الشروط الصغیر

الشروط الصغیر
پدیدآوران	طحاوی، احمد بن محمد (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	مذیلا بما عثر علیه من الشروط الکبیر
ناشر	[بی نا]
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا]
سال نشر	13سده
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ط3ش4 190 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الشروط الصغير مذيلا بما عثر عليه من الشروط الکبير اثر احمد بن محمد طحاوی (239-321ق)، کتابی است در فقه مقارن اخص، در بیان اختلاف میان فقها در شروط معاملات، در اموری همچون خریدوفروش، شفعه، اجاره، زکات و وقف.

طحاوی در موضوع شروط، سه کتاب «الشروط الکبير»، «الشروط الأوسط» و «الشروط الصغير» را تألیف کرده است؛ اما متأسفانه، چیزی از کتاب «الشروط الأوسط» امروزه در دست نیست و از «الشروط الکبير» نیز مقدار اندکی به دست ما رسیده است. اما خوشبختانه، کتاب «الشروط الصغير» او، تقریبا کامل است. وی، نخست کتاب «الشروط الکبير» را تألیف نموده و سپس، اقدام به تألیف کتاب «الشروط الصغير» نمود و گویا نگارش آن را از سال 305ق آغاز کرد، اما دانسته نیست که «الشروط الأوسط» قبل از این کتاب نوشته شده است یا پس از آن.

با مطالعه هر دو کتاب، می‌توان دریافت که طحاوی «الشروط الصغير» را دقیق‌تر و موشکافانه‌تر نوشته است، زیرا پس از آنکه مسائل و مبانی فقهی و عناصر فقه الشروط را فراگرفت، به ذکر جزئیات و ریزه‌کاری‌های بیانی در شروط الصغير پرداخت و نگارش آن را در اواخر عمر خویش، تکمیل نمود.

طحاوی در کتاب شروط خود، مباحث فقهی را به دو بخش کلی، تقسیم کرده است: نخست مسائل اصلی و دوم، مسائل جانبی که ذیل مسائل اصلی قرار می‌گیرند. وی همیشه مثالی از تعیین و تحریر شروط در بخش اول ارائه داده؛ اما این کار را در بخش دوم، انجام نداده است، بلکه به اشاره به این نکته اکتفا کرده است که آنچه ذکر شد، به‌جای هر چیز دیگری کافی است.

طحاوی در این کتاب، به مسائل اختلافی فقهی، البته در غیر عبادات، پرداخته است. وی اقوال برجسته فقه اسلامی را تا آغاز قرن چهارم هجری، با ارائه شواهد و آنچه به‌احتمال زیاد از طریق نقل یا از طریق استنباط مستقیم به دست می‌آید، بررسی نموده و شروط لازم‌الاجرا مندرج در معاملات را با ذکر جنبه‌های نقلی و عقلی آنها، بیان کرده است. به‌عبارت‌دیگر، اثر حاضر، کتابی است در فقه مقارن اخص که از تلاش‌های فقهی چهار قرن نخست هجری، استخراج گردیده است.

مهم‌ترین ویژگی‌های رویکردی طحاوی در کتابت و نگارش شروط، عبارت‌اند از:

1. دسته‌بندی انواع کتب شروط تحت عناوین مختلف از کتاب و ابواب.
2. پرداختن به جزئیات شروط در داخل ابواب.
3. ذکر اختلافات فقها در احکام شروط و تبیین دلایل هر گروه از کسانی که در مورد حکم و تعریف شرط، اختلاف‌نظر دارند.
4. استفاده از لغات و سبکی که برای عموم مردم و نخبگان و اهل دانش، قابل‌فهم باشد.

منابع مقاله

طحاوی، احمد بن محمد «الشروط الصغير مذيلا بما عثر عليه من الشروط الکبير»، تحقیق روحی اوزجان، بغداد، مطبعة العانی، 1394ق- 1974م.