتابهاى آسمانى
د:ملل و نحل و گروهها
ه:احاديث نبوى
و:اقوال صحابه
ز:امثال
ح:اشعار
ط:موضوعات
ى:منابع تحقيق
تذكر:اين کتاب توسط عبدالقادر احمد عطا تحقيق و به چاپ رسيده است. ضمن آنكه احمد عبدالتواب عوض تعليقاتى به آن زده است- محقق در ابتداى اين کتاب پيرامون ارزش کتاب و روش آن سخن گفته است و در ادامه به مناسبت بحث تكرار آيات، مسالۀ اعجاز قرآن را مطرح نموده و وجوه اعجاز قرآن را تشريح نموده است.
از ويژگى‌هاى اين نسخه مى‌توان موارد زير را اشاره نمود:
1-تهيۀ فهرست‌هاى مختلف (حدود 10 فهرست).
2-پاورقى‌ها كه در آنها برخى از واژه‌ها شرح داده شده است.
3-در مواردى كه آيه مورد اختلاف قرّاء بوده است، اختلاف قرائت را ذكر كرده است.
پیوندها
مطالعه کتاب أسرار التکرار فی القرآن در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور