حقوق بشر دوستانه بین‌المللی از منظر اسلام

حقوق بشر دوستانه بین المللی از منظر اسلام
پدیدآوران	عمید زنجانی، عباسعلی (نويسنده) داور، زهرا (نویسنده) کیهانلو، فاطمه (نویسنده) نوروزی، حسین (نویسنده) عسکری، پوریا (نویسنده) دانشگاه تهران. مرکز مطالعات عالی بین المللی (تهيه کننده) کمیته بین المللی صلیب سرخ (تهيه کننده)
ناشر	دانشگاه تهران. مؤسسه انتشارات و چاپ
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1390ش
چاپ	1
شابک	‎978-964-03-6252-5
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

حقوق بشردوستانه بین‌المللی از منظر اسلام، تحت اشراف عباسعلی عمید زنجانی (۱۳۱۶ -۱۳۹۰ش)، فقیه، مجتهد، نویسنده و استاد دانشگاه نوشته شده است. این کتاب به بررسی و تبیین حقوق بشردوستانه بین‌المللی از دیدگاه اسلام می‌پردازد.

اهمیت کتاب

اهمیت این کتاب در چندین جنبه نهفته است:

1. همکاری‌های بین‌المللی: این اثر با همکاری مرکز مطالعات عالی بین‌المللی – کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در تهران تهیه شده است، که نشان‌دهنده اهمیت آن در گفتگوهای بین‌المللی است.
2. تلفیق دیدگاه‌های فقهی و حقوقی: کتاب به تلفیق دیدگاه‌های فقه اسلامی با حقوق بین‌الملل می‌پردازد و جایگاه حقوق بشردوستانه در اسلام را تبیین می‌کند.
3. ارائه مدل اسلامی: هدف این اثر ارائه یک مدل اسلامی برای حل و فصل منازعات مسلحانه است که می‌تواند راه‌حلی برای مسائل معاصر باشد.

ساختار

کتاب، مشتمل است بر یک مقدمه و چهار فصل. فصل اول دارای پنج گفتار، فصل دوم شامل دو گفتار، فصل سوم حاوی یک مقدمه و چهار گفتار و فصل چهارم دربردارنده یک مقدمه و سه گفتار است.

سبک نگارش

سبک نگارش کتاب تحلیلی و مقایسه‌ای است. این اثر با اتکا بر مبانی قرآنی و روایی، به بررسی و تلفیق دیدگاه‌های فقه اسلامی و اصول حقوق بین‌الملل می‌پردازد. نویسندگان تلاش کرده‌اند تا با رویکردی جامع و پژوهشی، نظامی از اصول حقوق بشردوستانه را از منظر اسلام ارائه دهند. همچنین، کتاب به شکل نظام‌مند و مستدل تدوین شده و به بررسی تطبیقی مسائل می‌پردازد.

گزارش محتوا

فصل اول (نگرش و رویه اسلام نسبت به اصول روابط بین‌المللی و حقوق بین‌المللی): این فصل، به بررسی مبانی نظری روابط بین‌الملل از دیدگاه اسلام می‌پردازد. ابتدا کرامت انسانی را به‌عنوان اصلی اساسی در حقوق بشر بین‌الملل معرفی می‌کند و سپس به مفهوم حاکمیت در اسلام، شامل حاکمیت الهی و حاکمیت مردمی، پرداخته می‌شود. در ادامه، اصول همکاری و لزوم وفای به عهد در قراردادها مورد بحث قرار می‌گیرد. این فصل همچنین به انواع و مشروعیت قراردادهای بین‌المللی در اسلام و اهمیت آن‌ها می‌پردازد. در نهایت، به شیوه‌های حل و فصل اختلافات در روابط بین‌الملل از منظر اسلام پرداخته شده و بر اهمیت صلح و عدالت تأکید می‌شود.

فصل دوم (بررسی رویکرد اسلامی به جنگ و خشونت): این فصل، به بررسی جامع مفهوم جنگ و خشونت از دیدگاه اسلام اختصاص دارد. ابتدا تعریفی از جنگ ارائه شده و به ریشه‌های تاریخی و نظری آن پرداخته می‌شود. سپس، مفهوم جهاد در اسلام و انواع آن از جمله جهاد ابتدایی، دفاعی و آزادی‌بخش، همراه با اهداف و فلسفه آن شرح داده می‌شود. در بخش‌های بعدی، به اصول مدیریت و کنترل جنگ، شامل محدودیت‌های تسلیحاتی و ممنوعیت جنایات جنگی و تخریب، پرداخته می‌شود.

فصل سوم (اصول رفتار با نظامیان و غیر نظامیان): این فصل، به اصول رفتار با افراد نظامی و غیر نظامی در زمان جنگ می‌پردازد. در ابتدا، قواعد کلی حقوق بشردوستانه، از جمله رعایت کرامت انسانی، مورد تأکید قرار می‌گیرد. سپس به ممنوعیت به‌کارگیری ابزارهای جنگی غیر قانونی مانند سلاح‌های شیمیایی، میکروبی و سلاح‌های کشتار جمعی پرداخته می‌شود. بخش مهمی از این فصل به نحوه رفتار با غیر نظامیان، شامل حمایت از زنان، کودکان، بیماران و... اختصاص دارد. در پایان این فصل، حقوق اسیران جنگی، نحوه نگهداری و آزادی آن‌ها و شرایط مربوط به این امر از دیدگاه اسلام و حقوق بین‌الملل مورد بررسی قرار می‌گیرد.

فصل چهارم (پایان مخاصمات در نگرش اسلام و حقوق بین‌الملل): این فصل، به چگونگی پایان دادن به مخاصمات از دیدگاه اسلام و حقوق بین‌الملل می‌پردازد. ابتدا انواع قراردادهای صلح، از جمله صلح مطلق و هُدنه (آتش‌بس)، بررسی می‌شود. سپس، قرارداد امان (تضمین امنیت) و انواع آن، از جمله امان عمومی و امان خاص، توضیح داده می‌شود. بخش دیگری از این فصل به قرارداد ذمه اختصاص دارد که مربوط به نحوه تعامل با اقلیت‌های غیر مسلمان در جامعه اسلامی است. این فصل همچنین به آثار و احکام این قراردادها و نحوه خاتمه آن‌ها می‌پردازد.

منابع مقاله

متن کتاب.