نقد و بررسی نظریه تفکیک

نقد و بررسی نظریه تفکیک
پدیدآوران	ارشادی نیا، محمد رضا (نويسنده)
ناشر	مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم)
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1382ش
چاپ	1
شابک	‎964-371-428-4
موضوع	شناخت (فلسفه اسلامی) - فلسفه اسلامی - نقد و تفسیر - مکتب تفکیک - هستی شناسی (فلسفه اسلامی)
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏الف‎‏4‎‏ن‎‏7 50 ‏BBR‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نقد و بررسی نظریه تفکیک، اثر محمدرضا ارشادی‌نیا (متولد:1342ش)، پژوهشگر حوزه فلسفه و کلام اسلامی است که به بررسی و نقد دیدگاه «مکتب تفکیک» می‌پردازد؛ مکتبی که برای فهم دین، راهی جدا از فلسفه و عرفان معرفی می‌کند و معتقد است که معارف خالص دینی تنها از طریق قرآن و روایات اهل‌بیت(ع)، بدون آمیختگی با علوم بشری، قابل دستیابی است.

ساختار

کتاب از یک مقدمه و شش فصل اصلی با عناوین «شناخت‌شناسی»، «هستی‌شناسی»، «جهان‌شناسی»، «معرفت نفس»، «معادشناسی» و «خداشناسی» تشکیل شده است.

سبک نگارش

1. تحلیلی- انتقادی: نویسنده در هر بخش، ابتدا مبانی و ادعاهای مکتب تفکیک را تبیین کرده و سپس به صورت تحلیلی و مستدل به نقد و ارزیابی آن‌ها می‌پردازد.
2. ساختارمند: پژوهش دارای ساختاری منظم است که با طرح کلیات و فرضیه‌ها آغاز شده و در هر فصل به یکی از موضوعات بنیادین فلسفی و کلامی می‌پردازد و در نهایت با جمع‌بندی و نتیجه‌گیری به پایان می‌رسد.
3. مستند: مطالب ارائه شده با ارجاع به آثار بنیان‌گذاران و پیروان مکتب تفکیک، به‌ویژه آثار میرزا مهدی اصفهانی، شیخ مجتبی قزوینی و آیت‌الله میرزا حسنعلی مروارید، مستند شده است.

گزارش محتوا

کتاب با یک مقدمه مفصل آغاز می‌شود که در آن به معرفی مسئله اصلی تحقیق، یعنی تمایز میان علوم بشری (فلسفه و عرفان) و علوم الهی از دیدگاه مکتب تفکیک، پرداخته شده است. در این بخش، ضمن معرفی بنیان‌گذاران و نمایندگان اصلی این مکتب، به فرضیه‌ها، روش تحقیق و مشکلات پیش روی پژوهش اشاره می‌شود.

فصل اول، شناخت‌شناسی، به بررسی مبانی معرفتی مکتب تفکیک اختصاص دارد. این فصل با مروری بر نظریات مختلف درباره منابع شناخت آغاز می‌شود و سپس دیدگاه تفکیک را که بر عقلانیت و خردورزی تأکید دارد، اما عقل فلسفی را نفی می‌کند، موردبررسی قرار می‌دهد.

فصل دوم، هستی‌شناسی، به تحلیل دیدگاه تفکیک درباره وجود و ماهیت می‌پردازد. در این دیدگاه، بر «انکار مفهوم وجود» تأکید می‌شود و آن را مفهومی ذهنی و غیرواقعی می‌دانند. این فصل به مراحل اثبات مطلوب در این مکتب و مراتب حقایق وجود پرداخته و سپس نقدهایی را بر مبانی آن، از جمله ایده «اشتراک معنوی وجود» و تمایز میان حقیقت و ماهیت، مطرح می‌کند.

فصل سوم، جهان‌شناسی، نظام آفرینش را از منظر مکتب تفکیک بررسی می‌کند. این دیدگاه باتکیه‌بر اصالت ماهیت و انکار قاعده «الواحد»، به تبیین کثرت در عالم و نفی عوالم عقول می‌پردازد.

فصل چهارم، معرفت نفس، به تفاوت‌های بنیادین دیدگاه تفکیک با رویکردهای فلسفی و مادی‌گرا درباره نفس می‌پردازد. در این مکتب، نفس موجودی غیر مجرد و ماده محض است.

فصل پنجم، معادشناسی، به بررسی دیدگاه تفکیک درباره زندگی پس از مرگ اختصاص دارد. این دیدگاه، باتکیه‌بر غلبه ماده‌انگاری، معاد را صرفاً جسمانی و مادی می‌داند و هرگونه تصویر غیرمادی از عالم آخرت را نفی می‌کند.

فصل ششم، خداشناسی، به تبیین و نقد دیدگاه تفکیک درباره شناخت خداوند می‌پردازد. در این مکتب، شناخت خدا از طریق فلسفه و عرفان مردود شمرده شده و تنها راه ممکن، معرفت فطری و وحیانی است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.