پرش به محتوا

سواد قجر و بیاض قاجار: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NURسواد قجر و بیاض قاجارJ1.jpg | عنوان = سواد قجر و بیاض قاجار | عنوان‌های دیگر = |پدیدآورندگان | پدیدآوران = خلیلی، محسن (نویسنده) |زبان | زبان = فارسی | کد کنگره = DSR 1311/خ8س9 1404 | موضوع = ایران -- تاریخ -- قاجاریان، 1193-1344ق. |ناشر...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۲۶: خط ۲۶:
}}
}}


'''سواد قجر و بیاض قاجار''' تألیف محسن خلیلی (متولد 1346ش)، پژوهشگر تاریخ و روابط بین‌الملل. این کتاب مجموعه‌ای از دوازده جستار انتقادی است که با رویکردی نظری به تحلیل ساختارها و سازوکارهای پنهان در سیاست و روابط خارجی دورۀ قاجار می‌پردازد و با نقد روایت‌های مرسوم، درصدد افشای روابط سلطه و تغییر نگرش نسبت به این دوره تاریخی برآمده است.
'''سواد قجر و بیاض قاجار''' تألیف [[خلیلی، محسن|محسن خلیلی]] (متولد 1346ش)، پژوهشگر تاریخ و روابط بین‌الملل. این کتاب مجموعه‌ای از دوازده جستار انتقادی است که با رویکردی نظری به تحلیل ساختارها و سازوکارهای پنهان در سیاست و روابط خارجی دورۀ قاجار می‌پردازد و با نقد روایت‌های مرسوم، درصدد افشای روابط سلطه و تغییر نگرش نسبت به این دوره تاریخی برآمده است.


==ساختار==
==ساختار==
خط ۳۲: خط ۳۲:


==گزارش کتاب==
==گزارش کتاب==
«سواد قجر و بیاض قاجار» نوشته محسن خلیلی، کتابی است در حوزۀ تاریخ تحلیلی دورۀ قاجار که با اتخاذ رویکرد پژوهش انتقادی به واکاوی عمیق و چندلایۀ مسائل سیاست خارجی و روابط بین‌الملل ایران در این عصر می‌پردازد. نویسنده در پیش‌گفتار، مبانی نظری پژوهش انتقادی را شرح می‌دهد و هدف خود را نه تنها توصیف واقعیت، بلکه نقد شرایط موجود و آشکار کردن ساختارهای پنهان سلطه برای کمک به تغییر نگرش می‌داند. جستارهای دوازده‌گانه کتاب، هرکدام با بهره‌گیری از چارچوب‌های نظری خاص، جنبه‌ای متفاوت و اغلب مغفول از تاریخ قاجار را مورد مداقه قرار می‌دهند.
«سواد قجر و بیاض قاجار» نوشته [[خلیلی، محسن|محسن خلیلی]]، کتابی است در حوزۀ تاریخ تحلیلی دورۀ قاجار که با اتخاذ رویکرد پژوهش انتقادی به واکاوی عمیق و چندلایۀ مسائل سیاست خارجی و روابط بین‌الملل ایران در این عصر می‌پردازد. نویسنده در پیش‌گفتار، مبانی نظری پژوهش انتقادی را شرح می‌دهد و هدف خود را نه تنها توصیف واقعیت، بلکه نقد شرایط موجود و آشکار کردن ساختارهای پنهان سلطه برای کمک به تغییر نگرش می‌داند. جستارهای دوازده‌گانه کتاب، هرکدام با بهره‌گیری از چارچوب‌های نظری خاص، جنبه‌ای متفاوت و اغلب مغفول از تاریخ قاجار را مورد مداقه قرار می‌دهند.


**جستار نخست** با ارائه یک چارچوب نظری برساخته، به ریشه‌یابی و توضیح «راز انفعال مشهود و مشهور قاجاران در روابط خارجی» می‌پردازد. **جستار دوم** با تمایز قائل شدن میان دو مفهوم «روابط» و «سیاست»، این پرسش را مطرح می‌کند که آیا قاجاران صاحب «سیاست خارجی» به معنای مدرن آن بودند یا صرفاً به «روابط خارجی» می‌پرداختند. **جستار سوم** ماهیت و الگوی «تصمیم‌گیری» در این دوره را تحلیل کرده و آن را بیشتر «تصمیم‌گری» (در برابر تصمیم‌سازی نظام‌مند) قالب‌بندی می‌کند. **جستار چهارم** به بررسی جهان‌بینی قاجاران و نحوۀ ادراک و تفسیر آنها از جهان خارج به عنوان «خارج و غیر و بیگانه و دیگری» اختصاص دارد.
جستار نخست با ارائه یک چارچوب نظری برساخته، به ریشه‌یابی و توضیح «راز انفعال مشهود و مشهور قاجاران در روابط خارجی» می‌پردازد.  


سه جستار بعدی به دیدگاه قدرت‌های خارجی نسبت به ایران می‌پردازد: **جستار پنجم** به بازخوانی ذهنیت انگلیسی‌ها، **جستار ششم** به ذهنیت روس‌ها و **جستار هفتم** به دیدگاه یک آمریکایی (نمایندۀ ایالات متحده) از ایران عصر قاجار می‌پردازد. **جستار هشتم** با نگاهی نو به یکی از پرحاشیه‌ترین قراردادهای این دوره، یعنی «قرارداد رویتر» می‌نگرد و لایه‌های پنهان محتوا و پیامدهای آن را واکاوی می‌کند. **جستار نهم** با بررسی اعلام بی‌طرفی ایران در دو جنگ جهانی، شکاف میان «اعلام یک سیاست» و «قدرت اعمال آن سیاست» را آشکار می‌سازد.
جستار دوم  با تمایز قائل شدن میان دو مفهوم «روابط» و «سیاست»، این پرسش را مطرح می‌کند که آیا قاجاران صاحب «سیاست خارجی» به معنای مدرن آن بودند یا صرفاً به «روابط خارجی» می‌پرداختند.  


سه جستار پایانی کتاب به بازخوانی انتقادی سه شخصیت اثرگذار دورۀ قاجار در حوزۀ روابط خارجی اختصاص یافته است: **جستار دهم** به میرزاتقی‌خان امیرکبیر، **جستار یازدهم** به میرزاحسین‌خان سپهسالار و **جستار دوازدهم** به میرزاملکم‌خان ناظم‌الدوله. در این جستارها، نویسنده با تکیه بر اسناد، درصدد برآمده تا میزان فهم و درک این رجال از نظام بین‌الملل و قابلیت آنها برای طراحی و اجرای یک سیاست خارجی کارآمد را مورد ارزیابی مجدد قرار دهد. کتاب با یک پس‌گفتار به پایان می‌رسد و کتابنامه‌ای مفصل، منابع پژوهشی نویسنده را در اختیار خواننده قرار می‌دهد. این اثر با عبور از تاریخ‌نگاری توصیفی صرف، خواننده را به تفکر انتقادی درباره مبانی فکری، ساختارهای قدرت و محدودیت‌های عمل سیاسی در عصر قاجار دعوت می‌کند.<ref>[https://literaturelib.com/books/13667 ر.ک.پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>
جستار سوم ماهیت و الگوی «تصمیم‌گیری» در این دوره را تحلیل کرده و آن را بیشتر «تصمیم‌گری» (در برابر تصمیم‌سازی نظام‌مند) قالب‌بندی می‌کند.
 
جستار چهارم به بررسی جهان‌بینی قاجاران و نحوۀ ادراک و تفسیر آنها از جهان خارج به عنوان «خارج و غیر و بیگانه و دیگری» اختصاص دارد.
 
سه جستار بعدی به دیدگاه قدرت‌های خارجی نسبت به ایران می‌پردازد:
 
جستار پنجم به بازخوانی ذهنیت انگلیسی‌ها، جستار ششم به ذهنیت روس‌ها و  جستار هفتم به دیدگاه یک آمریکایی (نمایندۀ ایالات متحده) از ایران عصر قاجار می‌پردازد. جستار هشتم با نگاهی نو به یکی از پرحاشیه‌ترین قراردادهای این دوره، یعنی «قرارداد رویتر» می‌نگرد و لایه‌های پنهان محتوا و پیامدهای آن را واکاوی می‌کند. جستار نهم با بررسی اعلام بی‌طرفی ایران در دو جنگ جهانی، شکاف میان «اعلام یک سیاست» و «قدرت اعمال آن سیاست» را آشکار می‌سازد.
 
سه جستار پایانی کتاب به بازخوانی انتقادی سه شخصیت اثرگذار دورۀ قاجار در حوزۀ روابط خارجی اختصاص یافته است: جستار دهم به میرزاتقی‌خان امیرکبیر، جستار یازدهم به میرزاحسین‌خان سپهسالار و جستار دوازدهم به میرزاملکم‌خان ناظم‌الدوله. در این جستارها، نویسنده با تکیه بر اسناد، درصدد برآمده تا میزان فهم و درک این رجال از نظام بین‌الملل و قابلیت آنها برای طراحی و اجرای یک سیاست خارجی کارآمد را مورد ارزیابی مجدد قرار دهد. کتاب با یک پس‌گفتار به پایان می‌رسد و کتابنامه‌ای مفصل، منابع پژوهشی نویسنده را در اختیار خواننده قرار می‌دهد. این اثر با عبور از تاریخ‌نگاری توصیفی صرف، خواننده را به تفکر انتقادی درباره مبانی فکری، ساختارهای قدرت و محدودیت‌های عمل سیاسی در عصر قاجار دعوت می‌کند.<ref>[https://literaturelib.com/books/13667 ر.ک.پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>


==پانويس ==
==پانويس ==