سته ضروریه و فصول اربعه: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'هـ' به 'ه'
جز (جایگزینی متن - ' .' به '.')
جز (جایگزینی متن - 'هـ' به 'ه')
 
خط ۳۶: خط ۳۶:
بازار قصیده‌سرایی از سدۀ هفتم هجری و قرن‌ها پس از آن، چندان‌که باید و شاید رونق نداشت و عطف توجه منظوم‌کنندگان کلام در کفۀ ترازو بیشتر به جانب قالب‌هایی چون غزل و مثنوی سنگینی می‌نمود. امیر علی‌شیر نوایی سیاست‌مدار و فرهنگ‌مرد نامی سدۀ نهم هجری که در واپسین دهه‌های حکومت تیموریان می‌زیست و آثار منظوم و منثور بسیار به دو زبان ترکی (جغتایی) و فارسی از خود به یادگار نهاد، نیز بخش عمده‌ای از طبع‌آزمایی‌های شعری خویش را به پیروی از سنت رایج آن روزگار در قالب‌هایی چون غزل و مثنوی فرجام بخشید. با وجود این، او رخصت نداد ماه بخت قصیده به طور کامل در محاق افتد و با کشیدن کبدۀ سنگین کاری سترگ به پردازش کلام و سرایش سخن در این قالب هم دست یازید.
بازار قصیده‌سرایی از سدۀ هفتم هجری و قرن‌ها پس از آن، چندان‌که باید و شاید رونق نداشت و عطف توجه منظوم‌کنندگان کلام در کفۀ ترازو بیشتر به جانب قالب‌هایی چون غزل و مثنوی سنگینی می‌نمود. امیر علی‌شیر نوایی سیاست‌مدار و فرهنگ‌مرد نامی سدۀ نهم هجری که در واپسین دهه‌های حکومت تیموریان می‌زیست و آثار منظوم و منثور بسیار به دو زبان ترکی (جغتایی) و فارسی از خود به یادگار نهاد، نیز بخش عمده‌ای از طبع‌آزمایی‌های شعری خویش را به پیروی از سنت رایج آن روزگار در قالب‌هایی چون غزل و مثنوی فرجام بخشید. با وجود این، او رخصت نداد ماه بخت قصیده به طور کامل در محاق افتد و با کشیدن کبدۀ سنگین کاری سترگ به پردازش کلام و سرایش سخن در این قالب هم دست یازید.


[[امیر‌علیشیر نوایی، علیشیر بن کیچکنه|امیر علی‌شیر نوایی]] فرهنگ‌مرد و سیاست‌ورزی که در سال 844 هـ.ق در هرات چشم به جهان گشود و در سال 906 هـ.ق در همین شهر دیده بر دنیا فرو بست، از شخصیت‌های برجستۀ واپسین دهه‌های فرمان‌روایی تیموریان به شمار می‌آمد. وی که به روزگار پادشاهی سلطان حسین بایقرا می‌زیست، واجد جایگاهی پرفرازورفعت در تاریخ ایران است. آنچه موجب دستیابی وی به چنین جایگاهی شد را می‌توان در چند مورد خلاصه کرد: حضور توانمندانه در آوردگاه سیاست، نگارش و سرایش آثار فراوان به دو زبان ترکی و فارسی، پشتیبانی افزون و گسترده از کنش‌گران عرصه‌های علم و ادب و هنر، خدمات و اقدامات عام‌المنفعۀ بسیار. به این چهار مورد در پیش‌گفتار این کتاب به تفصیل پرداخته شده است.
[[امیر‌علیشیر نوایی، علیشیر بن کیچکنه|امیر علی‌شیر نوایی]] فرهنگ‌مرد و سیاست‌ورزی که در سال 844 ه.ق در هرات چشم به جهان گشود و در سال 906 ه.ق در همین شهر دیده بر دنیا فرو بست، از شخصیت‌های برجستۀ واپسین دهه‌های فرمان‌روایی تیموریان به شمار می‌آمد. وی که به روزگار پادشاهی سلطان حسین بایقرا می‌زیست، واجد جایگاهی پرفرازورفعت در تاریخ ایران است. آنچه موجب دستیابی وی به چنین جایگاهی شد را می‌توان در چند مورد خلاصه کرد: حضور توانمندانه در آوردگاه سیاست، نگارش و سرایش آثار فراوان به دو زبان ترکی و فارسی، پشتیبانی افزون و گسترده از کنش‌گران عرصه‌های علم و ادب و هنر، خدمات و اقدامات عام‌المنفعۀ بسیار. به این چهار مورد در پیش‌گفتار این کتاب به تفصیل پرداخته شده است.


محققان و پژوهشگران تاکنون به پیروی از [[همایون‌فرخ، رکن‌الدین|رکن‌الدین همایون‌فرخ]] که دیوان فارسی نوایی به اهتمام او انتشار یافت، معتقد بودند که نوایی تنها صاحب یک قصیده با عنوان «تحفة الافکار» بوده است؛ اما خود [[امیر‌علیشیر نوایی، علیشیر بن کیچکنه|نوایی]] در آثار خود و از جمله در «محاکمة اللغتین» از قصاید ده‌گانۀ خویش یاد کرده است. این قصاید ده‌گانه را امیر علی‌شیر نوایی در دو مجموعۀ مجزا گردآوری کرده که نخستین آن را «ستۀ ضروریه» نام نهاده که دربرگیرندۀ شش قصیده است و دومی را اسم به «فصول اربعه» معین داشت که دربردارندۀ چهار قصیده است.
محققان و پژوهشگران تاکنون به پیروی از [[همایون‌فرخ، رکن‌الدین|رکن‌الدین همایون‌فرخ]] که دیوان فارسی نوایی به اهتمام او انتشار یافت، معتقد بودند که نوایی تنها صاحب یک قصیده با عنوان «تحفة الافکار» بوده است؛ اما خود [[امیر‌علیشیر نوایی، علیشیر بن کیچکنه|نوایی]] در آثار خود و از جمله در «محاکمة اللغتین» از قصاید ده‌گانۀ خویش یاد کرده است. این قصاید ده‌گانه را امیر علی‌شیر نوایی در دو مجموعۀ مجزا گردآوری کرده که نخستین آن را «ستۀ ضروریه» نام نهاده که دربرگیرندۀ شش قصیده است و دومی را اسم به «فصول اربعه» معین داشت که دربردارندۀ چهار قصیده است.