ابن رضوان، علی بن رضوان

علی بن رضوان
ابن رضوان، علی بن رضوان
نام کامل	ابوالحسن علی بن رضوان بن علی بن جعفر
نام‌های دیگر	ابن رضوان، ابوالحسن علی بن رضوان؛ ابن رضوان المصری
نام پدر	رضوان
ولادت	377ق
محل تولد	جیزه در نواحی قاهره
محل زندگی	قاهره
رحلت	459ق
دین	اسلام
پیشه	پزشک، منجم، فیلسوف
منصب	رئیس اطباى مصر در دوره فاطمیان
اطلاعات علمی
علایق پژوهشی	پزشکی، نجوم، فلسفه
معاصرین	ابن بطلان
شاگردان	افرائیم بن الزفان
برخی آثار	الکفایة في الطب؛ النافع في کیفیة تعلیم صناعة الطب؛ زبدة اختصار تاريخ ملوک مصر المحروسة ؛ دفع مضار الابدان بأرض مصر

علی بن رضوان (377-459ق)، پزشک، منجم و فیلسوف مصرى بود که در دوره فاطمیان به عنوان رئیس اطباى مصر منصوب شد. او بیشتر دانش خود را از طریق مطالعه کتابهای دانشمندان یونانی به دست آورد و آثار متعددی در زمینه پزشکی، نجوم و فلسفه تألیف کرد. از مهمترین فعالیتهای علمی او می‌توان به شرح و تفسیر آثار بقراط و جالینوس، رصد و ثبت دقیق ابرنواختر 1006 و مناظرات علمی با معاصران خود مانند ابن بطلان اشاره کرد.

ولادت

ابوالحسن علی بن رضوان بن علی بن جعفر در سال 377 قمری در جیزه از نواحی قاهره به دنیا آمد. پدرش رضوان که شغل نانوایی داشت، در جوانی درگذشت و مادرش نیز چندی بعد وفات یافت. این حوادث باعث شد ابن رضوان از دوران جوانی با مشکلات مالی مواجه شود.

تحصیلات

ابن رضوان از 6 سالگی تحصیل را در زادگاه خود آغاز کرد و در 10 سالگی برای ادامه تحصیل به قاهره قدیم رفت. در 14 سالگی به یادگیری پزشکی و فلسفه پرداخت، اما به دلیل مشکلات مالی نتوانست به صورت رسمی نزد استادی تحصیل کند و بیشتر دانش خود را از طریق مطالعه کتابهای پزشکان یونانی مانند بقراط و جالینوس و نیز آثار دانشمندان اسلامی مانند رازی به دست آورد.

فعالیت‌ها

ابن رضوان در 32 سالگی به عنوان پزشکی نامور شناخته شد و الحاکم بأمر الله، خلیفه فاطمی، او را به سمت رئیس اطباى مصر منصوب کرد. او با بسیاری از پزشکان معاصر خود از جمله ابن بطلان مناظرات علمی داشت که به صورت ردیه‌های متقابل ثبت شده است. از شاگردان برجسته او می‌توان به افرائیم بن الزفان اشاره کرد. ابن رضوان همچنین به رصدهای نجومی می‌پرداخت و شرح مفصلی از ابرنواختر سال 1006 میلادی ارائه داده است.

وفات

ابن رضوان در اواخر عمر به اختلال مشاعر دچار شد و سرانجام در سال 459 قمری در مصر درگذشت.

آثار

از نوشته‌ها و تأليفات او بالغ بر صد اثر، اعم از رساله و کتاب گزارش شده است. نوشته‌هاى او عمدتاًً مربوط به‌پزشكى و اندكى در حكمت و فلسفه و رياضى است. كامل‌ترين فهرست آثار او را ابن ابى‌اصيبعه با نزدیک به صد عنوان آورده است. بيشتر این نوشته‌ها، رساله‌هایى كوتاه و تعليقاتى نا تمام يا پاسخ‌ها و رديه‌هایى است كه ابن رضوان به پرسش‌ها و آراى بعضى علماى درگذشته يا معاصر نوشته و تعدادى هم شرح و تعليقات اوست بر کتاب‌هاى بقراط، جالینوس و ديگر حاكمان‌يونان.

بعضى از آثار او عبارتند از

1. «الاصول‌فى‌الطب»؛
2. «انتزاعات شروح جالینوس لكتب‌ابقراط»؛
3. «تفسير ناموس الطب لالبقراط»؛
4. «جواب لمسائل في لبن الاتن سأله اياها يهود ابن سعادة»؛
5. «جواب لمسائل في النبض وصل اليه من الشام يا اجوبة مسائل ابن بطلان في النبض»؛
6. «رسالة في دفع مضار الابدان بأرض مصر»؛
7. «رسالة في علاج صبىّ حدث به المرض الاسود المسمّى بداء الفيل و داء الاسد»؛
8. «رسالة في اجوبة مسائل سأل عنها ابوالطيب ازهر ابن النعمان في الاورام»؛
9. «شرح‌الصناعة الصغيرة لجالینوس»؛
10. «مقالة في حدث العالم يا دليل موجز على حدث العالم»؛
11. «شرح کتاب جالینوس الى اغلوقن في التأتى لشفاء الامراض»؛
12. «فيما يجب على‌الرئيس الفاضل من مصالح بدنه و ادب طبيبه و قهرمانه»؛
13. «فصل من كلامه في القوى الطبيعية»؛
14. «كفاية الطب» يا «كفاية الطبيب فيما صحّ لدى من التجاريب»؛
15. «مقالة في ان كل واحد من الاعضاء يتغذى به من الخلط المشاكل»؛
16. «مقالة في التطرق بالطب الى السعادة»؛
17. «مقالة في الطريق الى احصاء عدد الحمیات»؛
18. «النافع في كيفية تعليم صناعة الطب»؛
19. «شرح المقالات الاربع في القضايا بالنجوم»؛
20. «مقالة في بعث نبوة محمد(ص) من التوراة و الفلسفة».

منابع مقاله

1. رحیم‌لو، یوسف، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج3، تهران، مرکز دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.
2. Wikipedia contributors, "Ali ibn Ridwan ," Wikipedia, The Free Encyclopedia

وابسته‌ها

الکفایة في الطب

النافع في کیفیة تعلیم صناعة الطب

زبدة اختصار تاريخ ملوک مصر المحروسة

کتاب النافع