صافی در شرح کافی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - ' ]]' به ']]') |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
" صافى در شرح كافى " اثر ملّا خليل بن غازى القزوينى مى‌باشد كه شرحى بركتاب كافى [[شيخ كلينى ]]در قرن 11 ق به زبان فارسى و در دو جلد در سال 1064ق به درخواست شاه عباس دوم صفوى مى‌باشد. | " صافى در شرح كافى " اثر ملّا خليل بن غازى القزوينى مى‌باشد كه شرحى بركتاب كافى [[شيخ كلينى]]در قرن 11 ق به زبان فارسى و در دو جلد در سال 1064ق به درخواست شاه عباس دوم صفوى مى‌باشد. | ||
كتاب را در عرض مدّت بيست سال در 34 جلد به اتمام رسانيده و تاريخ اتمام مجلّد اوّل محرّم 1066ق و اتمام جلد آخر كه شرح روضه‌ى كافى است، 1084ق مى‌باشد. | كتاب را در عرض مدّت بيست سال در 34 جلد به اتمام رسانيده و تاريخ اتمام مجلّد اوّل محرّم 1066ق و اتمام جلد آخر كه شرح روضه‌ى كافى است، 1084ق مى‌باشد. | ||
نسخهٔ ۱۵ نوامبر ۲۰۱۶، ساعت ۰۸:۳۳
| نام کتاب | صافی در شرح کافی |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الکافی. شرح |
| پدیدآورندگان | درایتی، محمدحسین (محقق)
کلینی، محمد بن یعقوب (نويسنده) قزوینی، خلیل بن غازی (شارح) احمدی جلفایی، حمید (محقق) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 129 /ک8 ک2027 |
| موضوع | احادیث شیعه - قرن 4ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، - 329ق. الکافی - نقد و تفسیر |
| ناشر | موسسه علمی فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1388 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE3642AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
" صافى در شرح كافى " اثر ملّا خليل بن غازى القزوينى مى‌باشد كه شرحى بركتاب كافى شيخ كلينىدر قرن 11 ق به زبان فارسى و در دو جلد در سال 1064ق به درخواست شاه عباس دوم صفوى مى‌باشد.
كتاب را در عرض مدّت بيست سال در 34 جلد به اتمام رسانيده و تاريخ اتمام مجلّد اوّل محرّم 1066ق و اتمام جلد آخر كه شرح روضه‌ى كافى است، 1084ق مى‌باشد.
علت تسميه صافى
تسميه اين شرح به نام «صافى» هر چند كه در طليعه گفتار مصنّف در جزء اوّل آن، چندان صريح و واضح نمى‌باشد، لكن در ابتداى شرح قسم فروع از كافى، مصنّف به اين عنوان تصريح كرده و از اين شرح به عنوان «صافى شرح كافى» ياد نموده است.
مرحوم آقا بزرگ تهرانى نيز در سه موضع از الذريعة، از اين شرح به نام «صافى» نام برده و به ترجمه آن پرداخته است. و همچنين در ساير كتاب تراجم و فهارس نيز به همين عنوان، نام برده شده است؛ و به همين دليل بوده كه در چاپ حجرى اين كتاب هم كه در لكهنو سال 1323 منتشر شده، به همين عنوان، نامگذارى شده است، هر چند كه در برخى از نسخه اين شرح، با عنوان «صافى گنجينه شا» يا مطلق «گنجينه شا» از آن نام برده‌اند، كه از آن جمله است نسخه موجود در مدرسه گلپايگانى به شماره (/86 26) كه به خطّ جعفر بن غازى مى‌باشد؛ وى در پايان نسخه از اين شرح به عنوان «گنجينه شا» ياد كرده است و گويا منشأ اشتباه وى، تعبير مصنّف در ابتداى جزء اوّل اين شرح بوده كه خطبه خود را با عبارت «فتح صافى گنجينه شا شرح كافى ...» شروع كرده است.
ساختار كتاب
كتاب با يادداشتى از دبير كنگره بين المللى شيخ، آقاى مهدى مهريزى آغاز مى‌گردد و بعد از آن محقق كتاب طى 80 صفحه در 11 فصل به بررسى زندگى، افكار و آثار مؤلف و هم چنين به بررسى نسخه خطى صافى و تحرير مختلف آن و روش تصحيح اين اثر پرداخته است. كه بعد از اين مطالب شرح كتاب كافى با آوردن تمام متن كافى به همراه سلسله سند آن توسط شارح محترم آغاز مى‌گردد.
شارح در اين كتاب با آوردن كلمه‌ى اصل در ابتداى متن كافى و كلمه‌ى شرح در ابتداى توضيحات خود، به اين كتاب سامان داده است.
از آنجا كه، ملاخليل، نماينده افكار خاصى مى‌باشد، در صافى، همچون ساير آثارش، گاه به تندى با مجتهدان و فلاسفه برخورد كرده و قلمش از انصاف خارج شده و نسبت ناروايى به آنها مى‌دهد. به يقين چاپ اين اثر به معناى دفاع از اين‌گونه سخنان و افكار نيست، بلكه تنها به نمايش گذاشتن انديشه شخصيتى است كه در عصر خود، تأثيرگذار بوده و همواره آراء او مورد نقد و بررسى انديشمندان و عالمان ديگر بوده و هست.
ملا خليل به شرح تمام كافى پرداخته است و اما اكنون به عنوان نمونه، به چاپ بخشى از شرح اصول كافى اقدام شده تا در زمانى ديگر به تصحيح و چاپ ادامه آن پرداخته شود و طبق برآورد ابتدايى، چاپ تمام صافى افزون بر 30 جلد خواهد شد.
ويژگى صافى بر ساير شروح
گرچه در شرح كل يا بخشى از كافى، عالمان آثار متعددى را خلق كرده‌اند. اما دو ويژگى «صافى» را از ساير شروح ممتاز ساخته است:
اول: «صافى» اولين و يا به تعبير دقيق تر، تنها اثرى است كه به زبان فارسى به شرح احاديث كافى پرداخته است. و تاكنون اثر ديگرى به زبان فارسى در شرح كافى يافت نشده است، گرچه چندين ترجمه از بخش اصول و روضه كافى وجود دارد.
دوم: شارح به شرح اصول و روضه كافى اكتفا نكرده، بلكه تمام سه بخش كافى را شرح نموده است. اكثر شرح ها، حاشيه ها و تعليقه‌هاى كافى به بررسى بخش اصول كافى پرداخته‌اند و بخشى از آنها حتى تمام اصول كافى را نيز در بر نمى‌گيرد. و تنها يك يا چند كتاب از اصول كافى را شامل است. و يا تنها به روضه كافى پرداخته‌اند و يا بخشى از فروع كافى را شرح كرده‌اند. و غير از «صافى» تنها يك شرح كامل بر كافى وجود دارد كه آن هم «مرآة العقول» علّامه محمّد باقر مجلسى است. و اين مسأله، خود اهميت «صافى» را دو چندان مى‌كند.
به جهت همين دو ويژگى است كه «صافى» يكى از پُر نسخه ترين آثار در زمينه شرح حديث است و حتى تعداد نسخه خطى آن از مرآة العقول نيز به مراتب بيشتر است. تاكنون قريب به پانصد دست نويس از آن در ايران شناسايى شده است كه در بين آن نسخه سلطنتى و تزيينى بسيارى نيز وجود دارد، در حالى كه از مرآة العقول حداكثر 70 نسخه خطى در ايران شناسايى شده است.
بر اين شرح، حاشيه اى توسّط شارح، مولى محمّد باقر بن غازى قزوينى نگاشته شده است كه صاحب ذريعه و صاحب كتاب أعيان الشيعه از آن ياد كرده‌اند .
روش تحقيق
محقق، اصل را بر نسخه مسجد اعظم گذاشته، و تنها در مواردى كه قرائت نسخه مشكل بود و يا احساس خلل و مشكلى در متن نموده به نسخه‌هاى ديگر مراجعه شده و در برخى از موارد به اختلاف نسخه ها در هامش كتاب اشاره كرده است.
چون نثر صافى مربوط به قرن يازدهم هجرى است و بلكه در مقايسه با فارسى آن زمان نيز، از اغلاق و ابهام و سنگينى بيشترى برخوردار است، در ويرايش و علامت‌گذارى آن سعى فراوان شد تا با گذاشتن علامت ويرايشى و اعراب گذارى، فهم مطلب براى خوانندگان آسان شود و به اين جهت برخى از عبارت مؤلّف مكرر مورد مطالعه قرار گرفته و براى يافتن متن آسان‌تر، به نسخه ديگر مراجعه شده تا حتّى الامكان، متن ارائه شده از اشكال كمترى برخوردار باشد.
تخريج احاديث و نقل قول‌ها، مقابله احاديثِ كافى با كافىِ مطبوع و گزارش اختلاف موجود بين متن كافى در صافى و متن آن در كافى مطبوع و توضيح برخى از عبارات مشكل مؤلّف به اختصار در پانوشت و برخى ديگر از كار فنى و شكلى، از ديگر زحماتى است كه در تصحيح اين اثر به انجام رسيده است.
منابع مقاله
1-مقدمه و متن كتاب صافى 2- كتاب الشافى چاپ كنگره .