زمزم عرفان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''زمزم عرفان''' (یادنامه فقیه عارف، حضرت آیت‌الله محمدتقی بهجت)، نوشته [[محمدی ری‌شهری، محمد|محمد محمدی ری‌شهری]] (1325-1401ش) به جمع‌آوری و تحلیل ابعاد مختلف شخصیت علمی، اخلاقی و عرفانی آیت‌الله [[بهجت، محمدتقی|محمدتقی بهجت]] می‌پردازد. کتاب شامل خاطرات، سخنان و رهنمودهای ایشان در حوزه‌های متنوع علوم اسلامی و عرصه‌های عملی است.

انگیزه نگارش این اثر به ارتباط نزدیک و مستمر نویسنده با حضرت آیت‌الله بهجت باز می‌گردد. از سال ۱۳۷۰ش، پس از تأسیس نمایندگی رهبری در حج، نویسنده دیدارهای متعددی با آیت‌الله بهجت داشت که طی آن‌ها از علم، عمل و پارسایی ایشان بهره‌مند شد. این ارتباط عمیق و جمع‌آوری خاطرات و سخنان ایشان، به ویژه پس از ارتحال آیت‌الله بهجت در سال ۱۳۸۷ش، منجر به تألیف این یادنامه شد. هدف، سازماندهی و تحلیل مهم‌ترین نمودهای فکری و عملی آیت‌الله بهجت در موضوعات مختلف، همراه با خاطرات شخصی است <ref>ر.ک:پیشگفتار، ص 8-10</ref>.

کتاب شامل یک پیش‌گفتار، نگاهی کوتاه به زندگی آیت‌الله بهجت است 411و چهار بخش اصلی است که بخش یکم شامل ده فصل می‌باشد. بخش دوم به «گفتگو با حجة الاسلام و المسلمین حاج شیخ علی آقا بهجت»، بخش سوم به «یادداشت‌ها» و بخش چهارم به «زندگی‌نامه‌ها» اختصاص دارد.

فصل یکم: قرآن: آیت‌الله بهجت بر اهتمام به قرآن تأکید داشت. وی بر حفظ قرآن تأکید کرده و در یکی از دیدارها فرمودند: از خدا بخواهید قرآنی که حفظ دارید، به نحو کامل در شما مؤثر باشد <ref>ر.ک: متن کتاب، ص 25-28</ref>.

فصل دوم: حدیث: آیت‌الله بهجت در ارزیابی روایات، بیشتر بر قوت متن و محتوای حدیث تأکید می‌کردند تا صرفاً بر سند. ایشان معتقد بودند که برخی احادیث، مانند مناجات خمسه عشر، به دلیل عمق معنایی‌شان نیاز به ارزیابی سندی ندارند <ref>ر.ک: همان، ص ۴۷</ref>. ایشان همچنین درباره احادیثی از منابع اهل سنت، به ویژه «صحیح بخاری»، دیدگاه‌های انتقادی داشتند <ref>ر.ک: همان، ص ۵۲، ۶۰، ۶۱</ref>.

فصل سوم: فقه و اصول: آیت‌الله بهجت معتقد بودند کسانی که در سلک روحانیت درمی‌آیند و لباس سربازی امام عصر(عج) را می‌پوشند، در کنار خودسازی اخلاقی و عملی، باید تا پایان عمر از پرداختن به مسائل علمی بویژه فقه و اصول غفلت نورزند. ایشان این علوم را زیربنای تهذیب و عمل می‌دانست <ref>ر.ک: همان، ص ۶۳</ref>.  <ref>همچنین معتقد بود رسائل و مکاسب، کتاب درسی حوزه نیست. خارج شیخ است و برای سطح باید تهذیب شود. باید هیئتی تشکیل گردد تا کتابهای درسی حوزه مخصوصاً سطوح بالا را تهذیب کنند <ref>ر.ک: همان، ص 72</ref>.

فصل پنجم: فلسفه و عرفان: آیت‌الله بهجت وصول به قله یقین و حضور شهودی را مقصد نهایی سیر و سلوک عرفانی می‌دانست <ref>ر.ک: ص ۱۱۵</ref> ایشان بر تداوم ذکر خداوند تأکید فراوان داشت <ref>ر.ک: ص ۱۱۸</ref> نیاز مطلق انسان به خداوند و وابستگی او را از مبانی عرفان می‌دانست <ref>ر.ک: ص ۱۱۹ </ref>. در مبحث «وحدت وجود»، ایشان به اعتدال و تفسیر صحیح این مفهوم تأکید می‌کرد و می فرمود من معتقد به وحدت حکمیه و کثرت حقیقیه هستم <ref>ر.ک: ص 129-130</ref>.

فصل ششم: کشف و کرامت: آیت‌الله بهجت در مورد کشف و کرامت بر پرهیز از خرافه‌گرایی و تطابق با معیارهای عقل و شرع تأکید داشت <ref>ر.ک: ص ۱۳۵ </ref>. ایشان معتقد بود که کرامات حقیقی، باید به پایبندی به تقوا و انجام واجبات منجر شوند<ref>ر.ک: ص ۱۴۰ </ref>. در این فصل، نمونه‌هایی از کرامات آیت‌الله بهجت و دیگر اولیای الهی نقل شده است. این کرامات شامل پیش‌بینی حوادث، اطلاع از امور غیبی، و تأثیرات معنوی بر افراد می‌شدند <ref>ر.ک: ص 148-146، ۱۵۱</ref>.

فصل هفتم: حج و سرپرستی حجاج: آیت‌الله بهجت بر بلندهمتی در انجام مسئولیت‌ها، به‌ویژه در حج، تأکید داشت <ref>ر.ک: ص ۱۷2- ۱۷1</ref>. ایشان نقش نمایندگی رهبری در حج را مسئولیتی خطیر می‌دانست <ref>ر.ک: ص ۱۷۳</ref>.  ایشان بر رعایت احتیاط در مناسک حج و تلاش برای تحصیل رضایت خداوند تأکید داشت <ref>ر.ک: ص ۱۷۹ </ref>. ایشان همچنین توصیه‌هایی درباره بهره‌وری معنوی از مناسک حج و ارتباط با امام زمان (عج) در ایام حج داشت <ref>ر.ک: ص ۱۷6- ۱۷5</ref>.

فصل هشتم: امام خمینی و انقلاب اسلامی: آیت‌الله بهجت به امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی ارادت ویژه‌ای داشت<ref>ر.ک: ص ۱۸۱ </ref>. ایشان امام خمینی را شخصیتی بزرگ و الهی می‌دانست <ref>ر.ک: ص ۱۸۱</ref>. ایشان رؤیای مشاهده کرده بودند که حاکی از پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) بوده است <ref>ر.ک: ص ۱۸3-۱۸2</ref>.

فصل نهم: سیاست: هر چند آیة الله بهجت در گفتگوها معمولاً وارد حوزه سیاست نمی‌شدند و عمدتاً تکیه بر مسائل اخلاقی، عرفانی و علمی داشتند، ولی گاه در لابه‌لای سخنان خود به نکات مهمی در حوزه سیاست اشاره می‌فرمودند <ref>ر.ک: ص188-187 </ref>. ایشان به خطرات نفوذ بیگانگان در کشور و و مقاومت علمای بزرگ در برابر بیگانگان اشاره می‌کرد <ref>ر.ک: ص ۱۸۹</ref>.

• فصل دهم: ره نمودهای ویژه: این فصل به رهنمودهای خاص آیةالله بهجت در طول دیدارهای ایشان می‌پردازد. جوهر سیر و سلوک عرفانی از دیدگاه ایشان، عمل به واجبات و ترک محرمات است که اصلی‌ترین توصیه انبیا نیز محسوب می‌شود. همچنین، نماز نقشی کلیدی در سازندگی معنوی انسان دارد و تأثیر برخی اذکار یا دستورالعمل‌ها ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد <ref>ر.ک: ص 211</ref>.

• بخش دوم: گفتگو با فرزند گرامی آیةالله بهجت: این بخش شامل مصاحبه با حجت‌الاسلام علی بهجت، فرزند آیةالله بهجت است <ref>ر.ک: ص 223 </ref>. او به جنبه‌های شخصی و خانوادگی زندگی پدر، از جمله ویژگی‌های اخلاقی برجسته ایشان مانند پرهیز از منیت، و رازداری و پنهان داشتن اسرار معارف اشاره می‌کند <ref>ر.ک: ص227 </ref> همچنین، برنامه‌های روزانه، مداومت بر نوافل، زیارت عاشورا، و نحوه برخورد ایشان با مشکلات و بیماران در این گفتگوها مطرح شده است <ref>ر.ک: ص231</ref>.

• بخش سوم: یادداشت‌ها: این بخش مجموعه‌ای از یادداشت‌ها و خاطرات گوناگون درباره آیةالله بهجت را شامل می‌شود. از جمله در یادداشت شماره سه چنین آمده است: دشمنان خارجی، به هیچ حدی از نوکری قانع نیستند؛ بلکه نوکر مطلق می‌خواهند. نمونه آن شریف در عراق است. وی زیدی مذهب بود. ابتدا او را حاکم کردند و بعد، او را برداشتند. شخصی از قول او نقل کرد که وی پس از این ماجرا گفته بود: فکر کردم به حدی از نوکری قانع هستند؛ ولی اینها نوکر مطلق می‌خواهند<ref>ر.ک: ص291-292</ref>.

• بخش چهارم: زندگی‌نامه این بخش به معرفی مختصر زندگی‌نامه‌ تعدادی از علما و شخصیت‌های برجسته و اساتید و معاصرین آیةالله بهجت می‌پردازد <ref>ر.ک: ص 403</ref> هدف آن، معرفی اجمالی این شخصیت‌ها و ارتباط آن‌ها با زندگی و مسیر علمی آیةالله بهجت است، مانند آخوند خراسانی، آخوند کاشی و شیخ محمدتقی آملی <ref>ر.ک: ص404-403</ref>.