بلاغت و فواصل قرآن
| نام کتاب | بلاغت و فواصل قرآن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | طاهرخانی، جواد (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 83 /ط2ب8* |
| موضوع | قرآن - اعجاز
قرآن - علوم قرآنی قرآن - مسایل ادبی |
| ناشر | جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1383 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2956AUTOMATIONCODE |
معرفى كتاب
بلاغت و فواصل قرآن نوشته جواد طاهرخانى و به زبان فارسى است كه به بررسى يكى از جنبه اعجاز ادبى قرآن؛يعنى موضوع سجع و فاصله در آن مى‌پردازد.
سجع در لغت به معناى آواز كبوتر و در اصطلاح آوردن دو واژه كه در وزن و روىّ يا يكى از اين دو برابر باشند،در پايان دو جمله در نثر يا نظم مى‌باشد.و فاصله عبارتست از آخر آيه مانند قافيه شعر و قرينه سجع و يا كلمه آخر جمله است كه از مابعدش منفصل است و يا....
نويسنده ابتدا تاريخچه‌اى كوتاه از آثار نوشته شده دربارۀ اعجاز قرآن بيان كرده و در اين زمينه از كسانى چون جاحظ،ابن يزيد واسطى،ابو عيسى رماني و...ياد مى‌كند.
سپس با استناد به آياتى چند از قرآن،اعجاز آن را اثبات مى‌كند.تعريف لغوى و اصطلاحى واژۀ«اعجاز»جهات اعجاز قرآن كه برخى آن را به جهت اسلوب و فصاحت آن و برخى به جهت«صرفه»مى‌دانند،
اشاره‌اى به علوم قرآن-كه علم بلاغت بخشى از آن است-و تاريخ تأليفات دانشمندان در علوم قرآنى،حقيقت و مجاز در قرآن و انواع مجاز تشبيهات و استعاره‌هاى قرآنى و اقسام هريك، أمثال و اقسام آن در قرآن،بدايع قرآنى و معرفى انواع مشهور صنايع لفظى و معنوى بديع نظير جناس،عكس،ايهام،التفات،افتنان،لف و نشر و غيره،تعريف واژۀ «سجع»و تقسيم آن به سجع مطرّف،مرصّع و متوازى،تاريخچه تطور و تحول سجع در ادبيات عرب و فارسى،بررسى سجع در عصر جاهليت،سجع در قرآن و آراء مختلف عالمان دربارۀ وجود و عدم وجود آن در قرآن،فاصله در قرآن و تفاوت سجع با فاصله و عام بودن فاصله نسبت به سجع،اقسام فواصل در قرآن؛يعنى تمكين،تصدير،توشيح و ايغال،انواع فاصله از ديدگاه علماى علم بديع،بسامد اسجاع قرآنى از جمله مطالبى است كه در اين كتاب بدانها پرداخته شده است.
ساختار كتاب
كتاب مشتمل بر يك پيشگفتار و دو بخش اصلى است:
بخش اول:«بلاغت قرآن»كه به بررسى ساير جنبه‌هاى اعجاز قرآن اختصاص يافته و در سه فصل تنظيم و تدوين شده است.فصل اول به عنوان مقدمه‌اى بر بحث اصلى(بلاغت و فواصل قرآن)به بحث اعجاز به خصوص اعجاز ادبى قرآن پرداخته است.فصل دوم به علوم قرآن كه علم بلاغت بخشى از اين علوم است اختصاص يافته است.
در اين فصل به سير تطور علوم قرآن و نيز تاريخچۀ تأليفات عالمان در اين علم پرداخته شده است.فصل سوم هم به بدايع قرآنى اختصاص يافته است و به برخى از محسنات لفظى و معنوى قرآن اشاره شده است.
بخش دوم:«فواصل قرآن»سه فصل ذيل را دربرمى‌گيرد:
فصل اول:سجع و انواع آن،كه به تعريف سجع،اقسام سجع(صفت ترصيع،صنعت موازنه، سجع متوازى،سجع مطرف و سجع متوازن)مى‌پردازد.
فصل دوم:تاريخ تطور سجع در ادب تازى و پارسى،كه به بررسى سجع در عصر جاهليت،سجع در قرآن كريم،سجع در قرون اول تا چهارم هجرى و تاريخ تطور سجع در نثر پارسى مى‌پردازد.
فصل سوم:فاصله در قرآن،به تعريف فاصله،تناسب آيات قرآن،اقسام فواصل قرآن،انواع فاصله و...مى‌پردازد.
در پايان هرفصل هم پانوشتهاى مربوط به آن فصل ذكر شده است.
در پايان فهرست كاربرد رتبه فواصل آيات،فهرست آيات،فهرست اعلام و فهرست منابع كتاب آمده است.
نسخه‌شناسى
كتاب به قلم آقاى جواد طاهرخانى،عضو هيئت علمى دانشگاه نوشته و در قطع وزيرى با جلد شوميز در 181 صفحه نخستين‌بار
در سال 1383 شمسى از سوى«سازمان انتشارات جهاد دانشگاهى شعبه واحد تهران» منتشر شده است.
پیوندها
مطالعه کتاب بلاغت و فواصل قرآن در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور